خوش‌آمدید صفا آوردید...

همان که بعضی‌ها را به شوق می‌آورد و بعضی‌ها را دق می‌دهد، برای بعضی‌ها شادی‌آور است و برای عده‌ای عذاب‌آور، شما جزو کدام دسته‌اید؟

مرتضی ترابی کارمند 46 ساله بانک، ثانیه‌شماری می‌کند تا عید برسد و به دیدن اقوام برود، می‌گوید: ما آذری‌ها به اقوام و فامیلمان وابستگی زیادی داریم، هر چند که در طول سال هم هر شب جمعه دور هم جمع می‌شویم و اگر یک هفته خواهر و برادرم را نبینم، تمام هفته کسل هستم، اما دید و بازدید عیده مزه دیگری دارد.

او که پدر 3 فرزند پسر است توضیح می‌دهد: ما تک‌تک خانه همدیگر نمی‌رویم، همه قوم و خویش یکجا جمع می‌شویم، مثلا 15، 20 نفر یک شب می‌رویم منزل برادرم بعد همه می‌آیند، منزل ما، بعد همه می‌رویم منزل عمویم و خلاصه تا این که چرخه بگردد 12 روز عید گذشته است.

اما نازنین محمدی 26 ساله و خانه‌دار این نحوه دید و بازدید را مایه عذاب می‌داند و می‌گوید: من و همسرم خوشبختانه کم رفت و آمدیم، اما نوروز مجبوریم به اقوام درجه یک سر بزنیم مثل پدر و مادر و خاله و عموی شوهرم و خودم، که البته بنظرم خیلی مسخره است. چون بعضی‌ها را سالی یک بار می‌بینیم و می‌رود تا سال 90 که اگر زنده بودیم دوباره به خانه‌شان برویم. او می‌پرسد: این چه دید و بازدیدیه؟!

علیرضا کافی اما مجرد و 30 ساله است که می‌گوید فقط با اجبار پدر و مادرش به عید دیدنی می‌رود و هیچ علاقه‌ای به دید و بازدیدهای سالی یکبار ندارد،‌ می‌گوید: کسی به سن و سال من حوصله ندارد مثل بچه‌ها به منزل عمو و خاله برود و با پدر و مادرش از آنجا به خانه قوم و خویش دیگر و لباس نو بپوشد. من ترجیح می‌دهم دوستانم را ببینم، حتی خانه بمانم و فیلم ببینم، نمی‌دانم چرا موقعیت جوانان را درک نمی‌کنند و پدر و مادرها فکر می‌کنند، ما هنوز بچه‌ایم و باید دنبالشان راه بیفتیم و عیدی بگیریم، برای من واقعا این سنت‌ها خسته‌کننده است چون اگر آنچه می‌خواهند انجام ندهم، پدر و مادر و خاله و عمو و... با من قهر می‌کنند، آن وقت مصیبت است!

اما چه طرفدار رفت و آمد نوروزی باشید یا از گروهی باشید که به اجبار و اکراه روانه خانه دوست و فامیل می‌شوید، دید و بازدید یکی از سنت‌های کهن نوروز است که اتفاقا اسلام هم بر آن صحه گذاشته و به سنت جاری بسیاری از خانواده‌ها تبدیل شده است. اما همین سنت حسنه، خود آدابی دارد که اگر رعایت نشود، تبدیل به عذاب می‌شود و چه میزبان یا میهمان را آزار خواهد داد.

بعضی‌ها هم عادت دارند به محض این که به مهمانی می‌روند یا مهمانی را در خانه خود می‌بینند، از مشکلات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، بین‌المللی، سیاسی و ... می‌گویند و این نوع بحث‌ها زمینه‌ای است تا یک مشاجره داغ با طرف مقابل بالا بگیرد. دست آخر هم مجلسی که قرار بوده صرف دید و بازدید شود، به میدان جنگ و مناظره تبدیل می‌شود که لذت همصحبتی را از شما می‌گیرد. پس لطفا نه تنها نزد مهمان آبروداری کنید و اختلافات خانوادگی را نزد مهمانانتان آشکار نکنید، با میزبان یا مهمانتان بحث نکنید، بلکه گپ بزنید.

