چند کلمه «حرف حساب» درباره کسب و کار

حرف حساب در ساعات اولیه صبح (ساعت 8 تا 9) روی آنتن می‌رود و هدفگذاری‌اش مخاطبانی است که در آن ساعت خانه‌نشین هستند. در گروه مخاطبان این برنامه بانوان خانه‌دار، بازنشسته‌ها و جوانان بیکار را می‌توان یافت که هر کدام به نوعی با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند. زندگی هر سه گروه با اقتصاد گره خورده و همگی برای داشتن زندگی بهتر و آرام‌تر نیاز به دریافت اطلاعاتی راجع به فضای کسب و کار و سرمایه‌گذاری هستند. برنامه حرف حساب برای آن که همه این گروه‌ها را پوشش دهد مباحث روزهای هفته را به لحاظ موضوعی دسته‌بندی کرده و شنبه‌ها و یکشنبه‌ها به ترتیب به موضوع حقوق مصرف‌کنندگان و مشاغل خانگی می‌پردازد. دغدغه اصلی مسئولان این برنامه موضوع اشتغال است و این‌که چطور می‌شود با کمترین امکانات برای جوانان کارآفرینی کرد و مشاغل ایجاد شده را رونق داد.

اصلاح باورهای جامعه درباره فرهنگ کار

عوامل برنامه از رفتن به سراغ موضوعات صرفا اقتصادی پرهیز می‌کنند و سوژه‌هایی را در دستور کار قرار می‌دهند که توأمان اجتماعی و اقتصادی باشد. خرید گوشت و مرغ، پرورش شترمرغ، سفر ارزان، اجاره مسکن و خرید خودرو از جمله موضوعات کاربردی بود که در چند برنامه گذشته مورد بررسی قرار گرفت؛ مسائلی که همه شهروندان در زندگی روزمره‌شان با آن مواجه می‌شوند یا این‌که دوست دارند درباره‌شان اطلاعاتی کسب کنند.

حرف حساب نشان می‌دهد که خیلی از مسائل اقتصادی ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی دارد و تا زمانی که باورهای جامعه درباره فرهنگ کار و سرمایه‌گذاری اصلاح نشود، نمی‌توان امیدی به حل مشکلات کلان اقتصادی داشت. مثلا خیلی از فعالان و کارآفرینان در برنامه مطرح می‌کنند که برای یافتن نیروی کار ماهر با مشکل مواجه هستند.

افراد بیکار به مراکز کاریابی مراجعه می‌کنند؛ ولی کلی شرط می‌گذارند و براحتی تن به هر کاری نمی‌دهند.

صنعتگران دنبال نیروی کار مطمئن می‌گردند و جویندگان شغل هم منتظر یک کار نان و آب‌دار هستند. اما هیچ‌کس نمی‌داند که این دو گروه هیچ‌وقت به همدیگر نمی‌رسند!

برنامه «حرف حساب» در یکی از قسمت‌هایش با تکیه بر این اصل کلی نتیجه‌گیری کرد که زنان شاغل جای مردها را تنگ نکرده‌اند و مردها اگر آستین‌های همت را بالا بزنند، می‌توانند به جایگاه شغلی که انتظارش را دارند، برسند.

انتخاب سوژه‌های چندوجهی، به حضور مهمانانی از طیف‌های مختلف در برنامه منجر شده است. استودیوی این برنامه، کارشناسان و صاحبان مشاغل مختلفی را به خودش دیده است. مثلا مسئول پلیس آگاهی در این برنامه شرکت کرد و درباره کلاهبرداری اینترنتی صحبت کرد و از آن طرف کودکی معلول هم کاردستی‌هایش را از طریق «حرف حساب» به فروش رساند.

