اینجا طبیعت حرمت دارد

پاقلات که در جنوب استان فارس و در شرق شهرستان لامرد واقع شده، یکی از این روستاهاست. قلات در زبان لارستانی به معنای کوه است و نام پاقلات نیز به واسطه مجاورت با دو کوه گاوبست و نِهل، بر این روستا نهاده شده است. روستایی که اهالی آن توانسته‌اند با تکیه بر اراده جمعی، نه تنها همچون سال‌های گذشته آن را آباد نگه دارند، بلکه با همتی کم‌نظیر محیط‌زیست روستا را نیز که بر اثر طمع برخی سودجویان و دستکاری‌های انسانی رو به نابودی گذاشته بود، احیا کنند.

اهالی امروز پاقلات، بازماندگان و فرزندان همان نسلی هستند که در روزگار تجاوز دژخیمان بعثی به خاک میهن، حدود صد نفر، یعنی بیشتر از یک‌پنجم جمعیت وقت روستایشان را راهی میدان نبرد کردند که هفت نفر از آنها خون خود را در راه دفاع از کشور دادند و 35 نفر دیگرشان با مدال جانبازی از جبهه‌های جنگ بازگشتند.

پاقلاتی‌ها می‌گویند برکت خون شهدا موجب شده مردم همچنان پای دفاع از اسلام و انقلاب بایستند و حتی استوارتر از گذشته به باورهای دینی و ملی خود پایبند بمانند. این نکته در برگزاری پرشور مراسم مذهبی و حضور فعال مردم در برنامه‌های فرهنگی روستا به زیبایی متجلی است.

کشاورزی محدود در پاقلات

پاقلات یکی از جنوبی‌ترین روستاهای استان فارس و از توابع بخش اشکنان در شهرستان لامرد است. این روستا از سمت شمال و غرب، به امتداد ارتفاعات زاگرس جنوبی محدود می‌شود و در جنوب و شرق آن، نیزارها و مراتع سرسبزی قرار گرفته است. زمین‌های این قسمت عمدتا باتلاقی است و از این نظر قابل کشت نیست.

آب‌وهوای پاقلات گرم و خشک است، اما به واسطه قرار گرفتن در حاشیه کوه‌های بلند، چشمه‌های پرآب فراوانی به آن سرازیر می‌شوند. در کنار این چشمه‌ها، وجود سفره‌های غنی آب زیرزمینی در پاقلات نیز باعث شده اهالی این روستا چه در زمینه مصارف خانگی و چه در امر کشاورزی، کمتر با مشکل کم‌آبی مواجه شوند.

با این حال، هوای گرم و زمین‌های باتلاقی اطراف روستا کمتر شرایط را برای زراعت در این منطقه مهیا می‌کند و به این دلیل، کمتر از20‌درصد اهالی پاقلات به کشاورزی یا باغداری مشغولند. در این میان، پاقلاتی‌هایی که از آبا و اجدادشان زمین زراعی به ارث برده‌اند، جو و گندم می‌کارند و دیگرانی که نخلستان دارند، خرما پرورش می‌دهند.

متاسفانه در پاقلات نیز مانند بسیاری از دیگر روستاهای کشور، هنوز کشاورزی علمی و آبیاری مکانیزه مورد توجه اهالی قرار نگرفته و آبیاری بیشتر نخلستان‌ها و زمین‌های کشاورزی این روستا با حفر چاه‌های کم عمق و به روش سنتی انجام می‌شود. البته حیدر حاتمی، عضو انجمن سبزگستران پاقلات به جام‌جم می‌گوید تعداد چاه‌های حفرشده توسط کشاورزان پاقلاتی به اندازه‌ای نیست که تاثیر چندانی بر منابع آب زیرزمینی منطقه بگذارد. او همچنین تاکید می‌کند با وجود این، برخی کشاورزان پاقلاتی برای مدیریت هرچه بهتر مصارف آب خود، به آبیاری بارانی برای مزارع و آبیاری قطره‌ای برای نخلستان‌ها روی آورده‌اند.

آمار بیکاری کمتر از 10 درصد

حدود 1200 نفر ساکن پاقلات هستند و چون‌‌ کشاورزی در این روستا کمتر رواج دارد، بیشتر پاقلاتی‌ها در کارخانه‌های اطراف یا در صنایع منطقه عسلویه کار می‌کنند. بعد از مشاغل صنعتی و کشاورزی، معلمی دیگر شغل محبوب اهالی این روستاست و به گفته حسین علی‌نیا، دهیار پاقلات، بیش از 50 معلم پاقلاتی در مدارس شهرستان لامرد مشغول به تدریس هستند.

