طلوع خورشید در غروب مصلی

امروز سه بخش از جذاب‌ترین رویدادهای بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم را معرفی می‌کنیم تا با توجه به نزدیک شدن به شب‌های قدر بتوانید از این فضا حداکثر بهره را ببرید.

کودکان، گل‌های بهشتی

بخش کودک یکی از قسمت‌هایی است که شاید نباید بازدید از آن را به یکسری از پدر و مادرها پیشنهاد کرد؛ والدینی که حوصله ندارند وقت زیادی برای کودکانشان صرف کنند اصلا نزدیک این بخش نشوند. تعداد غرفه‌ها و تنوع فعالیت‌ها و زرق و برق‌های فراهم شده برای کودکان زیاد است؛ مانند غرفه نقاشی، قصه‌گویی و نقاشی، تئاتر عروسکی و بازی مارپله «خوبی و بدی».

وقتی وارد این بخش می‌شوید معمولا در غرفه‌ها چند مربی در حال آموزش به کودکان هستند. این کارها حوصله زیادی می‌خواهد، زیرا توانایی و دقت بچه‌ها متفاوت از هم است. یکی کار را سریع انجام می‌دهد و کم‌کم حوصله‌اش سر می‌رود و یکی بارها به توضیح نیاز دارد تا آن چیزی را که مربی می‌گوید، عملی کند. بازار اوریگامی در بخش کودک نمایشگاه قرآن داغ است. در چند غرفه مربیان مشغول آموزش این بازی کاغذی هستند.

در بخشی از این سالن چند ردیف صندلی گذاشته‌اند که کودکان و حتی والدینشان می‌نشینند و مربی برایشان از پشت بلندگو قصه می‌گوید و از آنها می‌خواهد اگر دعایی یا سوره‌ای از قرآن را حفظ هستند، بیایند و بخوانند و جایزه بگیرند، جایزه‌هایی مثل مداد یا تراش. بعضی‌ هم درست می‌خوانند و بعضی‌ هم مثل یک دختر سه ساله دعای فرج و صلوات و سوره توحید، همه را با هم قاطی می‌کند. هر چند همه در انتها جایزه می‌گیرند. ایستگاه نقاشی از آن بخش‌هایی است که معمولا بچه‌ها را به سمت خود جلب می‌کند، زیرا کودکان اگر نقاشی خود را به غرفه تحویل دهند، یک هدیه می‌گیرند و اگر اثرشان جزو سه اثر برتر قرار گیرد، می‌توانند در برنامه شبی با قرآن که نیم ساعت پیش از افطار برگزار می‌شود، هدیه ویژه خود را دریافت کنند. از نظر غرفه‌داران نقاشی‌ها اگر با محور آیات مصور باشد، امتیاز بیشتری دارد.

البته نقاشی کشیدن در بخش کودک به همین‌جا ختم نمی‌شود، زیرا کودکان می‌توانند هر شب به مدت یک ساعت به غرفه قصه و نقاشی بروند تا یکی از قصه‌های قرآنی یا داستان‌های مربوط به ائمه را با تصویر یکی از استادان نقاشی در بوم 1 در 2 متر ببینند و بشنوند. یعنی در 30 شب30 داستان به تصویر کشیده خواهد شد.

در 30 شب ماه رمضان در بخش کودک، گل‌های بهشتی، عمو فیضی، مجری برنامه‌های کودک و نوجوان صداوسیما، به کودکان 30 کاردستی با ابزار ساده مثل چسب، مقوا و قیچی آموزش می‌دهد. بعضی از این کاردستی‌ها درباره حیواناتی است که در قرآن از آنها صحبت شده است.

نکته‌ای که در بخش کودک‌، گل‌های بهشتی وجود دارد این است که با تمام تلاش‌ها برای اوریگامی، نقاشی و خمیربازی و... آن هم با محوریت آموزش‌های قرآنی باز هم همه چیز در سطح مطرح می‌شود و انتظار آموزش‌های عمیق و بسیار دقیق نداریم. حتی اگر به سراغ نرم‌افزارهایی که در دیگر بخش‌ها برای کودکان تهیه شده بروید هم تا اندازه‌ای با این مساله مواجه می‌شوید. تنوع و رنگارنگی نرم‌افزارها زیاد است. ولی اگر والدینی برایشان مهم باشد که مثلا داستان‌های قرآنی مطرح شده در نرم‌افزارها از کدام کتاب و از قلم کدام نویسنده برداشته شده، به این راحتی‌ها نمی‌توانند از مسئولان غرفه‌ها جواب گیرند. گویی داستان‌ها بالاخره در کل، نسل به نسل برایمان روایت شده و همه کتاب‌ها هم یک‌جور هستند و شاید حتی نحوه پاسخگویی مسئول معرفی نرم‌افزار شما را به این فکر بیندازد که هیچ فرقی نمی‌کند داستان از کدام منبع نقل شده است. ولی این‌طور نیست. واقعا فرق می‌کند که منبع داستان کجاست. در داستان‌های قرآنی حتی گاهی اوقات یک کلمه می‌تواند بار معنایی داستان را که در ذهن ثبت می‌شود، کاملا تغییر دهد.

