تهران را ‌بگردید

آرامستان‌گردی ـ آرامگاه ظهیرالدوله

سال‌های زیادی است که به دلایل مختلفی آرامگاه‌ها از داخل شهرها، به حاشیه‌ها و مراکز پیرامونی منتقل شده‌اند، اما هنوز می‌توان به زیارت اهل قبور در آرامگاه‌هایی تاریخی که همچنان در داخل شهر هستند، رفت. آرامگاه ظهیرالدوله که در خیابان دربند و در خیابانی به همین نام قرار دارد، یک آرامگاه معمولی نیست. شاید بهتر باشد نام این آرامگاه را به آرامگاه مشاهیر تغییر داد. خاک ظهیرالدوله نخبگان، هنرمندان، سیاستمداران، نویسندگان و مشاهیر پرشمار دیگری را درخود جای داده است. مستشارالدوله صادق، محمدتقی بهار، ایرج میرزا، فروغ فرخزاد، رهی معیری، ابوالحسن صبا، روح‌الله خالقی، محمد مسعود و بسیاری مشاهیر دیگر همگی در ظهیرالدوله آرام گرفته‌اند. ظهیرالدوله از قابلیت بالایی در گردشگری تهران برخوردار است، اما متاسفانه به جهت پیچیدگی‌های حقوقی که بر سر اداره این گورستان وجود دارد، نه‌تنها هنوز به مرکزی مهم برای بازدید گردشگران تبدیل نشده بلکه افراد علاقه‌مند نیز از وارد شدن به آن محروم هستند.

گردشگری شبانه ـ بوستان‌گردی

بوستان‌ها و دیگر فضاهای سبز، نقش مهمی در تلطیف فضای بی‌روح و خشن کلانشهرهایی چون تهران دارند. شهر تهران دارای بوستان‌های زیبای بسیاری است. برخی از این بوستان‌ها قدمتی طولانی دارند و برخی جوان و پرامکانات است. ایجاد نورپردازی کامل در سطح تمامی این بوستان‌ها سبب شده است، علاوه بر پایین آمدن میزان جرم و بزهکاری در آنها، مردم شهر بتوانند ساعات پایانی روز را در کنار اعضای خانواده به قدم زدن، ورزش کردن و سپری کردن اوقاتی خوش با یکدیگر بگذرانند. تعداد بوستان‌های تهران بین 1500 تا 2000 است. این بوستان‌ها طیف گسترده‌ای را در بر می‌گیرند؛ از بوستان‌های کوچک محله‌ها گرفته تا بوستان‌های بزرگی چون ملت، جمشیدیه، پارک‌شهر، لاله، آب و آتش و طالقانی که شهرتی ملی دارند، همه در ساعات پایانی روز پر از خانواده‌هایی است که شیوه مناسب‌تری از بودن با یکدیگر را برگزیده‌اند.

گردشگری تفریحی ـ رستوران‌گردی

یکی از جاذبه‌های شهرهای بزرگ، تنوع رستوران‌ها و کافه‌های موجود در آن است. از این حیث تهران در میان تمامی شهرهای بزرگ ایران سرآمد است. رستوران‌های موجود در تهران را به شیوه‌های مختلفی می‌توان دسته‌بندی کرد.

از رستوران‌های شیک و ویژه گرفته تا اغذیه‌فروشی‌های کوچکی که با تهیه یک یا چند نوع غذا از گذشته‌های دور تا امروز به حیات خود ادامه داده‌اند. بسیاری از هتل‌ها نیز سعی کرده‌اند با تجهیز رستوران خود، در این بازار پررونق شریک شوند. رقابت در صنعت رستوران و پذیرایی در تهران تا آنجا بالا گرفته است که شاخص‌هایی چون گردان بودن رستوران یا طبخ در جلوی دید مهمان، برگ برنده برای برخی محسوب می‌شود. بازار رستوران‌های بین‌المللی نیز در تهران داغ است. امروزه براحتی می‌توان انواع غذاهای هندی، سنتی و محلی اقوام ایرانی تا فرانسوی، تایلندی، ژاپنی، ایتالیایی و حتی کره‌ای را در تهران تجربه کرد.