علی‌نیا در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند آمار بیکاری در پاقلات کمتر از 10 درصد است و این مساله موجب شده وضعیت دیگر مسائل اجتماعی نیز در این روستا مطلوب باشد. او در این باره می‌گوید: در پاقلات کمتر شاهد آسیب‌ها و جرم‌هایی نظیر دزدی، نزاع و اعتیاد هستیم و با این که در روستای ما نیروی انتظامی حضور ندارد، امنیت بالایی در آن حکمفرماست.

اما برجسته‌ترین ویژگی اجتماعی مردم پاقلات، اتکای بالای آنها به باورهای دینی و احترام خاصی است که به اهل بیت می‌گذارند. پاقلاتی‌ها همواره آیین‌های مذهبی را با شور و شوق خاصی برگزار می‌‎کنند. برپایی مراسم باشکوه تعزیه‌خوانی در ماه محرم و توزیع افطاری در طول ماه رمضان در مساجد این روستا از نمونه‌های این اشتیاق است. تامین هزینه‌های این برنامه‌ها توسط خیران پاقلاتی صورت می‌گیرد. همان خیرانی که در سال‌های اخیر در این روستا مجتمع رضوی، مهدیه، دارالقرآن و کتابخانه عمومی ساخته‌اند تا گامی در جهت اشاعه فرهنگ اهل بیت برداشته باشند.

دفاع جانانه از محیط‌زیست

تلاش‌های چند ساله جوانان پاقلات در قالب انجمن سبزگستران در حفظ و احیای زیست‌بوم منطقه فقط مورد توجه مردم پاقلات قرار نگرفته، بلکه نظر مسئولان ادارات منابع طبیعی و محیط‌زیست شهرستان لامرد را نیز به خود جلب کرده است. این اتفاق نتایج مثبت زیادی برای طبیعت این ناحیه در پی داشته است. از جمله این که مسئولان اداره منابع طبیعی لامرد برای بهبود برنامه‌های درختکاری خودجوش انجمن سبزگستران، به آنها پیشنهاد اجرای طرح‌های مشترک در زمینه بیابان‌زدایی و احیای گونه‌های گیاهی بومی را ارائه کردند.

اعضای سبزگستران نیز از این پیشنهاد استقبال کردند و بر اساس برنامه زمانبندی شده، درختانی چون کهور، کنار و بَنه را در زمین‌هایی به مساحت 50 هکتار در اطراف پاقلات کاشتند. حیدر حاتمی درباره نحوه اجرای این طرح می‌گوید: زمین‌هایی که طرح بیابان‌زدایی در آنها به اجرا در آمد، توسط کارشناسان اداره منابع طبیعی شهرستان مشخص شد. در کنار طرح بیابان‌زدایی، انجمن سبزگستران با همکاری اداره منابع طبیعی لامرد به کاشت بذر گیاهان دارویی بومی منطقه مانند آنغوزه و بادام کوهی در ارتفاعات گاوبست پرداخته است. گیاهانی که به گفته حاتمی، در گذشته به وفور در منطقه یافت می‌شد‌، ولی این روزها نسل آنها رو به انقراض است.

اعضای انجمن سبزگستران، طرح‌هایی را نیز با همکاری مسئولان اداره محیط‌زیست شهرستان اجرا کرده‌اند؛ از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به ایجاد آبشخورهایی برای حیات وحش منطقه در کوه‌ها و مراتع اطراف پاقلات اشاره کرد. حاتمی درباره این طرح توضیح می‌دهد: وقتی دیدیم حیوانات یکی پس از دیگری بر اثر خشکسالی‌‌ تلف می‌شوند، تصمیم گرفتیم در بخش‌هایی از ارتفاعات و دشت‌های اطراف روستا که در مواقع بارندگی، آب باران پشت آنها جمع می‌شود یا با استفاده از سنگ و سیمان آبشخورهایی بسازیم یا مخازن بزرگ آب را به این محل‌ها انتقال دهیم.‌ در چند سال اخیر، بخشی از بودجه سبزگستران از سوی ادارات محیط‌زیست و منابع طبیعی ‌لامرد تامین شده است‌، اما عمده هزینه فعالیت‌های این انجمن توسط خود اهالی پاقلات و بویژه خیران آن تامین می‌شود. خیرانی که پس از مشاهده تلاش‌های بی‌وقفه اعضای این تشکل، در کنار ساخت بناهای فرهنگی و مذهبی در روستا کمک‌هایی را نیز به انجمن سبزگستران داشته‌اند. در کنار اینها، دادگستری لامرد هم چند سالی است بخشی از جرایمی را که از شکارچیان متخلف دریافت می‌کند، در اختیار سبزگستران قرار می‌دهد تا به سهم خود از این انجمن مردمی، که اعضای آن سال‌هاست بدون چشمداشت مادی، تمام توان خود را در جهت پاسداشت منابع طبیعی و محیط‌زیست منطقه به کار گرفته‌اند، حمایت کرده باشد.

