آتش «سوخو» بر اقتصاد ترکیه

به گزارش خبرنگار جام‌جم، با گذشت دو روز از منهدم شدن سوخو در مرز ترکیه و سوریه، اکنون نوع واکنش‌ها به آرامی از سیاسی به اقتصادی تغییر ماهیت می‌دهد.

در راس این واکنش‌ها نوع تنبیه‌های احتمالی است که روسیه برای ترکیه در نظر خواهد گرفت و برخی از این تنبیهات نه‌تنها اقتصاد ترکیه بلکه برخی معادلات اقتصادی در منطقه و حتی جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

به‌زعم کارشناسان چون روسیه و ترکیه به‌شدت از رویارویی مستقیم نظامی و حتی سیاسی پرهیز می‌کنند و از تبعات آن می‌هراسند، لذا کرملین احتمالا تمرکز خود را بر تنبیه اقتصادی ترکیه قرار خواهد داد.

همان گونه که از اقدامات و نشانه‌های اولیه پیداست، صنعت گردشگری ترکیه، ممنوعیت واردات غذا و میوه و سبزی روسیه از ترکیه، لغو قراردادهای اقتصادی و همچنین احتمالا تنش‌های ناشی از انرژی و گاز در انتظار ترکیه وابسته به گاز روسیه، خواهد بود. البته روشن است که این تنبیهات اثراتی بر اقتصاد روسیه هم خواهد داشت، اما مقایسه اقتصادهای دو کشور و در نظر گرفتن مشکلات اخیر اقتصادی ترکیه، نشان می‌دهد که احتمالا بازنده این بازی ترکیه خواهد بود.

این در حالی است که پس از انتخابات بحث‌برانگیز ترکیه و پدید آمدن حاشیه‌های متعدد سیاسی فعالان اقتصادی و دولتمردان منتظر بودند پس از مدت‌ها تنش، با استقرار دولت جدید پس از انتخابات زودهنگام، رونق اقتصادی به این کشور بازگردد، اما انتشار خبر انهدام جت جنگنده روسیه نه‌تنها آنها را شوکه کرد؛ بلکه نگرانی از تبعات اقتصادی این اقدام در تمامی بازارهای ترکیه کاملا مشهود و نمایان شد.

واکنش منفی بورس‌ها و بازارهای مالی

براساس گزارش‌های موجود، برخلاف فرانسه و در حالی که حادثه تروریستی پاریس تاثیر قابل توجهی در تابلوهای بورسی و معادلات اقتصادی بین‌المللی نداشت، اما سقوط سوخو باعث شد تا تابلوها و نمادهای بورسی که نشانگر وضعیت اقتصادی هستند، به‌سرعت قرمزپوش شوند. به صورتی که در اولین ساعات اعلام این خبر، بورس ترکیه افت 4.5 درصدی را تجربه کرده و آشفتگی در معاملات را به خود دید.

به اعتقاد تحلیلگران اقتصادی، نبود اطلاعات دقیق از آینده ارتباط میان دو کشور روسیه وترکیه و همچنین نگرانی از افزایش تنش‌های موجود، باعث شد تا بسیاری از فعالان اقتصادی برای حفظ دارایی‌های خود معاملاتی مطمئن و سنتی انجام دهند و بیشتر به فکر خرید فلزات گرانبها و همچنین سوخت باشند. به همین دلیل افزایش قیمت نفت و طلا را در برخی از بازارهای بورسی شاهد بودیم.

این در حالی است که علاوه بر تابلوهای بورسی، در بازارهای مالی و نرخ برابری لیره ترکیه با دیگر ارزهای معتبر از جمله دلار نیز شاهد تغییراتی قابل توجه بودیم. به عنوان مثال صبح روز سه‌شنبه هفته گذشته که اخبار اولیه سقوط سوخو منتشر شد، هر دلار آمریکا با 2.8785 لیره ترکیه معاوضه شد تا افت 0.1 درصدی را برای شروع کار تجربه کرده باشد.