نخ تسبیح همه این سوژه‌ها، ارتباط مشترکشان با موضوع پول و سرمایه و کسب و کار بوده است. به عنوان مثال در یکی از قسمت‌ها توضیح داده شد که کلاهبرداران با چه روش‌هایی موجودی کارت‌های بانکی را تصاحب می‌کنند. فیشینگ یا همان تکنیک سرقت اطلاعات حساب‌های بانکی بحث به روزی است که دانستن‌اش به پیشگیری از جرم منجر خواهد شد. بیننده‌ای که بداند کارت عابربانکش حکم کلید گاوصندوق را دارد در استفاده از آن بیشتر دقت می‌کند و رمز کارت را براحتی در اختیار هر فروشنده‌ای قرار نمی‌دهد.

کسب و کار در ماه رمضان به روایت تصویر

حرف حساب نیز همچون پایش ارتباط تنگاتنگی با مخاطبانش برقرار کرده و در هر برنامه از نظرات و اخبار آنها استفاده می‌کند. یکی از بسترهایی که تعامل دوطرفه برنامه‌سازان و بینندگان را بیشتر می‌کند برگزاری مسابقاتی متنوع با موضوعات اقتصادی است.

هفته گذشته داوری نهایی مسابقه عکس رمضان برنامه «حرف حساب» روی آنتن زنده شبکه یک انجام شد و این رقابت فرهنگی برگزیدگانش را شناخت. شرکت‌کنندگانی که در این مسابقه حضور داشتند از نزدیک در جریان فرآیند داوری قرار نگرفتند تا هیچ شک و شبهه‌ای درباره برندگان وجود نداشته باشد. عکس‌های رسیده به این رقابت با محوریت سفره افطار و فضای کسب و کار در ماه رمضان تولید شده بود.

مسعود فروتن(کارگردان و مجری تلویزیون)، مینا مهرنوش(متخصص کارآفرینی)، میلاد اعلایی(عکاس) و اقبال واحدی(مجری) اعضای هیأت داوران این مسابقه بودند که هریک امتیازهایی را به آثار رسیده می‌دادند. در روند امتیازدهی هریک از داوران ویژگی‌های شخصیتی خود را آشکار می‌کرد.

مثلا مسعود فروتن بسیار سختگیر بود و غالبا نمره‌های تک‌رقمی می‌داد! او با دقت آثار را زیر ذره‌بین می‌برد و ایرادهای تخصصی از عکس‌ها می‌گرفت. مثلا این‌که چرا در عکس هیچ کنش و رفتاری مشاهده نمی‌شود و سایه سکون و ثبات بر سوژه‌ها حکمفرماست، یا این‌که چرا عکاس سوژه‌ها را جلوی دوربین چیده و حس واقعی فضا را نابود کرده است. فروتن به عکس‌هایی نمره خوب می‌داد که برشی از یک لحظه واقعی بود. او چند بار به طعنه گفت این عکس برای کارت پستال شدن و درج روی جلد تقویم مناسب است و ارزش هنری ندارد. در مقابل میلاد اعلایی عکس‌ها را به لحاظ تکنیکی بررسی می‌کرد و درباره وضوح و نوردهی سوژه‌ها حرف می‌زد. اقبال واحدی و مینا مهرنوش هم تاکیدشان روی تلاش در کار بود و به عکس‌هایی که در آن مشاغل سخت تصویر شده بود، امتیازهای بهتری می‌دادند. در فرآیند این داوری ده نفر برنده شدند و جوایز پنج میلیون ریالی به آنها تعلق گرفت.

مسابقات این‌چنینی از یک طرف مخاطبان را در تولید برنامه مشارکت می‌دهد و از طرف دیگر بر اهمیت هنر عکاسی تاکید می‌کند. عکس‌ها چون لحظه‌ای ماندگار را به ثبت می‌رسانند، مخاطب را وادار به مکث و تامل می‌کنند. همه ما شاید روزانه از کنار کارگر ساختمانی‌ای که دارد عرق می‌ریزد با شتاب بگذریم، ولی عکاس این لحظه را قاب می‌گیرد و فرد کنشگر را در مرکز توجه بیننده‌اش قرار می‌دهد.