اما همین گپ زدن هم آدابی دارد. بهتر است هنگام دید و بازدید نوروزی شنونده خوبی باشیم تا بعد به خاطر حرف‌هایی که زده‌ایم، نزد اقوام و همسرمان کفاره ندهیم. از خودمان هم تعریف و تمجید نکنیم و طوری وانمود کنیم که حق با طرف مقابل است. در ایام نوروز ما برای آرامش اعصاب به مهمانی می‌رویم پس خود و میزبان را معذب نکنیم.

بعضی‌ها هم عادت دارند هنگام دید و بازدید از زمین و زمان گله می‌کنند و غم و غصه‌شان را به میزبان منتقل می‌کنند. مهمانی جای طرح مشکلات و خون به جگر کردن مهمان یا صاحبخانه نیست.

روزهای تعطیل حال و هوای خوبی دارد، یک ناهار دلچسب می‌خورید و به یک قیلوله یک‌ساعته می‌روید که ناگهان ساعت 2 بعدازظهر زنگ خانه به صدا درمی‌آید و پسرخاله‌تان با اهل و عیال از راه می‌رسد، باید سریع آماده شوید و وسایل اضافی را جمع کنید و لباس بپوشید و چای آماده کنید و ...» پس لطفا با لعن و نفرین صاحبخانه دید و بازدید نوروزی را به جای نیاورید.

چه اشکالی دارد اگر با یک تماس ساده، میزبان را از برنامه‌تان مطلع کنید، گاهی هم بد نیست به ساعتتان نگاهی بیندازید. حواستان باشد که بچه صاحبخانه خوابش می‌آید و گپ و گفت‌های طولانی شما بعد از شام، اعضای خانواده میزبان را عاصی نکند.

دید و بازدید نوروزی با سایر دید و بازدیدهای سال متفاوت است، شاید در هر موقع از سال براحتی منزل اقوام بروید و با اصرار از شما بخواهند، شام یا نهار مهمان آنها باشید، اما نوروز برای بسیاری از خانواده‌ها فرصتی برای مهمانی‌های طولانی نیست.

بعضی‌ها در دید و بازدیدهای نوروزی عیدی می‌دهند به شرطی که عیدی بگیرند. بعضی‌ها دست به جیب می‌شوند تا پوز بقیه را بزنند و اسکناس چندهزار تومانی در کف دست بچه صاحبخانه قرار می‌دهند. اشرف. ج مادربزرگ 63 ساله‌ای ‌است که 16 نوه دارد، با ابراز گله از این که نرخ عیدی‌ها هر سال در حال افزایش است می‌گوید: زمانی 50 تومان عیدی می‌دادیم، الان 5 هزار تومان هم کافی نیست، نوه‌های من توقع زیادی دارند، مگر من بازنشسته چقدر درآمد دارم که به 16 نوه عیدی بدهم؟!

اگر در ایام نوروز شما را به صرف نهار، شام، عصرانه و ... دعوت کردند یا برای دید و بازدید به منزل اقوام و دوستان رفتید، به زندگی خصوصی آنها سرک نکشید.

«خاله همسرم همین عادت را دارد» این را مهناز رسایی 39 ساله، معلم و مادر یک فرزند دختر می‌گوید: «وقتی خاله همسرم به خانه ما می‌آید، از اتاق خواب خودم ، بچه و آشپزخانه تا حمام و دستشویی سرک می‌کشد. گاهی از چینش اتاق ایراد می‌گیرد. گاهی از دستپختم، خدا نیاورد روزی را که مویی در غذا ببیند، هر جا برود تعریف می‌کند و آبروی مرا می‌برد. دست آخر انتظار دارد به رویش نیاوریم و احترامش را نگاه داریم.»

بعضی‌ها هم عادت دارند هنگام دید و بازدید از میزبان یا میهمانشان سوالات خصوصی می‌پرسند، یادمان باشد که هدف ما از این دیدارها چیست آیا قصد ما تفتیش عقاید است؟

«به نظر من عیددیدنی‌ها واقعا خسته‌کننده شده، شما با افرادی که سالی یک بار آنها را می‌بینید چه حرفی دارید و چقدر دلتان برایشان تنگ شده، فقط از روی اجبار به خانه اقوام می‌رویم.»

