تاثیر کم‌خونی در زایمان زودرس

کم‌خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران بارداری است و افرادی که پیش از دوران بارداری به کم‌خونی مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به کم‌خونی دوران بارداری هستند. به طور کلی کم‌خونی ناشی از کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون است و خستگی، سرگیجه، داشتن پوست و ناخن‌های رنگ‌پریده، فرورفتگی پلک‌ها، افزایش شدت ضربان قلب و همچنین تنگی نفس از مهم‌ترین علائم کم‌خونی هستند. در دوران بارداری نیاز بدن به آهن به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. وجود آهن برای تشکیل هموگلوبین که وظیفه تامین اکسیژن برای دیگر سلول‌های بدن را به عهده دارد، ضروری است. در دوران بارداری میزان خون موجود در بدن مادر تا 50 درصد حد طبیعی آن افزایش می‌یابد و ساخته‌شدن هموگلوبین لازم برای این حجم از خون مستلزم دریافت آهن اضافی از بدن است. علاوه بر این، بدن مادر برای جفت و جنین نیز به مقداری آهن نیاز دارد. از آنجا که اغلب خانم‌های باردار، این دوران را بدون وجود ذخایر کافی آهن در بدن آغاز می‌کنند، در 3 ماهه دوم و سوم بارداری با مشکلات ناشی از کمبود آهن در بدن مواجه خواهند شد.

اگر بدن مادر به مرحله‌ای برسد که آهن کافی برای ساخت هموگلوبین لازم برای اکسیژن‌رسانی به سایر سلول‌ها را در اختیار نداشته باشد، کم‌خونی ناشی از فقر آهن را تجربه خواهد کرد. البته باید این نکته را نیز مورد توجه قرار داد که کمبود اسیدفولیک یا ویتامین B12 نیز می‌تواند موجب کم‌خونی شود. به همین علت درمان کم‌خونی به علت ایجاد‌کننده آن بستگی خواهد داشت و مصرف آهن نمی‌تواند داروی مناسبی برای درمان انواع مختلف کم‌خونی‌ها باشد. خوشبختانه اثرات کم‌خونی فقر آهن بر جنین ناچیز است، چراکه آهن به صورت فعال از طریق جفت به جنین انتقال می‌یابد. از آنجا که نوزاد سهم خود را قبل از مادر برداشت می‌کند، به خوبی می‌تواند نیاز آهن خود را در دوره جنینی برطرف سازد. اما اگر در 3 ماهه اول یا دوم بارداری دچار کم‌خونی شوید، احتمال این که دچار زایمان زودرس شوید یا این که نوزاد در حالی که وزن خوبی نگرفته باشد متولد شود به مراتب بیشتر خواهد بود. به همین علت دریافت مقادیر کافی از مکمل‌های آهن در این دوران ضروری است. در مواردی که مادر دچار فقر آهن شدید باشد، ذخایر آهن نوزاد در هنگام تولد پایین بوده و کودک در معرض ابتلا به کم‌خونی قرار می‌گیرد. تجویز مکمل‌های محتوی آهن و همچنین ویتامین‌های دوران بارداری نقش بسیار مهمی در کاهش عوارض ناشی از کم‌خونی دوران بارداری دارد. گوشت قرمز، لوبیا، خرما، کلم بروکلی، زردآلو، انجیر، نان‌های سبوس‌دار، چغندر، توت فرنگی و سیب‌زمینی (البته بهتر است با پوست باشد)‌ از بهترین منابع غذایی برای تامین آهن مورد نیاز بدن هستند. البته جذب آهن موجود در منبع غذایی حیوانی بسیار راحت‌تر است. خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی ویتامین C همزمان با مصرف قرص‌های آهن، موجب افزایش جذب این ماده غذایی در بدن می‌شود. بنابراین بهتر است قرص آهن را با یک لیوان آب پرتقال، آب گوجه‌فرنگی یا مقداری توت‌فرنگی که سرشار از ویتامین C هستند بخورید. با توجه به این که کلسیم موجب کاهش جذب آهن می‌شود، هیچ‌گاه قرص آهن را با شیر نخورید. فراموش نکنید بهترین زمان برای مصرف قرص آهن بعد از وعده‌های غذایی یا قبل از خواب است.

دکتر نوشین محمودیان