نوجوان، بهار شکوفایی

نوبتی هم که باشد نوبت نوجوانان است و غرفه‌هایی که برایشان در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در نظر گرفته‌اند. اینجا هر کس دنبال آن چیزی است که علاقه دارد وقتش را با آن پر کند. یکی به سراغ محدوده ممنوعه می‌رود تا آسیب‌هایی را که در معرض آن است، ببیند و دیگری به سراغ نرم افزارها و محصولات منتخب برای فروش و البته بعضی هم در بخش خلاقیت هنری به ساختن پازل مشغول می‌شوند و هزارتوی قرآنی را طی می‌کنند و معرق، خوشنویسی و نقاشی را امتحان می‌کنند. اگر جمعیت بازدیدکنندگان زیاد باشد، ممکن است آن‌طور که باید با این هنرها حتی آشنایی سطحی هم نیابند. ولی در کل هدف این است که مثلا اگر نوجوانی معرق را همیشه در تلویزیون دیده یک بار هم خودش از نزدیک چوب و اره را ببیند و دست بگیرد.

در بخش دشمن‌شناسی، آموزش‌هایی از منظر قرآن داده می‌شود و سوالات دینی پرسیده می‌شود، مانند این که قاتل امام رضا(ع) کیست؟ تمام این اطلاعات که در مسابقات دارت برای دختران و بازی با توپ برای پسران در نظر گرفته شده، یکسری آموزش‌هایی در حین بازی است که مسلما عمیق نیست، فقط تلنگری است برای ایجاد سوال در ذهن مخاطب و این که شاید شخص بعدها در آینده به دنبال پاسخ‌های بیشتر و دقیق‌تری راجع به آن برود.

بازی‌های رایانه‌ای برای بخش نوجوان که همیشه مخاطبان زیادی دارد، بازی‌هایی ایرانی است مانند شکست حصر آبادان، حماسه آلواتان، گرشاسب، حادثه در تهران و شتاب در شهر.

یکی از فعالیت‌های متفاوت بخش نوجوان نسبت به سال گذشته آن است که هدایا را غرفه‌ها به صورت مجزا نمی‌دهند، بلکه متناسب با مجموع امتیازهایی که فرد در غرفه‌های مختلف به دست آورده، در محل جوایز هدیه خود را دریافت می‌کند. هدیه‌ها هم ارزانقیمت هستند مانند تراش و مداد و تا اندازه‌ای گران‌تر مانند توپ والیبال، دارت، چراغ مطالعه و پازل چوبی.

بخش کودک و نوجوان نمایشگاه قرآن امسال نیز مثل سال‌های گذشته برگزار شد، ولی همیشه یک مساله درباره این نمایشگاه با تمام هزینه‌های مالی و زمانی و نیروهای زیادی که در آن مشغول به کار هستند، وجود دارد.‌ اطلاعاتی هم که مسئولان بخش کودک و نوجوان به مخاطبان اصلی خود ارائه می‌کنند به دلیل کمبود وقت، کمبود فضا، عمومی بودن آموزش‌ها برای افراد با توانایی‌های مختلف و... معمولا ساده و ابتدایی است، یعنی از همان چیزهایی است که بچه‌های بزرگ شده در چنین فضاهایی با آن آشنا هستند. حال سوال مهم این است که نمایشگاه قرآن تا چه اندازه توانسته افرادی را که در چنین فضایی بزرگ نشده‌اند، به سمت خود جلب کند؟

مکتوب‌ها

یکی از مراکز مهمی که هر ساله با تخفیف در یک مجموعه بزرگ کتاب‌های دینی را عرضه می‌کند و دسترسی به آنها نسبت به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران راحت‌تر است، همین نمایشگاه قرآن است؛ جایی که امسال 18 هزار عنوان کتاب در بخش ناشران داخلی و 5000 عنوان کتاب در بخش ناشران خارجی در اختیار مخاطبان قرار داده است.

انتظار می‌رود تخفیف‌ها در کتاب‌های دینی بیشتر باشد، زیرا معمولا کتاب‌های تفسیری چه از مفسران معاصر و چه قدیمی یا کتب حدیث مانند کافی و... چندین مجلد هستند و به همین دلیل خواه ناخواه قیمت کتاب‌ها افزایش پیدا می‌کند. با توجه به این که این کتاب‌ها چه از سوی علاقه‌مندان و چه از سوی حوزویان زیاد خریداری می‌شود و شمارگان چاپشان بالا می‌رود، لازم است قیمت‌ها بیش از اینها تخفیف داشته باشد یا اگر بشود، کسی با کارت دانشجویی یا کارت حوزه تخفیف بیشتر دریافت کند. خرید یک دوره از کتابی با قیمت صد هزار تومان (کمی بالاتر یا پایین‌تر) دیگر عملا پولی در جیب خواستاران این کتاب‌ها برای خرید بیشتر باقی نمی‌گذارد، آن هم خریدی که قرار است باز هم در همین زمینه صورت بگیرد.

این مساله در بخش رسانه‌های دیجیتال هم دیده می‌شود. مراکزی که سال‌های سال است نرم‌افزارهای خوبی را عرضه کرده‌اند و اگرچه با قیمت بسیار کمتری تعداد زیادی کتاب را آن هم با امکانات متنوع جستجو، ثبت یادداشت و... عرضه می‌کنند، لازم است تا حدی از قیمت‌ها بکاهند. شاید به‌خاطر گرانی‌های اخیر این کار به ضرر موسسات نرم‌افزاری یا حتی ناشران باشد. پس از مسئولان نمایشگاه و حتی بودجه‌های اختصاص یافته برای چنین مکان‌هایی انتظار می‌رود تخفیف‌ها را دست‌کم برای قشری خاص بیشتر کنند.

حورا نژادصداقت /‌‌ جام‌‌جم