این حرف جوان 19 ساله‌ای است که مورد تایید خیلی از جوانان است. بعضی‌ها تاکید می‌کنند که جوانان را آزاد بگذارید و به عقایدشان احترام بگذارید و از آنها نخواهید، در هر میهمانی و دید و بازدیدی همراه شما باشند.

مشاوران تحصیلی تاکید می‌کنند که کنکوری‌ها یا همان داوطلبانی که سه، چهار ماه دیگر باید در آزمون ورودی دانشگاه‌ها شرکت کنند، به تنفس نیاز دارند پس حتما فرصتی را به دید و بازدید اختصاص دهند و به خاطر کنکور عیدشان را خراب نکنند. یکی از کارشناسان و مشاوران تحصیلی با بیان این که نباید فکر کرد که دانش‌آموزانی که در تابستان 89 کنکور دارند باید در تعطیلات نوروزی فقط درس بخوانند گفت: آنها به برنامه آموزشی نیاز دارند، مطالعه طولانی و فشرده از یادگیری آموخته‌ها می‌کاهد و به فرایند به خاطرسپاری مفاهیم آسیب می‌زند.

این مشاور از والدین می‌خواهد که در تعطیلات به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که دست‌کم در چند دید و بازدید نوروزی عضو کنکوری خانواده حضور داشته باشد، او می‌گوید: اگر رفتن خانواده به دید و بازدید، نگرانی عضو کنکوری را افزایش می‌دهد، بهتر است با اطلاع دادن به اقوام از دید و بازدیدهای اینچنینی صرف‌نظر کنند.

«تو رو خدا شام تشریف داشته باشید، یه لقمه نون و پنیر با هم می‌خوریم». ‌اگر میزبان شما با این جمله شما را به شام دعوت می‌کند، بدانید که با شما رودربایستی دارد، پس قرار نیست شما شام در منزل او باشید، این که هیچ بوی غذایی استشمام نمی‌کنید و خانم صاحبخانه از لحظه ورود نزد شما می‌نشیند، نشانه‌های خوبی است که پی ببرید، صاحبخانه تنها شما را تعارف به شام می‌کند.

اما اگر میزبان هستید و اجاقتان خاموش است بدانید تعارف اومد نیومد داره و چه بسا با همین تعارف ساده، گرفتار شوید. چرا وقتی آمادگی ندارید، تعارف می‌زنید؟!

اگر از جمله افرادی هستید که با خرید میوه ، شیرینی و آجیل و گذاشتن آن مقابل مهمان و حتی دست به جیب شدن و عیدی دادن به بچه‌ها، قلبتان در آستانه ایستادن قرار نمی‌گیرد و آن قدر دست و دلبازید که خم به ابرو نمی‌آورید، بدانید که دید و بازدید و مهمانی باعث کاهش استرس و فشارهای روانی می‌شود. چرا که انسان دوست دارد که هم دیگران او را دوست داشته باشند و هم به دیگران ابراز لطف کند، بنابراین دید و بازدید از جمله روش‌هایی است که می‌توانید محبت خود را به دیگران ابراز کنید.

دید و بازدیدهای نوروزی هرچند که به خاطر مشکلات، دغدغه‌ها، دلمشغولی‌ها در حال کمرنگ شدن است، گاهی ما را خسته می‌کند، گاهی خرج می‌تراشد، گاهی هم دردسر می‌آفریند، اما سنت حسنه‌ای‌است که باید بماند و ما قدرش را زمانی می‌دانیم که درک کنیم شاید سال آینده در میان عزیزانی که امسال به سراغشان می‌رویم، نباشیم.

اگر روزی 20 یا 50 تومان عیدی می‌دادیم، امروز 5 هزار تومان هم بچه‌ها را راضی نمی‌کند، مگر ما چقدر درآمد داریم؟لطفا حواستان به بچه‌ها باشد، این که فرزند شما در مهمانی تحت نظارت شما نیست، نشانه ضعف شما در تربیت اوست.

کتایون مصری