البته بورس مسکو نیز به سرنگونی سوخو واکنش نشان داد و بسیاری از شاخص‌هایش به رنگ قرمز درآمد، به صورتی که در آخرین ساعات معاملات روز سه‌شنبه گذشته، بورس مسکو با افت 4 درصدی شاخص مواجه شد.

آغاز نزول صنعت گردشگری ترکیه؟

با توجه به این‌که هر سال تعداد قابل توجهی از گردشگران روسیه برای بازدید و خرید وارد خاک ترکیه می‌شوند، در اولین واکنش‌ها به انتشار خبر سقوط جنگنده روسیه در مرز ترکیه و روسیه، ظاهرا صنعت گردشگری ترکیه که بخش قابل ملاحظه‌ای از اقتصاد ترکیه را هدایت می‌کند، دستخوش تغییراتی شده است.

در اولین اثرات در ساعات پایانی 24 نوامبر (سه‌شنبه هفته جاری) سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه با اشاره به موضوع سرنگونی هواپیمای سوخوی این کشور گفت: تهدید تروریستی امروز در خاک ترکیه، کمتر از مصر برای گردشگران روسی نیست، بنابراین بهترین راهکار این است که اگر لازم نیست هرگز به ترکیه سفر نکنیم.

پس از این اظهار نظر، ناتالی تور، یکی از بزرگ‌ترین اپراتورهای گردشگری روسیه یک فروند هواپیمای ایرباس A320 روسیه به استانبول و یک هواپیما هم به آنتالیا ارسال کرد تا گردشگران داوطلب روسی را به خاک روسیه بازگرداند. بنابراین شاید نزول گردشگری ترکیه آغاز شده باشد.

بازارهای انرژی در انتظار

از سوی دیگر، برخی تحلیلگران انرژی معتقدند، ماجرای سقوط سوخو شاید دامن بازارهای انرژی به‌خصوص بازار جهانی گاز را بگیرد. اصلی‌ترین دلیل برای این تاثیرگذاری، وابستگی شدید ترکیه به واردات گاز روسیه است.

ترکیه 60 درصد گاز مصرفی خود را از روسیه وارد می‌کند و قطع این واردات یا ایجاد اخلال عمدی در آن می‌تواند هم برای ترکیه و هم برای اروپا و بازارهای انرژی جهان گران تمام شود. ترکیه در کنار اوکراین یکی از مسیرهای ترانزیت گاز روسیه به اروپا در آغاز فصل سرد است.

اکنون پس از بحران اوکراین که مسیر اول ترانزیت را بحران زده کرده، دومین مسیر هم که ترکیه باشد، بحران زده شده است. این امر می‌تواند موجب نگرانی بلندمدت هم برای بازارهای جهانی گاز و هم قیمت‌های جهانی نفت باشد. این چنین است که باید گفت ماجرای اقتصادی بحران سقوط سوخو تازه آغاز شده است و در روزهای آینده زوایای دیگر آن آشکارخواهد شد.

گردشگران می روند

شرکت ناتالی تور یکی از بزرگ‌ترین اپراتورهای گردشگری میان دو کشور، با انتشار بیانیه‌ای خبر از توقف فروش تور برای سفر به ترکیه داده و عنوان کرده است تا عادی شدن روابط میان دو کشور و تصمیم‌گیری دقیق روسای سیاسی ترکیه و روسیه، فعلا نسبت به برگزاری تور در ترکیه اقدام نخواهد کرد و همچنین تورهای فروخته شده قبلی نیز منتفی است. این در حالی است که 4.5 میلیون روس طی سال 2014 از ترکیه بازدید کرده‌اند.

منابع: بلومبرگ، راشاتودی، رویترز، بیزینس مانیتور

عماد عزتی - اقتصاد - روزنامه جام جم