جیرفت: تمدنی به قدمت سومر

نشریه معتبر پرونده های باستان شناسی شماره ماه اکتبر خود را به یک تمدن باشکوه به قدمت 5000 هزار سال در جیرفت در استان کرمان واقع در جنوب شرق فلات ایران اختصاص داده است.

کد خبر: ۲۹۸۲۱

تمدن جیرفت هم زمان با آغاز تاریخ تمدن در سومر است در دهه های اخیر پس از کشفیات باستان شناسی در تپه یحیی و دیگر سایت های باستانی منطقه ، جیرفت به عنوان مهد تمدن به قدمت تمدن سومر شناخته شد.

نشریه پرونده های باستان شناسی شماره اخیر خود را به آثار کشف شده در جیرفت ، نخستین کاوش ها و نخستین اطلاعات در زمینه تمدن جیرفت به ویژه توسط ژان پرو ، مدیر سابق هیات باستان شناسی فرانسه در شوش و یوسف مجیدزاده باستان شناس ایرانی فرانسوی که اخیرا دولت ایران مدیریت کاوش های باستان شناسی در سراسر استان کرمان را به وی محول نموده ، اختصاص داده است.

جیرفت در دهانه دره ای واقع شده که از 3 طرف توسط کوهستان هایی به ارتفاع بیش از 4000 متر احاطه گردیده است.

جیرفت در یک منطقه نیمه بیابانی یک منطقه کشاورزی محسوب می شود که محصولات میوه ، صیفی و خرمای آن بسیار قابل ملاحظه است.

به عقیده ژان پرو ، آب و هوا ، پوشش گیاهی ، محیط زیست جانوری و حاصلخیزی خاک آن در 4000 تا 5000 سال پیش بسیار مشابه روزگار امروزی است.

با این حال اهمیت تاریخ باستان شناسی جیرفت از ابتدای سال 2002 میلادی آغاز گردید و آن هنگامی بود که ماموران گمرک ایران موفق شدند آثار بسیار ارزشمند باستانی را از کاوش گران غیرقانونی که از مقبره های باستانی غارت کرده بودند را کشف کنند.

بیش از 200 گلدان باشکوه از جنس کلریت که با تصاویر انسانی و جانوری ، جواهراتی مانند فیروزه و دیگر سنگ های قیمتی تزیین شده بودند ، گلدان هایی از مرمر ، سفالینه های رنگی ، مجسمه های کوچک برنزی و غیره از این کاوشگران غیرقانونی کشف گردید.

به این ترتیب اهمیت باستانی جیرفت که در منطقه ای دور از مسیر جهانگردان واقع شده است ، آشکار گردید.

نخستین کاوش ها در سال 2003 توسط هیات های باستان شناسی تحت نظارت دکتر مجیدزاده منجر به کشف صدها سایت باستانی در جنوب جیرفت در منطقه ای به ابعاد 400 کیلومتر در 300 کیلومتر شد.

در محدوده هر یک از این سایتهای باستانی یک گورستان بزرگ وجود دارد که مقبره های آن مملو از آثار ارزشمندی است: گلدان ها ، سفالینه ها ، جام هایی که مشابه آنها هرگز مشاهده نشده یکی از این سایتها به وسعت 100 هکتار توسط دو دیوار خشتی به پهنای 9 و 12 متر احاطه شده است.

بخش هایی از این سایت که از زیر خاک بیرون آورده شده اند ، طبقاتی هستند که این فرضیه را قوت می بخشند که نخستین زیگورات ها که تاکنون تصور می شد ، مبدا آنها در بین النهرین بوده در واقع در فلات ایران پدید آمده اند.

قدمت این کشفیات به هزاره سوم قبل از میلاد ، هم عصر با تمدن سومر و حتی قدیمی تر از آن بازمی گردد در هر حال تمدن جیرفت کاملا با تمدن سومری متفاوت است.

دکتر مجیدزاده می گوید ، امکان دارد جیرفت همان «سرزمین آراتا» کشور اسطوره ای باشد.
[«جیرفت ، کشف افسانه ای در ایران» ، پرونده باستان شناسی شماره 287 ، ماه اکتبر 2003 ، انتشارات فاتون ، 148 صفحه قیمت 10.5 یورو»].

[Jiroft ، Fabuleuse decouverte en Iran Dossiers d Archeologie No 287 ، Octobre 2003 ، ed. Faton/148p. 10.5 euros/en Kiosque]

بهرام افتخاری