مردمان انقلابی

پایبندی اهالی پاقلات به باورهای مذهبی و علاقه وافر این مردم به خاک وطن، سبب شد پاقلاتی‌ها در دوران دفاع مقدس حضور پررنگی در جبهه‌های جنگ داشته باشند. عباس احمدی، رئیس شورای اسلامی و فرمانده پایگاه مقاومت بسیج پاقلات در گفت‌وگو با جام‌جم به جمعیت حداکثر 500 نفری روستا در دهه 60 اشاره و بیان می‌کند در این ایام حدود صد رزمنده از پاقلات به میدان‌های نبرد اعزام شدند و از این لحاظ پاقلات جزو فعال‌ترین روستاهای استان فارس در آن دوران بود.

او درباره این حضور فعال می‌گوید: پاقلات بیشترین تعداد رزمنده را نسبت به میزان جمعیت در سطح شهرستان لامرد به جبهه‌ها اعزام کرد. همچنین پیرترین و جوان‌ترین رزمنده این شهرستان در جنگ تحمیلی نیز از اهالی پاقلات بودند. ضمن این که مردمان این دیار، هفت شهید که سه نفر از آنها جاویدالاثر هستند و 35 جانباز را در ایام جنگ تقدیم انقلاب کردند.

اینها نشان می‌دهد پاقلاتی‌ها همواره در صف اول دفاع از میهن اسلامی حضور داشته‌اند. رئیس شورای اسلامی پاقلات تاکید می‌کند مردم روستا همچنان این روحیه را حفظ کرده‌اند و پاقلات بیشترین پاسدار و بسیجی را نسبت به جمعیت خود در سطح شهرستان دارد و اهالی آن همه‌ساله حضوری پرشور در مراسم هفته دفاع مقدس و دیگر برنامه‌هایی که از طرف نهادهای نظامی در سطح استان فارس برگزار می‌شود، دارند.

حفظ امنیت با بسیجیان روستا

ثبت‌نام از نیروهای داوطلب پاقلات در ایام جنگ تحمیلی به عهده پایگاه مقاومت بسیج این روستا بود. این پایگاه که سال 62 به دست سردار شهید قاسم احمدی و تعدادی از یارانش ساخته شد، در دوران دفاع مقدس، ضمن برگزاری کلاس‌های عقیدتی گوناگون و جذب نیروهای بسیجی، به ارائه بخشی از آموزش‌های نظامی برای داوطلبان حضور در جبهه می‌پرداخت.

پایگاه مقاومت بسیج پاقلات هنوز چنین کلاس‌هایی را برای اهالی روستا تشکیل می‌دهد. عباس احمدی در این‌باره می‌گوید: در این کلاس‌ها که با‌ عنوان حلقه‌ صالحین و برای رده‌های سنی گوناگون برگزار می‌شود، کارشناسان فرهنگی پیرامون مسائل عقیدتی و اجتماعی روز با مردم گفت‌وگو ‌می‌کنند. در کنار کارهای فرهنگی، وظیفه حفظ امنیت روستا نیز بر دوش نیروهای پایگاه مقاومت بسیج پاقلات است و این نیروها از بدو تاسیس پایگاه تاکنون‌ در مواقع لزوم در سطح روستا گشتزنی می‌کنند. این کارها سبب شده پاقلات، روستای امنی باشد و جرایمی مانند نزاع، سرقت یا توزیع مواد مخدر کمتر در این روستا مشاهده شود. اما به گفته فرمانده پایگاه بسیج پاقلات، در اندک مواقعی که چنین مواردی رخ می‌دهد، اهالی روستا و نیروهای بسیجی آن تلاش می‌کنند تا حد ممکن مساله را داخل روستا حل‌وفصل کنند و کمتر پای نیروهای انتظامی را به پاقلات بکشانند. البته احمدی تاکید می‌کند اگر پایگاه بسیج به لحاظ قانونی قادر به حل پرونده نباشد، اعضای پایگاه نیروهای انتظامی بخش اشکنان را در جریان قرار می‌دهند و رسیدگی موضوع را به آنها واگذار می‌کنند.

حرمت حیات در پاقلات

اکوسیستم پاقلات به لحاظ بهره‌مندی از کوه، دشت، چشمه و تالاب‌‌ محیط مناسبی برای رشد گونه‌های مختلف گیاهی و زیست انواع جانوران است.

محمدحسین خودکار