در گفت‌وگو با جام جم آنلاین مطرح شد
بی انتهای 60 میلیون ساله
می توانم درباره غار قوری قلعه بنویسم "بزرگترین غار آبی آسیا در 86 کیلومتری شهر کرمانشاه، در مسیر جاده پاوه و در شمال شهر جوانرود، در بستری از خاموشی و گاه فراموشی خفته است."
می توانم درباره اش بنویسم "بلندترین نقطه این محوطه 2470متر و پست ترین نقطه آن 1400متر از سطح دریا ارتفاع دارد."
یا این که "در اعماق این غار چترهای واژگونی وجود دارد که در نوع خود کم نظیر است." و از این دست کلیشه های همیشگی که از افتادن در دامشان هم گریزی نیست و انگار شکستن طلسم تکرار واژه های تکراری هم نه کار من و امثال من که شاید وظیفه تقدیر و تدبیر است.
نوشتن درباره غار قوری قلعه را با یاد کسی آغاز می کنم که حالا در کرمانشاه دکه روزنامه فروشی کوچکی دارد و نام دکه اش را هم از اجبار روزگار "سردبیر" گذاشته است.
مردی که روزگاری نه خیلی دور، واقعا سردبیر هفته نامه ای بود پرمحتوا و کم ادعا که به همان دلایل همیشگی از ادامه راه باز ماند.
مهدی ملکی شجاع را اگر خیلی ها نشناسند، غار قوری قلعه لااقل او را بخوبی می شناسد، سرپرست گروه غارنوردی و غارشناسی پیام کردستان.
او از جمله کسانی بود که به عنوان نخستین غارنورد وارد این غار اعجاب انگیز شده بود. به همراه تیمی که بی هیچ ادعا و با کمترین امکانات و تنها برای اعتلای نام کردستان تن به کاری شگفت زدند و آنچه را بسیاری از سیاحان و غارنوردان اروپایی از انجامش بازمانده بودند، به سرانجام رساندند.
او از روزهای کشف غار خاطرات شیرین بسیاری دارد و می گوید: مطالعه برای کشف غار از سال 1362آغاز شد تا مشخص شود که این غار ادامه دارد یا نه؛
ملکی شجاع کشف غار را مدیون تلاش و همت همکاران گروه همراهش می داند و می گوید: برای بررسی غار، 101بار از محل بازدید و مطالعه کردیم که 5سال وقت ما را گرفت.
این درحالی بود که غارشناسان انگلیسی و فرانسوی تنها توانسته بودند 560متر از غار را کشف کنند.
در سال 1368گروه غارنوردی و غارشناسی پیام کرمانشاه موفق شد با تقسیم گروه خود به سه تیم 6نفره ، در دو مرحله بمدت 10روز تا عمق 3030متری غار نفوذ و آن را کشف کنند.
ملکی شجاع با اشاره به حفظ و بهره وری هر چه بیشتر ایرانگردان و جهانگردان از جاذبه های بسیار زیبا و منحصر به فرد غار، خواستار توجه هر چه بیشتر مسوولان و رعایت حفظ اکوسیستم درون غار برای جلوگیری از تخریب آن می شود.
و من هنوز به یاد دارم که چطور برای غاری که از کاشفان اصلی اش بوده حرص می خورد و دلش می خواست به گوش همه عالم برساند که کردستان و کرمانشاه از پرجاذبه ترین مناطق ایران هستند که هم جاذبه های فرهنگی و میراث باستانی در آنها پراکنده است و هم سرشارند از مناطق اکوتوریستی کم نظیری که در کمتر جای دنیا می توان آنها را یافت و پیدا کرد.
حالا اما خود ملکی شجاع گرفتار امورات یومیه شده است و تیم همراهش هم هر یک به کاری و جایی گرفتارند و شاید سرنوشت تراژیک این گروه غارنورد کم شباهت به سرنوشت گردشگری مناطق غرب کشور نباشد.
و اما قوری قلعه. قوری قلعه نام روستای زیبایی است که در نزدیکی پاوه قرار دارد و قبل از گذر از روستای کوچک اما فوق العاده زیبای شمشیر در 86کیلومتری کرمانشاه واقع شده است.
منطقه قوری قلعه دارای آب و هوای معتدل است و معمولا بین 252تا 305روز در سال دمای بالای صفر درجه دارد. فصل سرما در این نواحی از ابتدای آبان ماه آغاز و با شروع فروردین ، سرما و یخبندان پایان می یابد.
بیشترین میزان بارندگی در اسفند ماه است. گرچه کشف تمامی غار در سال 1368اتفاق افتاده ، اما روستاییان و جوانان قوری قلعه چه بسیار زودتر از این زمان به غار رفت و آمد داشته اند و خاطرات بسیاری از غار دارند که هر یک شنیدنی است.
با این همه اولین بار در سال 1355بود که یک گروه غارشناسی انگلیسی درصدد کشف غار برآمد و تلاش آنها به همان چند صد متر ابتدایی محدود شد و مجددا در سال 1356گروه غار نوردان فرانسوی درصدد نفوذ به اعماق آن برآمدند که آنها هم البته ناموفق بودند.
در سال 1368گروه غارنوردان کانون کوهنوردی کرمانشاه تلاش خود را برای کشف اعماق غار به عمل آورد که طی اجرای چند برنامه ، موفق به کشف درون غار و دالان های فرعی آن شد.
این غار از نظر شکل هندسی به یک تونل با برش سطح مقطع شبیه است و فعالیت دیواره آهکی غار در سالیان دراز باعث ظاهر شدن استلاگمیت و استلاگتیت های بسیار زیبا و دیدنی و آراسته با قطرات شفاف آبها شده است.
استلاگمیت ها و استلاگتیت ها در طول زمان اشکالی را به وجود آورده اند که منشا اصلی نامگذاری دالان ها و تالارهای غار شده اند. مثلا محلی دارد که به آن تالار مریم می گویند و دلیلش هم استلاگمیت هایی است که حجمی شبیه به مجسمه مریم مقدس را در طول زمان و قطره قطره شکل داده اند.
با تحقیقات به عمل آمده توسط غار نوردان طی سالهای گذشته ، عمق غار 3140متر تخمین زده شده و به همین دلیل به عنوان بزرگترین غار آبی آسیا لقب گرفته است.
همچنین آب غار همانند همه آبهای زیرزمینی تابعی از میزان نزولات آسمانی است. لذا در ماههای پر باران از شدت بیشتری برخوردار است. آب جاری غار قلیایی است.
آبی که البته پس از مصرف روستاییان بلافاصله وارد خاک عراق می شود. بنا به گفته مهدی ملکی شجاع میانگین درجه حرارت غار 11درجه سانتی گراد و دمای آب نیز 10درجه سانتی گراد است.
معدل رطوبت نسبی غار 5.89درصد است.این که آیا در این غار حیات جانوری وجود دارد یا نه ، متخصصان توانسته اند گونه نادری از خفاش به نام گوش موشی را در ژرفای مرموز غار مشاهده کنند و جز آن گونه دیگری از حیات جانوری در غار یافت نشده است.
گرچه در سالهای گذشته اشیای باستانی و قیمتی بسیاری در اثر اهمال کاری های مرسوم در این مناطق و البته و صد البته به دلیل کشف دیرهنگام و رسمی آن در طی سالیان گذشته توسط روستاییان کشف شده که حالا اثری از آنها باقی نمانده است.
آثاری مانند ظروف زرین و نقره ای که چندی پیش در این غار کشف شدند و پس از انجام اقدام های مرمتی روی آنها نقوش بسیار زیبا و بدیعی پدیدار شدند.
دو اثر از این اشیا دارای کتیبه احتمالا (پهلوی ساسانی) و دو ظرف نیز دارای لایه زراندود هستند. اشیای نقره ای مکشوفه از غار قوری قلعه ، شامل ظروفی بیضی شکل و مرور منقوش پرندگان در حال شکار و طرح مشهود و اسطوره ای شیر دریک نقش تزئینی اسلیمی و گلهای لوتوس برجسته است.
با توجه به زیبایی های طبیعی درون و محوطه بیرونی غار از سال 1374 برنامه های وسیع مطالعاتی و اجرایی به منظور ایجاد محوطه تفریحی و توریستی در این منطقه توسط سازمان های مسوول اجرا شده و انصافا اقدامات خیلی خوبی هم برای راحتی و آسایش جهانگردان و گردشگران در محوطه غارانجام شده و امکانات مناسبی هم در این چند سال در محوطه غار ساخته و پرداخته شده است.
کارهای خوبی نظیر بهسازی معابر از طریق خاکبرداری از کف غار و اصلاح دیواره ها و سقف به نحوی که صدمه ای به ساختار طبیعی غار وارد نشود.
فراهم کردن شرایط لازم برای سهولت تردد بازدیدکنندگان شامل : نصب سکوهای بتونی در بخشهای مورد نیاز نصب پلکان در مکانهای مناسب و گذرگاه شیشه ای از زیر آب ،ایجاد روشنایی و نورپردازی پنهان در تمام معابر به منظور جلوه دادن زیبایی های درون غار، احداث استراحتگاه ، نصب زنگهای هشدار دهنده در طول مسیر و احداث اتاقکهای چراغ اضطراری ، حفر خروجی اضطراری در کنار یکی از تالارهای طبیعی غار، احداث ساختمان مهمانسرا برای اقامت بازدیدکنندگان به همراه سالن آمفی تئاتر و سایر تجهیزات رفاهی احداث زمینهای ورزشی ، احداث و راه اندازی سرویس های بهداشتی و نصب شیرهای آبخوری در فواصل مشخص با طراحی های مناسب احداث میدان مرکزی به همراه آب نما با ایجاد سیستم های پرتاب آب همراه با بازی نور، نصب آلاچیق در فواصل مشخص ، احداث نمازخانه ای مجهز و زیبا، احداث نمایشگاه و فروشگاه سوغات و صنایع دستی ، راه اندازی وسایل نقلیه روباز (مینی بوس های روباز) برای بازدید از زیبایی های کوهستان ، راه اندازی پارک وحش طبیعی از دیگر اقداماتی است که به هرچه توریستی تر شدن منطقه کمک می کند.
دلیل نامگذاری این غار هم جالب است و خواندنی. این غار را به این دلیل "قوری" می نامند که تقریبا در یک کیلومتری غار، روستایی واقع شده که در گذشته اطراف آن را قلعه ای قوری شکل در بر گرفته بوده و شاید نام غار ازهمین روستا گرفته شده باشد.
چنان که پیش از این نوشتم ، غارقوری قلعه در گذشته مورد توجه اکثر غارنوردان مختلف از کشورهایی همچون امریکا، انگلیس ، فرانسه در سالهای 1336، 1345و 1363بوده که این غارنوردان تا عمق 550متری غار را شناسایی کرده اند.
با این همه افتتاح رسمی غار در سال 1378بود و در تابستان همان سال برای نخستین بار مسافران و گردشگران عادی توانستند عجایب غار و هنر نمایی طبیعت را از نزدیک ببینند. برای بازسازی ، غار را به چند فاز تقسیم کرده اند.
فاز اول به دو تالار به نامهای مریم و کوهان شتر شهرت دارد. علت این نامگذاری هم به استلاگمیت ها و استلاگتیت هایی مربوط می شود که اشکال مختلفی از جمله نیمرخ شتر، کوهان شتر، مار، طوطی ، کرکس ، قلب ، مشابه تصویر حضرت مریم ، شیر سنگی ، بابانوئل ، برج پیزا، (ابوالهول)، مجسمه فردوسی و کشتی را به ذهن متبادر می کند.
البته این تعاریف را تا راهنمای غار نگوید، تو متوجه نمی شوی.در فاز دوم غار که هزار متر است ، با راهروهای طبیعی روبه رو می شوی که به آنها تالارهای نماز، بلور و عروس یا بتهوون (بزرگترین موسیقیدان جهان) می گویند.
تالار نماز در 550 متری غار و چسبیده به تونل برزخ است. این تونل ، قسمت اصلی غار است که عملیات حفاری آن را متوقف کرده است. تونل برزخ به طول 12متر و عرض 8متر است و برای عبور از آن ، باید سینه خیز در آب فرو بروی ؛ زیرا ارتفاع آن به قدری کم است که سقفش به آب چسبیده است و اصلا به همین دلیل آن را برزخ می نامند.
تقریبا هزار متر که جلوتر بروی ، تونلی وجود دارد که آن را تالار بلور می نامند. بسیاری از کارشناسان و جهانگردان ، معتقدند زیباترین حوضچه جهان داخل این بخش از غار است. دلیل آن هم قندیل های پرده ای شکلی است که در این حوضچه وجود دارد.
نکته مهم درباره این قندیل ها آن است که وقتی با دست به هر کدام از آنها ضربه می زنی ، صدای یکی از آلات موسیقی از آن به گوش می رسد. به فاصله 500متر جلوتر از این تالار، تونلی هست که آن را تالار عروس یا بتهوون می نامند.
تجمع کریستال های رسوب شده در این بخش غار پدیده های زیبایی را خلق کرده که واقعا غیر قابل توصیف می نمایند. جنس سنگهای آن کریستال و سفید و براق است و راهنمایمان می گوید اگر کسی بخواهد روی آنها راه برود،جای پای او در این قسمت می ماند.
از سقف غار نیز قندیل هایی شبیه میله خودکار که جنسشان از رسوبات آهکی است و حالت کریستال دارند، آویزان است و بنا به برآورد راهنمای غار 2تا 8متر ارتفاع دارند.
این قندیل ها به قدری نازک و شفاف هستند که با کوچکترین ضربه ای فرو می ریزند. درفاصله 2هزار و 700متری غار هم چهار آبشار به ارتفاع 10الی 12متر وجود دارد. هنوز هیچ گروه غار نوردی موفق به کشف انتهای غار نشده است و اهالی مناطق اطراف معتقدند که این غار اصلا انتها ندارد. زمین شناسان قدمت غار را 60میلیون سال برآورد کرده اند.
درمیان ابزار و آلاتی که تاکنون در این غار کشف شده ، 8عدد قاشق و بشقاب ، چهار عدد کوزه بزرگ ، یک عدد کوزه کوچک با 15عدد سکه داخل آن دیده می شود که مربوط به دوران یزدگرد سوم و اواخر دوره ساسانیان است و همچنین جمجمه سر انسان از اشیای کشف شده در غار قوری قلعه است.
غار قوری قلعه رفته رفته جای خود را میان مردم منطقه باز می کند. به طوری که مدیر موسسه گردشگری استان کرمانشاه اعلام کرده هزار گردشگر در ایام تعطیلات نوروز امسال از غار قوری قلعه بزرگترین غار آبی آسیا بازدید کرده اند که آمار نسبتا خوبی برای منطقه است.
شهرام کهریزی می گوید: این تعداد بازدیدکننده نسبت به تعطیلات نوروز سال گذشته 45درصد افزایش داشته است. در همین مدت گردشگر خارجی نیز از این غار منحصر به فرد دیدن کرداند.
احمد جلالی فراهانی 
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در گفت‌وگو با جام جم آنلاین مطرح شد
حضور دشمن شکن
در گفت‌وگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سرافرازی کشور با انتخابات پرشور | ایران قوی با انتخاب اصلح
سخنگوی هیات رئیسه مجلس در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
مشارکت حداکثری پشتوانه‌ای برای کشور
گفت و گو
در گفت‌وگو با جام جم آنلاین مطرح شد
افزایش مشارکت بدون دو قطبی‌سازی
در گفت‌وگو با جام جم آنلاین مطرح شد
لزوم پرهیز از سیاه‌نمایی و دو قطبی‌سازی
در گفت‌وگو با جام جم آنلاین مطرح شد
لبیک‌گویی به رهبر انقلاب با تداوم مشارکت در انتخابات
گفت‌وگوی «جام‌جم» با کارگردان و نویسنده نمایش «و او جان من است»