ارزیابی مناسبات هند و پاکستان در پرتو تنشهای تازه

باآن که ازسال1971 تاکنون جنگی تمام عیار میان دوکشورهمسایه هندوپاکستان رخ نداده ولی آتش بس موجود مانندآتشی درزیرخاکستراست که هرلحظه وهرحادثه کوچکی ولوبه وسیله چند مرد مسلح می تواند خاکستر را کناربزند

کد خبر: ۴۹۸۴

مناقشه میان هند و پاکستان زخمی است کهنه که عمر آن به درازای نیم قرن است . یادگاری است دیگر از عصر برچیدن بساط سلطه استعماری انگلستان ؛ زیرا انگلیسی ها همواره در مناطق تحت نفوذشان ، سرحدات مرزی را به طور نامشخص قرین الهام قرار می دادند تا هر زمان که اراده شان بر ایجاد اختلاف تعلق گرفت ، بتوانند جنگی را به راه بیندازند تا فلات پشت پرده شان را تحکیم ببخشند و شبه جزیره هند نیز که از سالهای نخستین قرن هفدهم تا نیمه قرن بیستم تحت نفوذ و اقتدار لندن قرار داشت ، از این قاعده استعماری بریتانیا مستثنا نبود. سرزمین جامو و کشمیر را مرکز ثقل اختلافات و درگیریهای هند و پاکستان میتوان قلمداد کرد.بعد از آن که هند در سال 1947 به استقلال دست یافت ، مسلمانان شبه جزیره به رهبری قاعد اعظم محمد علی جناح ، طالب کشوری مستقل از مسلمانان شبه جزیره شدند که به زعم برخی از صاحب نظران امور سیاسی ، این خود یکی دیگر از توطئه های استعمارگران انگلیسی بود که سرزمینی را که ساکنانش طی قرنها ورای اعتقادات دینی و مذهبی ، در کنار یکدیگر زندگی مسالمت آمیز و دور از دغدغه ای را گذرانده بودند، به دو نیمه نابرابر تقسیم کردند و تخم کینه را بر شالوده عقاید و تفکرات دینی پاشیدند تا در زمان مناسب و در جهت اهداف خود، حاصل آن را درو کنند در نیمه دوم قرن بیستم ، جهان و منطقه جنوب آسیا، شاهد سه جنگ میان هند و پاکستان در سالهای 1948 و1965 و1971 بود که دو جنگ بر سر کشمیر و سومین جنگ موجب تجربه بخش شرقی پاکستان و تاسیس کشوری مستقل به نام بنگلادش در سال1971 شد.قرار گرفتن جامو و کشمیر در حوزه اقتدار دهلی نو هرگز موجب پذیرش و قبول پاکستان واقع نشد. تحریکات پاکستان در کشمیر برای مبارزه با حکومت هندوستان در کشمیر، همواره سوءظن هند را نسبت به اسلام آباد در پی داشت و دهلی نو مبارزان مسلمان کشمیری را متهم می کرد که از ناحیه اسلام آباد حمایت می شوند. به عنوان مثال ، در شب عید میلاد مسیح در سال 1999 یک فروند هواپیمای هندی از کاتماندو ربوده شد و در قندهار )افغانستان( فرود آمد.پاییزگان خواستار آزادی سه تن از مبارزان و مجاهدان کثیری بودند که یک تن از آنها مسعود اظهر بود که اکنون در پاکستان اقامت دارد و گروه جنبش محمد را بنیانگذاری کرده است.به هر حال آنچه که اکنون و قبل از هر مساله ای توجه صاحب نظران و تحلیلگران منطقه جنوب آسیا را به خود معطوف داشته ، آن است که آیا تهدیدات روزهای اخیر می تواند به یک جنگ تمام عیار میان دهلی نو و اسلام آباد تبدیل شود و وقوع چنین جنگی چه تبعات منفی و مثبتی برای منطقه و جهان و دو کشور مزبور دارد؛از بعد منطقه ای باید به این نکته اساسی و استراتژیک توجه کرد که برخلاف سه جنگ قبلی که طرفین فاقد سلاح هسته ای بودند، این بار هر دو کشور در باشگاه قدرتهای هسته ای قرار گرفته اند، به طوری که در مقام مقایسه ، به ارقام زیر باید توجه کرد هند با جمعیت یک میلیاردی دارای ارتشی یک میلیون و200 هزار نفری است و نیروی مسلح پاکستان بالغ بر650 هزار نفر است.هند دارای 400 کیلو پلوتونیوم است که با احتساب هزینه هر6 کیلوگرم در یک بمب هسته ای ، تقریبا65 بمب هسته ای دارد و پاکستان دارای 200 کیلوگرم پلوتونیوم است که به طور تقریبی 35 بمب هسته ای دارد و در صورتی که دو طرف متوسل به زرادخانه های هسته ای شوند، یک فاجعه بزرگ انسانی ، منطقه را تهدید می کند؛ با توجه به این که یکی از همسایگان هر دو کشور یعنی چین ، صاحب قدرت هسته ای است و روابط بسیار نزدیک میان اسلام آباد و پکن وجود دارد.اگر واشنگتن در جنگ دوم جهانی در مقابل ژاپن از بمب هسته ای استفاده کرد، در آن سال ژاپن فاقد قدرت هسته ای بود و در ضمن ژاپن با امریکا هم مرز نبودند.