اجرای همزمان به سبک مرتضی حیدری

کیاداوود اسفندیاری، مجری برنامه‌های پایش و حرف حساب را برخی‌ها «مرتضی حیدری» دوم نامیده‌اند؛ البته او توانایی و تجربه حیدری را ندارد، ولی در سبک اجرا از این مجری قدیمی الگوبرداری می‌کند. شاید هم به دلیل تجربه اجرای مشترکش با مرتضی حیدری (در برنامه پایش) این شباهت ایجاد شده است. لحن صحبت کردن اسفندیاری تا حد زیادی به همکارش شباهت دارد و پرسش‌ها و توضیحاتش هم مخاطب را به یاد حیدری می‌اندازد. او چند بار خودش تاکید کرده که رابطه‌اش با مرتضی حیدری رابطه شاگرد و استادی است و همواره از این استاد درس می‌آموزد.

کیاداوود اسفندیاری مدرک کارشناسی ارشد مدیریت کارآفرینی دارد و از اطلاعات تخصصی در حوزه اقتصاد برخوردار است. او از پیشینه اخبار و مباحث اقتصادی باخبر است و می‌تواند گفت‌وگوها را به مسیر درستی هدایت کند. مثلا در یکی از برنامه‌ها کارخانه‌داری گفت: ما صاحب تکنولوژی نیستیم و باید در زنجیره شرکت‌های بین‌المللی قرار بگیریم.

اسفندیاری در این لحظه وارد بحث شد و توضیح داد دولت‌های قبلی هر کدام چه موضعگیری‌ای در این رابطه داشته‌اند. این مجری در هنگام سوال پرسیدن به دنبال جواب‌های مشخص می‌گردد و اگر مهمان برنامه کلی‌گویی کند، پرسش‌‌ها را برای چندمین بار تکرار می‌کند. به عنوان مثال او یک بار درباره همکاری بنگاه‌های کوچک و زودبازده سوال می‌پرسید و می‌خواست بداند این همکاری چه نتایجی داشته است. فردی که در برنامه حاضر بود پاسخ این پرسش را نمی‌داد و مدام درباره تئوری‌های اقتصادی صحبت می​کرد. اسفندیاری خطاب به او گفت: فرض کنید شما یک قرص لاغری خورده‌اید و وزن کم کرده‌اید. من می‌خواهم بدانم وزن شما دقیقا چقدر کم شده است. حالا شما مدام درباره مشخصات این قرص حرف می‌زنید!

او کارش را به عنوان یک خبرنگار اقتصادی در مطبوعات کشور آغاز کرده و به طور اتفاقی پایش به تلویزیون باز شده است. او سال 1379 با برنامه تلویزیونی «راهبرد اقتصاد» به عنوان یک گزارشگر کارش را آغاز کرد و چند سال بعد مجری ثابت برنامه «با شما» شد. اکنون همزمان در برنامه‌های پایش و حرف حساب حضور دارد که البته وظیفه‌اش در این دو برنامه شبیه به هم نیست. در پایش گفت‌وگو با نخبگان و مسئولان را مرتضی حیدری انجام می‌دهد و اسفندیاری وظیفه بررسی اخبار اقتصادی هفته و تحلیل آنها، ارائه مطالب خواندنی وبسایت‌ها و مرور دائم نظرات بینندگان را به‌عهده دارد.

او در این برنامه به عنوان یک کمک‌مجری در کنار حیدری حضور دارد و در پایش مجری محوری برنامه است. معمولا مجری‌های تلویزیونی همزمان در دو برنامه حضور پیدا نمی‌کنند. حتی در شرایطی که این برنامه‌ها متعلق به دو شبکه جداگانه باشد. با این حساب بهتر است که اسفندیاری بین دو برنامه پایش و حرف حساب یکی را انتخاب کند. بینندگان یکشنبه شب‌ها این مجری را در پایش شبکه یک می‌بینند و به فاصله چند ساعت شاهد حضور دوباره‌اش در «حرف حساب» همان شبکه هستند. (احسان رحیم‌زاده/ ضمیمه قاب کوچک)