طبیعت‌گردی ـ پارک جنگلی سرخه‌حصار

پارک ملی سرخه‌حصار در شرق تهران بزرگ قرار دارد (بزرگراه بسیج، بزرگراه شهید یاسینی، پارک جنگلی سرخه حصار). این پارک 9380 هکتار وسعت دارد. پس از انتخاب تهران به عنوان پایتخت سال 1174 هجری قمری، این منطقه به عنوان منطقه قرق و شکارگاه مورد حفاظت قرار گرفت. بر این اساس می‌توان سرخه حصار را از قدیمی‌ترین مناطق تحت حفاظت در جهان دانست. باید اشاره کرد که تمامی این پارک تحت حفاظت محیط زیست قرار ندارد ازجمله بخش شمال شرقی آن. سرخه‌حصار علاوه بر جنبه تفریحی و سرگرمی، دارای ابعاد آموزشی، اجتماعی، زیبایی‌شناسی، بوم‌شناسی و اقتصادی نیز است. از دیگر زیبایی‌های این پارک رودخانه جاجرود است که پس از سد لتیان، در حاشیه این منطقه جریان می‌یابد.

قدیمی‌ترین شهر بازی ایران

شهر بازی‌ها یکی از نمادهای جذاب در گردشگری شهری هستند و توانسته‌اند در برنامه‌ریزی‌های شهری جایگاه ثابتی به دست آورند که البته علت آن را نیز باید در گردش مالی بالای شهر بازی‌ها دانست. قدیمی‌ترین و نخستین شهر بازی در ایران را که دارای ابزار تفریح و بازی بوده باید «گاردن پارتی» در پارک شهر سنگلج تهران دانست. در این پارک اسباب‌بازی ابتدایی چون تاب و سرسره وجود داشته است. مردم در کنار استخر بزرگ گاردن‌ پارتی به تماشای دوچرخه‌سواری و آکروبات می‌پرداختند. گاهی نیز گروه موزیک ارتش به اجرای برنامه در این پارک می‌پرداخته است. پس از گاردن پارتی نخستین شهربازی دارای وسایل بازی برقی، فان فار در میدان ونک بوده است که تا سال‌ها یکی از تفریحگاه‌های مهم پایتخت محسوب می‌شده است.

گردشگری تاریخی ـ خانه وثوق

این خانه که در خیابان 15خرداد، کوچه میرزا محمود وزیر قرار دارد، برای یکی از صاحب‌منصبان قاجاری به نام «میرزا محمد قوام‌الدوله آشتیانی» ساخته شد. علت شهرت این خانه به سرای وثوق‌الدوله، پسران قوام‌الدوله هستند، حسن وثوق و احمد قوام که بعدها تاثیرات مهمی در فضای سیاسی ایران گذاشتند. این خانه در دو طبقه و با بهره‌گیری از معماری زیبا و تزئینات شاخصی چون مقرنس کاری، آیینه‌کاری، نقاشی گل و مرغ روی گچ و گچبری‌های ظریف، گردشگران را مجذوب خود می‌کند. هفت دری خانه وثوق یکی از تزئینات شاخص آن به شمار می‌رود. در طبقه اول دو تالار بزرگ آیینه و تنبی با سفره‌خانه به همراه دو راهرو و سه اتاق قرار دارد. کف این اتاق‌ها با کاشی‌های ابر و باد پوشانده شده است.

گردشگری نمایشگاهی ـ نمایشگاه بین‌المللی تهران

برگزاری نمایشگاه‌ها در نقاط مختلف، یکی از دلایل عمده سفر در سراسر جهان محسوب می‌شود. رشته‌های مختلف علمی، صنایع و کسب و کارها روز به روز بیشتر و بیشتر تخصصی می‌شوند. برگزاری نمایشگاه‌ها از بهترین فرصت‌های آگاهی از جدیدترین شیوه‌های کسب و کار و آشنایی با تازه‌هاست. امروز بیشتر شهرهای بزرگ و مهم در جهان دارای دست‌کم یک مرکز بین‌المللی جهت برپایی نمایشگاه‌های گوناگون است. تهران نیز از این حیث بی‌نصیب نمانده است؛ گرچه ایران پیشینه درخشانی در برگزاری نمایشگاه‌ها در طول تاریخ دارد، اما جدا از مکان‌هایی چون ورودیه شهرها، حاشیه بنادر و کاروانسراها هرگز مکانی به عنوان مرکز نمایشگاهی تا پیش از دوره معاصر در کشور وجود نداشته است. سال 1338 شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران تاسیس و مراحل ساخت نمایشگاه آغاز شد. در سال 1348 محل دائم نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در بزرگراه چمران به بهره‌برداری رسید و همچنان نیز مکانی پویاست. امروزه برگزاری نمایشگاه‌های مختلف داخلی و بین‌المللی در نمایشگاه بین‌المللی تهران از مهم‌ترین دلایل سفر گردشگران به تهران محسوب می‌شود.

گردشگری مذهبی ـ امامزاده یحیی

یکی از محلات قدیمی تهران گذر‌امامزاده یحیی است که در گذشته عودلاجان نام داشت. بافت این منطقه با تهران امروز تفاوت‌های بسیار دارد؛ گویی گذر زمان در آن اثری نداشته است. بقعه موجود در این محله متعلق به ابوالقاسم عزالدین یحیی(ع) از نوادگان امام‌سجاد(ع) است که سال 592 هجری قمری به شهادت رسیده‌اند. بنای قدیمی این بقعه متعلق به دوره مغول بوده و یک برج خشتی هشت‌ضلعی و یک گنبد آجری 12 ضلعی داشته است. سال 1318 خورشیدی این بقعه از بین رفت؛ سپس سال 1320 بقعه هشت ضلعی کنونی به جای آن ساخته و بخش‌های ایوان، کفش کن، اتاق دفتر، موزه و کتابخانه به آن افزوده شد. کاشیکاری، معرق، آینه‌کاری و گچبری از مهم‌ترین تزئینات این بناست. در داخل حیاط امامزاده، کهن‌ترین چنار زنده تهران قرار دارد. این چنار عمری هشتصد ساله دارد و قطرش حدود هفت متر است.

موزه‌گردی ـ موزه آبگینه

تهران در میان دیگر شهرهای ایران بیشترین تعداد موزه را دارد. این موزه‌ها متنوع و در موضوع‌های مختلف هستند. تعدادی از این موزه‌ها از ارزش بالایی برخوردار هستند؛ همچون موزه ایران باستان که نخستین بنای موزه‌ای ایران به شمار می‌رود. مهم‌ترین صنایع‌دستی تهران، شیشه است. موزه آبگینه، موزه تخصصی شیشه، بلور و سفال است که در خیابان جمهوری، خیابان سی تیر قرار گرفته است. ساختمان این موزه متعلق به قوام‌السلطنه بوده که تا سال 1330 نیز محل زندگی و کارش محسوب می‌شده است. در سال 1355 مهندسان ایرانی و اتریشی با همکاری یکدیگر در این بنا تغییراتی ایجاد کرده تا برای تغییر کاربری آماده شود. این موزه سال 1359 با عنوان موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران گشایش یافت. معماری این بنا به حدی ماهرانه برای موزه تغییر یافته که به بلورهای تراش‌خورده و آثار شیشه‌ای موجود در خود، زیبایی دوچندانی بخشیده است.

گردشگری روستایی ـ روستای افجه

یکی از نیازهای اصلی مردمان شهرهای بزرگ، ترک چند روزه محیط شلوغ شهری و پناه‌بردن به دامان روستاهاست. روستای افجه در پنج کیلومتری شمال شرق شهر لواسان قرار دارد. این روستا یکی از روستاهای تاریخی و دیدنی لواسانات محسوب می‌شود و امروزه به یکی از نقاط ییلاقی تهرانی‌ها بدل شده است. بیشتر بافت قدیمی روستا بر اثر ویلاسازی و خانه سازی‌های مدرن از میان رفته است. در افجه باغستان‌ها و مزارع کشاورزی وسیعی وجود دارد. دشت هویج مهم‌ترین جاذبه طبیعی این روستاست که در بهار و تابستان طبیعت‌گردان بسیاری را پذیراست. از دیگر جاذبه‌های طبیعی روستای افجه، آبشار پسچویک، آبشار موآب و چنار چهارصد ساله‌ای است که در کنار سقاخانه روستا قرار دارد. در ضلع شمالی روستا در میان باغی وسیع ویرانه‌های کاخی است که متعلق به ناصرالدین‌شاه قاجار بوده است. قلعه سربند که از آثار متعلق به قرن دوم یا سوم هجری قمری است نیز بر غنای جاذبه‌های تاریخی افجه افزوده است. / ضمیمه چمدان

آیسا اسدی