در بعد بین المللی ، امریکا و انگلیس بشدت از گسست و پاشیدگی در ائتلاف ضد تروریسم بیمناک اند. از ابتدای ائتلاف ضد تروریسم ، دهلی نو و اسلام آباد به دلیل رقابت دیرینه و این که از قافله عقب نمانند، به این ائتلاف به اصطلاح ضد تروریسم پیوستند.قبل از حمله نظامی امریکا و انگلیس به افغانستان در7 اکتبر2001 ، واشنگتن احتمال بروز تنش میان دو طرف را می داد؛ لذا امسال خود را برای جلوگیری از بروز تنش به کار بست ؛ حال نیز واشنگتن و لندن بیم آن دارند که با بروز تشبحات ، ائتلاف دچار آسیب شود؛ به طوری که کالین پاول وزیر خارجه امریکا اظهار کرد:اگر مناقشه بین هند و پاکستان از کنترل خارج شود، عملیات جاری برای نابودی شبکه القاعده و طالبان در افغانستان صدمه خواهد دید.به این دلیل امریکا ژنرال سابق فرانسیس تیلور و مدیر دفتر ضد تروریسم وزارت خارجه امریکا را به عنوان نماینده ویژه خود در منطقه تعیین کرد سفر اخیر تونی بلر نخست وزیر انگلستان به دو کشور هند و پاکستان را باید از این زاویه نگاه کرد. ولی هم هندوستان و هم غرب در پی آنند تا از حمله اخیر مردان مسلح به پارلمان هند در جهت مبارزه با تروریسم و ریشه کن کردن گروههای جهادی و مبارز کشمیری که تا کنون از حمایت اسلام آباد برخوردار بودند، با افزایش فشار به پاکستان بهره برداری کنند.چنانچه پاول ابراز داشت : ژنرال مشرف برای کنترل سازمان هایی که هند آنها را مسوول حمله به پارلمان خود می داند، می تواند تلاش بیشتری کنند. تونی بلر نیز در شهر حیدر آباد به خبرنگاران گفت : محور هر گونه مذاکره بین هند و پاکستان باید مبارزه با تروریسم و تاکید بر عدم حمایت از تروریستها باشد.به همین دلیل پاکستان در مقابل فشارهای هندوستان و غرب ، اقدام به مسدود کردن حسابهای بانکی دو گروه از مبارزان کشمیری به نام لشکر طیبه و جنبش محمد کرد و سپس در اقدامی دیگر، رهبران آنها مولانا حافظ محمد سعید و مسعوداظهر را دستگیر نمود و در اقدام بعدی ، مراکز سایر گروهها نظیر سپاه صحابه را مورد حمله قرار داد.پاکستان به این موضوع واقف است که به دلایل زیر غرب گرایش بیشتر به دهلی نو دارد امریکا ترجیح می دهد در وضعیت به وجود آمده ، به حمایت از هندوستان برخیزد تا فاصله دهلی نو و مسکو را افزایش دهد و هندوستان بیشتر به سوی اردوگاه غرب سوق داده شود. از7 سال قبل همکاری مشترک نظامی میان دهلی نو و واشنگتن به وجود آمد و قرار است داگلاس فیت معاون وزیر خارجه امریکا با هیات هندی به سرپرستی یوگندرا نارابن قائم مقام وزیر دفاع هند ملاقات کنند و در زمینه همکاری نیروهای مسلح دو کشور وچشم انداز مشارکت دو جانبه به مذاکره بپردازند روابط حسنه بین دهلی نو و تل آویو، از عوامل موثر در حمایت غرب از هند است اخیرا شیمون پرز سفری به هند کرد و قرار شد اسرائیل دو فروند هواپیمای جاسوسی بسیار پیشرفته آواکس از نوع فالکون به دولت هند تحویل دهد اگر چه غرب ائتلاف اخیر خود را تحت لوای مبارزه با تروریسم در آورده ؛ ولی واقعیت این است که هدف نهایی غرب ، مبارزه با فساد گرایی اسلامی و اسلام سیاسی است که هژمونی غرب را برنمی تابد و به این ترتیب هند یک کشور غیر مسلمان و پاکستان در اردوگاه جهان اسلام قرار دارد. در حادثه حمله به پارلمان ، هند مورد حمله قرار گرفته و غرب که مدعی مبارزه با حملات تروریستی است از ناحیه هند تحت فشار واقع شده است که اگر واقعا مخالف تروریسم هستند، چرا به پاکستان در تحدید گروههای تروریستی فشار نمی آورند؛ و هند تصمیم دارد با تهدیدات خود گروههای مبارز کشمیری را که از حمایت اسلام آباد برخوردارند؛ ریشه کن کند.البته ناگفته نماند هندوستان که مدعی مبارزه با تروریسم است ، گرمترین روابط را با دولت تروریستی و نژاد پرست اسرائیل دارد که قبلا بدان اشاره شد.در پایان ، این سوال مطرح می شود که در مقطع فعلی ، هدف حمله کنندگان چه بوده است ؛ به نظر می رسد میان حکومت مشرف و بدنه سازمان اطلاعات پاکستان هماهنگی لازم وجود ندارد که در سالهای اخیر از مدافعان و حامیان طالبان و گروههای کشمیری بوده است و این گروهها با حمله با پارلمان هند تصمیم داشتند با ایجاد درگیری میان هندوستان و پاکستان اسلام آباد را متوجه هندوستان کنند تا فشارهای موجود بر طالبان کاهش یابد، آن گاه نیروهای القاعده و طالبان در فضای جدید، قدرت تنفس پیدا کنند