در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یکی از محلات قدیمی شهر قزوین کوچه خیابانی به نام عبید زاکانی واقع شده که معماری بسیاری از خانهها، گویش، پوشش و کسب و کار ساکنانش هنوز بوی قدیمها را میدهد.
در یک سوی این محله دری بزرگ قرار دارد که ورودی حمام قجر است و پشت بامی هم سطح کوچه دارد.
قدم زدن در تودرتوی این حمام قدیمی و موزه فعلی هر بینندهای را با ناشناختهها آشنا میکند و گویی آدمکها با نگاهشان تو را به خوردن غذاهای سالم و خوشمزه، پختن نان در کنار کدبانوها، تنیدن تاروپود قالیهای خوش آب و رنگ و... دعوت میکنند.
موزه مردمشناسی که حدود 2 سال از راهاندازی آن میگذرد، با هدف معرفی فرهنگ عامه مردم این منطقه در زمینههای پوشاک، مشاغل و ادوات زندگی روزمره و نمایش آثار مردمشناسی، کشاورزی، روستایی و انسانشناسی فرهنگی بنا شد.
باتوجه به این که این استان از جمله مناطقی است که به لحاظ فرهنگی و بومی متکثراست، فضای سربینه این حمام در قالب موزه به 3 بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل تقسیم شد که در بخش اقوام، مراغیها را حین بافتن تار و پودهای قالی و ریسندگی، زنان کدبانوی لُر را مشغول پخت نان، مردان کرد را با نمایش رقص و موسیقی محلی و... نشان میدهد. حلاجی پنبهها به دست پیرمردی که گوشهای چمباتمه زده نیز از جمله نمایش مشاغل مردم آن روزگاران است.در گوشهای دیگر هنرمندی مراسم دعا و نیایش زنان در مراسم پنجاه به در (جشن باران خواهی از خدا) را بهگونهای زیبا با گل سفالگری نقش داده است.
نمایش چگونگی شستشو در حمامهای قدیمی، چیدمان ظروف مسین، تلاش کشاورزان روستایی برای کسب روزی حلال و... از دیگر بخشهای جذاب این موزه به شمار میرود.
تالار اقوام، تالار سوگ و سور، فضای گرمخانه، فضای مکتب خانه و فضای چهار حوض نیز از جمله دیگر بخشهای این موزه میباشد که با آغوشی باز به انتظار گردشگران داخلی و خارجی نشسته است تا فرهنگی ماندگار را به مشتاقانش معرفی کند.
ویژگی های حمام قجر
حمامها از جمله میراث تاریخی و فرهنگی به شمار میروند که ازگذشتههای دور به لحاظ موقعیت نقش تاثیرگذاری در ارتقای فرهنگ و بهداشت عمومی جامعه داشتهاند.
حمامها نیز به سان دیگر بناهایی که ماهیتی عمومی داشتند، در کنار کاربری اصلی خود به محلی برای تبادل نظروردوبدل شدن وقایع روزانه بدل شده بودند.
درگشت وگذار در تاریخ قزوین، به شواهدی برمیخوریم مبنی بر وجود 30 گرمابه اصلی که با گذر زمان، حدود نیمی از آنها تخریب شده و امروز روز تنها تعداد انگشت شماری از آنها به یادگار مانده است.
در این میان حمام قجر به عنوان یکی از کهنترین حمامهای این شهر در سال1057 قمری توسط امیرگونهخان قاجار قزوینی از سرداران شاه عباس دوم صفوی ساخته شد.
این حمام را که در ابتدا حمامشاه میخواندند، پس از ساخت حمام دیگری در شهر، به نام حمام کهنه شاه تغییر نام میدهد و سپس در عصرقاجار با تعمیرات اساسی حمام قجر نام میگیرد.
این حمام 400 ساله که در فضایی به مساحت بالغ بر 1045 مترمربع بنا شده از 2 قسمت جداگانه زنانه و مردانه تشکیل شده است؛ در اصلی آن رو به جنوب باز میشود و با راه پلههای مارپیچ به سربینه منتهی میگردد. ساخت این پلهها نشاندهنده افکار معمار چیره دست بود که خروج هوای گرم و دید را مانع میشد.
سربینه بزرگ گرمابه که حوض زیبایی در وسط آن قراردارد شش شاهنشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند میدهد. پوشش بنا طاق، تویزه و گنبدی است که در هر گنبد با جامخانهای عمل نورگیری صورت میگیرد. از پایین گرمخانه تا ارتفاع110سانتیمتر کاشی کاری شده و رسمی بندی و یزدی بندی سقفها به زیبایی آن افزوده است.
این اثر تاریخی در سال 1379 توسط میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری و مرمت آن از سال 81 آغاز و در سال84 به پایان رسید ؛ در حین مرمت این بنا نه تنها هیچ یک از فضاهای سنتی مخدوش نشد بلکه بخشهایی چون آب انبار و خزینه حمام که در زیرخاک مدفون بود پدیدار گشت و در نهایت پس از تغییر کاربری به عنوان موزه مردمشناسی مورد بهرهبرداری قرار گرفت.تغییر کاربری حمام قجر و تبدیل آن به موزه مردمشناسی که بسیاری از آثار موجود در آن از مردم بومی که با تعصبی خاص از داشتههای قدیمی و تاریخی خود نگهداری کردهاند خریداری شده میتواند آغازگر راهی برای تبدیل آثار و بناهای کهنه اما پابر جا به مکانهایی برای جذب گردشگران به این سرزمین تاریخی در کنار حفظ این میراث باشد.
* مینودر: نام قدیم شهر قزوین و به معنای در بهشت میباشد.
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم