انتهای کوچه مدرسه ، در خیابان شانزدهم امیرآبادشمالی موزه ای است که قرار است تاریخ علوم پزشکی را به نمایش گذارد. از در که وارد می شوی ، ساختمانی را می بینی که به زیبایی سنت ساخته شده است
کد خبر: ۶۱۰۷۲
با پنجره ها و درهای چوبی و ناودان هایی که در نمای آجری تو را به گذشته های دور می برند؛ به گذشته هایی به قدمت کالسکه خانه امیرکبیر.
با رئیس موزه ، دکتر شمس شریعت تربقان ساعت 12 ظهر قرار مصاحبه داشتم ، اما ساعتی زودتر به موزه رفتم تا با همکاری موزه دار صبور با اشیا و بخش های موزه آشنا شوم .پوریا خدیش ، کارشناس باستان شناسی با همان آرامشی که باید در محیط موزه ها حاکم باشد تک تک بخشها را برای من توضیح می داد.
جالبترین نکته ای که خدیش به آن اشاره کرد، ساختمان موزه بود، ساختمانی که در زمان های قدیم اصطبل سلطنتی و متعلق به امیرکبیر بوده است و بعدها که به دست دانشگاه علوم پزشکی رسید، تبدیل به موزه تاریخ علوم پزشکی شده است ، گفتنی است که ترکیب اصلی ساختمان هیچ تغییری نکرده و فقط ترسیم شده است.
یکی از بخشهای جالب موزه «دیرینه انسان شناسی» نام دارد. در این قسمت اشیا و وسایل و جمجمه ها و اسکلت هایی قرار دارند که از حفاری های باستان شناسی به دست آمده اند. گرچه ممکن است در نگاه اول هیچ ربطی بین اشیا با پزشکی پیدا نکنید.
به هر حال این اشیا به ما می گویند که انسان اولیه از ابتدایی ترین وسایل برای رفع احتیاجاتش استفاده می کرده و چه بسا از آنها برای مقاصد پزشکی هم بهره می گرفته است.
درویترین های این بخش انواع جمجمه ها و استخوان ها و مهره هایی وجود داشت که دچار ناهنجاری های مختلفی بودند. به عنوان مثال مشخص شده است که فرد در زمان حیات خود دچار ناهنجاری های فک و گونه و دندان و سرطان استخوان و... بوده است.
شاخص ترین جمجمه این بخش که از نظر پزشکی حایز اهمیت فراوانی است ، متعلق به دختر 13 ساله ای از شهر سوخته زابل است. محققان دریافته اند، این دختر در زمان حیات خود به هیدروسفالی یا جمع شدن آب در جمجمه دچار بوده است که پزشکان آن دوران با سوراخ کردن جمجمه او را درمان کرده بودند.
جالب اینجاست که این دختر تا 8 ماه پس از جراحی هم زنده مانده است ؛ چون شکاف جمجمه تا حدی ترمیم شده بود. علاوه بر این ، یکی از نادرترین نمونه های مومیایی طبیعی ایران هم در این غرفه به نمایش درآمده است ، پیرزنی 65تا 70ساله که 800سال قبل دفن شده و به خاطر محیط گرم و درصد نمک بالا قبل از این که بافت های بدنش شروع به تخریب کنند، مومیایی شده است.
قسمت جالب دیگر موزه با نام «مردم شناسی پزشکی» شامل وسایلی است که در چند دهه قبل از سوی طبیبان به صورت سنتی در درمان بیماران استفاده می شده است. انواع ابزارهای دندانپزشکی ، روغن گیری از دانه های روغنی دارویی ، وسایل حجامت قدیمی ، ظرف شیشه ای ریختن داروهای بدطعم در حلق ، و انواع اشیای مربوط به دعادرمانی ، طلسم ها و... در ویترین های این غرفه عرضه شده اند. یکی از مهمترین بخشهای موزه ، بخش اسناد پزشکی ایران است.
یکی از باارزش ترین نسخ خطی ارزشمند که در این بخش وجود دارد، نسخه ای از المنصوری تالیف ابوبکر محمد بن زکریای رازی است ، که قدیمی ترین نسخه خطی تاریخ دار از این کتاب است. این نسخه که تاریخ کتابت آن مورخ رجب 484قمری است ، به خط نسخ کهن نگاشته شده است.
یکی دیگر از مجموعه های ارزشمند موزه های ملی تاریخ علوم پزشکی در این بخش ، اسناد مربوط به حکیم دکتر عبدالله خان احمدیه و خاندان دکتر نظامی است.
علاوه بر این اسناد و مدارکی که از بعد از دارالفنون جمع آوری شده اند و نیز عکسهایی از اطبای قدیمی و فارغ التحصیلان قدیم پزشکی هم در این بخش وجود دارد. بخشهای دامپزشکی ، چشم پزشکی ایران که حاوی تاریخچه چشم پزشکی مدرن ایران و یادگاری ها پروفسور محمدقلی شمس بنیانگذار چشم پزشکی ایران است ؛ گیاهان دارویی و دفاع مقدس هم در این موزه وجود دارند.
وقتی وارد غرفه دواخانه نظامی می شوی ، ناخودآگاه به سالهای خیلی دور ایران سفر می کنی. در این بخش دواخانه نظامی که از قدیمی ترین داروخانه های ایران بوده ، بازسازی شده است.
این دواخانه حدود سالهای 1233-1239هجری شمسی از سوی ارتش ایران طی حراجی که در کشور اتریش بوده خریداری شده و تصدی آن به مرحوم هادی خان سرتیپ سپرده شده است.
دواخانه نظامی پس از بازسازی طی مراسم بزرگداشتی که به همت موزه ملی تاریخ علوم پزشکی و مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی برای خاندان نظامی برگزار شد، دوازدهم شهریور 1382در محل موزه افتتاح شد.
در این داروخانه دستگاه های شربت سازی ، قرص سازی ، شیاف سازی و چندین نمونه از بروشورهای دارویی به نمایش گذاشته شده است.

چرا موزه تاریخ علوم پزشکی؛
دکتر شمس شریعت تربقان ، رئیس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی در پاسخ به این پرسش که هدف از راه اندازی این موزه چه بوده است؛
گفت بدون هیچ اغراقی اگر به تاریخ ایران نگاه کنیم ، متوجه می شویم پزشکی از موضوعاتی است که جایگاه خاصی دارد. دانشگاهی مثل جندی شاپور که جنبه بین المللی داشته و شخصیت های ایرانی و خارجی را در عرصه های مختلف علوم و پزشکی تربیت کرده است ، جزو افتخارات پیشینه ایران است.
دکتر شریعت فرهنگ پیش از اسلام را هم مروری کرده و عنوان می کند در دستورهای آیین زرتشتی هم پزشکی و اخلاق پزشکی جایگاه خاصی داشته است.
وی همچنین اسلام را به عنوان اصلی ترین جهت دهنده به فرهنگ ایرانی و رونق اخلاق پزشکی می داند و زکریای رازی و بوعلی سینا و جرجانی و... را نمونه های مهمی در این دوران برمی شمارد. علاوه بر این ، تاسیس دارالفنون و تبدیل آن به مدرسه طب و بعد از آن مدرسه عالی طب و سپس دانشکده پزشکی در سال 1313هم در تاریخ علم پزشکی ایران به چشم می خورد.
دکتر شریعت ، هدف اصلی از تاسیس موزه تاریخ علوم پزشکی را پاسخگویی به نسل جوانی برشمرد که در ذهن خود پرسش هایی از تاریخ پزشکی ایران دارد.
این موزه می تواند تمام گذشته پزشکی ایران را به صورتی ملموس در اختیار جوانان و نسل های بعدی قرار دهد. این موزه با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران ، سازمان میراث فرهنگی ، فرهنگستان علوم پزشکی و چند موسسه فرهنگی دیگر در سال 1380کار خود را آغاز کرده است و مهمترین اهداف آن شناسایی ، معرفی و نمایش اطلاعات ، اسناد، اشیا، نسخه های خطی و شخصیت های برجسته مربوط به تاریخ علوم پزشکی ایران از گذشته های دور تا امروز است.
درحال حاضر، موزه از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی تهران اداره می شود. دکتر شریعت ، یکی از برنامه های آینده موزه را برگزاری مراسمی برای زکریای رازی با همکاری دانشگاه تهران و میراث فرهنگی و قسمت فرهنگی سفارت فرانسه عنوان می کند.
علاوه بر این یکی از مهمترین کارهایی که موزه در حال انجام آن است ، تهیه بانک دیجیتالی از کتابهایی است که در اختیار موزه است ، همچنین تهیه کتابهای چاپی و یا میکروفیلمهایی از نسخ خطی قدیمی و دایره المعارفی در برنامه کاری موزه تاریخ علوم پزشکی ایران قرار دارد.

فراخوانی ملی
بنیانگذاران و موسسان موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران با تلاشی دلسوزانه سعی کرده اند کلیه آثار و ادوات پزشکی قدیمی و اسناد مربوطه را جمع آوری کنند و گنجینه ای باارزش را گرد آورند.
چه بسا هنوز در دوردست ترین نقطه ایران یا حتی در مطب پزشکی که در حال حاضر در حال طبابت است ، یکی از گنجینه های ملی ما وجود داشته باشد.
موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران ازتمامی هموطنان عزیز خواهشمند است که با اهدای آثار، ابزارآلات ، دست نوشته ها، نسخ خطی و... مرتبط با علوم پزشکی اعم از طب قدیم و جدید که جنبه قدمت تاریخی دارند یا با ارائه اطلاعات کاملی از پیشکسوتان طب در مناطق مختلف کشور که نقش تاثیرگذاری داشته اند شامل نام ، آدرس ، تاریخ تولد و وفات (در صورت فوت)، شرح خدمات ، و در صورت امکان خلاصه ای از شرح حال ایشان ، در غنای هر چه بیشتر این گنجینه ملی همکاری های لازم را مبذول دارند.

فریبا فرهادیان
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها