طنزآمیزترین تحقیقات سال

علاقه سنجاقک‌ها به سنگ قبر سیاه

در بخش فیزیک جایزه ایگ نوبل، 9 دانشمند از چهار کشور دنیا یعنی مجارستان، اسپانیا، سوئد و سوئیس به خاطر دو کشف جالب توجه برنده شدند: چرا اسب‌های سفید به طرز حیرت انگیزی می‌توانند سنجاقک‌ها را از مکانی که در آن قرار دارند دور کنند و این که چرا این حشرات شیفته سنگ قبرهای سیاه می‌شوند؟! یافته دانشمندان درخصوص پرسش دوم در نوع خود جالب توجه بود. آنها متوجه شده اند در نگاه سنجاقک‌ها سنگ قبر سیاه تداعی‌کننده سطح آب است و به همین دلیل جذب آن می‌شوند. در حقیقت آنها رفتاری از خود در حین نزدیک شدن به این سنگ‌ها نشان می‌دهند که شباهت زیادی به نزدیک شدن به سطح آب دارد.

تأثیر شلوار بر زاد و ولد موش‌ها

احمد شفیق، محقق مصری و یکی از خبرسازترین برندگان امسال جایزه ایگ نوبل با پوشاندن شلوار بر موش‌های آزمایشگاهی نشان داد منسوجات رایجی که برای تولید بافت شلوار به کار گرفته می‌شود تا چه حد بر باروری و دستگاه تناسلی این جانوران تأثیر منفی می‌گذارد. او که برنده جایزه بازتولید ایگ نوبل امسال بود، در مقاله خود منسوجات پلی استری، نخی و پشمی را مورد بررسی قرار داده است. این محقق در ادامه، آزمایشات مشابهی را روی انسان‌ها انجام داده است. البته آنچه او انجام داده نگاه چندان تازه‌ای نیست. شفیق در سال‌های 1992 و 1993 دو مقاله در این زمینه در دو نشریه معتبر علمی منتشر کرده بود.

شخصیت سنگ‌ها

جایزه اقتصاد ایگ نوبل امسال به طور مشترک به سه محقق اعطا شد. آنها به دلیل انجام تحقیقاتی بی‌سابقه درباره «شخصیت سنگ‌ها از منظر بازاریابی» موفق به کسب این جایزه شدند. این تحقیقات که سال 1393/ 2014 در نشریه «تئوری بازاریابی» منتشر شد روی شاخصی موسوم به شخصیت برند (BP) متمرکز شده است. این شاخص شامل پنج بعد است: بی‌ریابودن، هیجان، شایستگی، دلفریبی و زمخت بودن. این محققان در خلاصه مقاله اصلی خود به این نکته اشاره کرده اند که انتخاب شخصیت سنگ‌ها به دلیل آن بوده که آنها هیچ وجه اشتراکی با برندها ندارند.

حل مشکل آلایندگی خودروها

در بخش جایزه شیمی ایگ نوبل، شرکت فولکس واگن آلمان به عنوان برنده معرفی شد. البته این جایزه صرفا به دلیل رسوایی اخیر این شرکت به آن اعطا شد. چند ماه پیش فاش شد فولکس واگن با استفاده از نرم‌افزاری مخصوص، میزان آلاینده‌های کربنی تولید شده در سیستم موتوری خودروهایش را کمتر از ارقام واقعی نشان می‌دهد. البته این رسوایی 7/14 میلیارد دلار ضرر برای این خودروساز نامدار به همراه داشته است. از نگاه برگزارکنندگان جایزه ایگ نوبل، اقدام غیرقانونی و مخفیانه فولکس واگن راهی مناسب برای حل مشکل آلایندگی خودروها به شمارمی‌آید.

خاریدن پوست در مقابل آینه

پنج دانشمند از آلمان به طورمشترک موفق به تصاحب جایزه ایگ نوبل در بخش پزشکی شدند. آنها این جایزه را به خاطر یک نکته عجیب و در عین حال جالب توجه به دست آوردند. بر اساس تحقیقاتی که سال 1392/ 2013 و در نشریه پلوس وان (PLOS ONE) منتشر شد، اگر فردی در بازوی چپش احساس خارش کند، با قرار گرفتن در برابر آینه و خاراندن بازوی راست می‌تواند خود را تسکین دهد. به عقیده محققان، این روشی جالب توجه برای کمک به افرادی است که از بیماری‌های پوستی بخصوصی رنج می‌برند. البته این ایده از سوی افراد دیگری نیز مطرح شده اما حالا توسط این پنج دانشمند و از منظر علمی مورد واکاوی قرار گرفته است.

