در جاده‌های پیچ در‌پیچ زادگاه ستارخان

سردار ملی که آوازه مشروطه‌خواهی او را شهره عام و خاص کرده، زاده شهرستان ورزقان بود. طبیعت بکر و چشمنواز شهرستان ورزقان، همه را مسحور زیبایی خود می‌کند. البته نباید فراموش کرد زمستان‌های سرد و طاقتفرسای این شهرستان تا بن استخوان آدمی را می‌سوزاند.

فاصله تبریز تا ورزقان 70 کیلومتر است و ما بعد از یک ساعت و نیم به شهرستان ورزقان رسیده و مقابل یک رستوران بین‌راهی برای صرف چای توقف می‌کنیم. مسیر حرکت را از راننده می‌پرسم و او می‌گوید آبشار زیبای گل‌آخور مقصد بعدی ماست و برای رسیدن به آنجا باید یک ساعت و نیم دیگر نیز همراه جاده‌های پیچ در پیچ باشیم. هر قدر که پیش می‌رویم، انگار جاده رنگ عوض می‌کند و چشمنوازی آن بیشتر می‌شود؛ درختان متراکمی که در هر سوی جاده به صف ایستاده‌اند، زیبایی خود را به رخ ما می‌کشند.

گل آخور

ساعت حدود 6 عصر است که به منطقه زیبای آبشار گل‌آخور می‌رسیم. اینجا صدای آبشارهای روان و رودهای جاری انسان را سرشار از عطر زندگی می‌کند. اینجا آلاچیق‌هایی برای استراحت مهیا شده است. می‌توانی غبار خستگی راه را در سایه‌سار چشمه‌های خنکی که از هرسو روان است از تن بیرون کنی. صدای آبشارها و فرو افتادنش بر سنگ‌ها، روح و روانت را آرام می‌کند.

این آبشار در روستای گل‌آخور از توابع دهستان ارزیل بخش خاروانا واقع شده در یکی از دل‌انگیزترین مناطق طبیعی استان آذربایجان شرقی است. آب این آبشار بسیار خنک بوده و از دو چشمه خروشان سرچشمه گرفته و پس از عبور از داخل روستا در آخر به یک آبشار زیبا تبدیل می‌شود. ارتفاع آبشار حدود 12متر است، ادامه آبشار با عبور از دره زیبا، سرسبز و پردرخت و گذر از روستای ارزیل با رود طرزم درهم می‌آمیزد و رود بزرگی را تشکیل می‌دهد و به سمت روستای حاجیلار و کبودگنبد سرازیر می‌شود.

این آبشار زیبا و زیبایی‌های اطراف آن انگار قطعه‌ای از بهشت را در برابر دیدگانمان خودنمایی می‌کند. همه به وجد آمده‌ایم و حیران از این همه شگفتی و زیبایی، خود را در دامن طبیعت رها کرده‌ایم.

در کنار آبشار گل‌آخور، سمفونی روح‌نواز و نوازشگر نت‌ها نواخته می‌شود. صدای آبشار روان و صدای پرندگان به انسان نشاط و طراوتی دوباره می‌بخشد و گویی پرده‌ای از آب رودرروی کوه‌ها قرار گرفته و گویی زیبایی منطقه را صدچندان کرده است. اینجا صدای شاتر دوربین‌ها همنوا با صدای روح‌نواز آب جاری سکوت را می‌شکند و با ثبت این لحظات به‌یادماندنی، خاطرات نابی در دفتر ذهن حک می‌شود و این‌گونه است که لحظات جاودانه و ماندگار می‌شوند.

چیچکلی

اما تمام زیبایی ورزقان در تماشای آبشار گل‌آخور خلاصه نمی‌شود، اگر گذرتان به این منطقه از سرزمین پهناورمان افتاد، بازدید از منطقه جنگلی و بسیار زیبای چیچکلی را از دست ندهید.

کاخ امیر ارشد قراجه‌داغی از بناهای زیبا و منحصربه‌فرد شهرستان ورزقان است که در روستای آبخواره در فاصله 12 کیلومتری غرب ورزقان قرار داشته که با بهره‌گیری از معماری تاریخی منطقه و سبک ویژه بناهای قاجاری طراحی و ساخته شده است. این عمارت به «داش عمارت» معروف است.

مسجد جامع خاروانا نیز از دیگر دیدنی‌های منطقه است. قدمت این مسجد به سده‌های ششم و هفتم هجری قمری می‌رسد و گویا به فرمان دختر بایندرخان حاکم قره‌داغ که در روستای دوزال ساکن بوده، ساخته شده است.

آبشارهای طرزم، اوزی، ونستان، روستای کرینگان، روستای آستمال، گنبد الله‌الله، امامزاده سیدخلیل جوشین، قلعه‌های تاریخی جوشین، دژ باستانی، قلعه کاسین، قلعه کرویق، کتیبه سقندل و... را نیز به فهرست دیدنی‌های شهرستان ورزقان اضافه کنید.

و ما دوباره راهی می‌شویم، راهی جاده‌های پیچ در پیچ. رانندگی در این جاده نیز مهارت می‌خواهد. گاهی حوصله‌مان سر می‌رود، اما وقتی به دو سوی جاده با مراتع سبز رنگ که چون حریری بر دامن دشت و صحرا گسترده شده‌اند نگاهمان گره می‌خورد، آرامشی عجیب سراغمان می‌آید و هرچه بی‌حوصلگی است از ذهنمان رخت برمی‌بندد. تماشای عشایر اسکان یافته در مراتع و دشت‌های این شهرستان جلوه خاصی به جاده‌های سرسبز بخشیده است.

از روستاهای اطراف که عبور می‌کنیم، صمیمیت روستاییان همراه طراوت آب و هوای روستا، ما را مجذوب خود می‌کند، اما در کنار همه جاذبه‌های طبیعی و انسانی، محرومیت واژه نام‌آشنایی برای روستاییان است.

هرچند شهرستان ورزقان با زلزله‌ای که 21 مرداد 91 رخ داد شناخته شد و نام آن بر سر زبان‌ها افتاد، اما قبل از آن مثل بسیاری از جاذبه‌های گردشگری کشورمان گمنام بود. این شهرستان جنگل‌های زیبای ارسباران را در دل خود دارد و منطقه حفاظت شده آینالو که محل پرورش مارال است، اکنون به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌ها و زیبایی‌های منطقه ارسباران تبدیل شده و همه ساله و مخصوصا در ایام تابستان پذیرای خیل انبوهی از گردشگران است.

علی کمالی - روزنامه نگار