علم دروغگویی

دروغگویی سوژه داغ جایزه ایگ نوبل در بخش روان شناسی بوده است. در این بخش هم پنج محقق مشترک موفق به دریافت آن شدند. آنها روی هزار نفر که بین شش تا 77 سال داشتند درخصوص این که چه مواقعی بیشتر دروغ می‌گویند مطالعه دقیق انجام دادند. این محققان در ادامه تنها باید پاسخ‌هایی را که می‌شنیدند، باور می‌کردند. مهارت در دروغگویی و تعداد دروغ‌هایی که هر فرد در طول زندگی‌اش می‌گوید هدف اصلی از این مطالعه بوده تا از این طریق هماهنگی رفتارها با افزایش سن مورد بررسی قرار گیرد. این مطالعه نشان داد دروغگویی در دوران کودکی رشد کرده و در جوانی رنگ و بوی جدی پیدا می‌کند و در دوران میانسالی به بدترین وضعیت خود می‌رسد. با این حال تعداد دروغ‌هایی که در طول عمر به زبان آورده می‌شود روند جالب‌تری دارد؛ به طوری که در دوران کودکی زیاد شده و در بلوغ به اوج خود می‌رسد، اما در دوران بزرگسالی کاهش می‌یابد.

بیان شیوای یاوه گویی

جایزه امسال ایگ نوبل در بخش صلح، پیچیدگی‌های خاص خود را داشت. این بخش از جایزه ایگ نوبل هم مشترک به دانشمندانی ارائه شد که در یک مطالعه عجیب حضور داشتند. آنها در تحقیقی با عنوان «درک و تشخیص یاوه گویی‌های ساختگی» شرکت کرده بودند.

آنچه آنها انجام داده‌اند در واقع تشخیص ادعاهای بی‌پایه و اساسی است که به طرز عجیب و قابل باوری بیان می‌شوند و از این راه بسیاری از افراد مجذوب آنها می‌شوند. این مطالعه در نشریه علمی جاجمنت اند دسیژن میکینگ (Judgment and Decision Making به معنی قضاوت‌کردن و تصمیم‌گرفتن) در سال 1394/ 2015 منتشر شد. بررسی‌های این دانشمندان نشان داد بسیاری از افراد براحتی چنین یاوه‌هایی را باور می‌کنند.

زندگی با حیوانات

در بخش زیست‌شناسی امسال جایزه ایگ نوبل، دو دانشمند با انجام تحقیقاتی عجیب نه تنها خبرساز شدند، بلکه جایزه را هم نصیب خود کردند. این دو دانشمند با حضور میان بزها و زندگی کردن همچون گورکن‌ها توجه برگزارکنندگان این جایزه را به خود جلب کردند. چارلز فاستر در مقاطع مختلف مانند گورکن‌ها، سمور دریایی، آهو و روباه زندگی می‌کرد و در آن سو نیز توماس توایت نیز با ساخت اندام‌های مصنوعی، زندگی در میان بزها را تجربه کرد. او حتی معده مصنوعی برای خود ساخته بود تا با خوردن علف، زندگی به سبک بزها را به بهترین شکل ممکن تجربه کند.

وارونه نگاه کردن

آتسوشی هیگاشیاما و کوهی آداچی ژاپنی هم در بخش درک و فهم جایزه ایگ نوبل برنده شدند. آنها با تحقیقی با عنوان «بررسی این نکته که اجسام در زمانی که وارونه به آنها نگاه می‌شود متفاوت به نظر می‌رسند» موفق به شکار این جایزه شدند. این مطالعه سال 1385/ 2006 در نشریه ویژن ریسرچ (Vision Research به معنی پژوهش چشم‌انداز) منتشر شد. بر این اساس دانشمندان نشان دادند تصاویر در زمانی که وارونه به آنها نگاه می‌کنیم روشن‌تر و واضح‌تر به نظر می‌رسند!

جمع‌آوری پشه

در بخش ادبیات جایزه ایگ نوبل 2016، فردریک شوبرگ با ارائه مجموعه کتاب سه جلدی در زمینه حشره شناخته شده یعنی پشه خبرساز شد. او در این کتاب‌ها به بیان لذت ناشی از جمع‌آوری پشه‌ها پرداخته و جمع آوری پشه‌های مرده و زنده را کاری لذت‌بخش و سرگرم‌کننده توصیف کرده است.

مترجم: مهدی پیرگزی

جام‌جم

منبع: Live Science