بازخوانی پرونده جشنواره سوم سیما

مساله ای که در مورد سریال های )الف ( جلب توجه می کند، این است که تمامی سریال هایی که با درجه کیفی )الف (، از تلویزیون پخش می شوند، الزاما از ابتدا به صورت )الف ( طراحی نشده اند. به عبارت بهتر، سریال هایی هستند که با درجه کیفی دیگری تولید می شوند و بعد به دلیل پیش آمدن مشکلات مالی و...، درجه کیفی آنهاارتقا می یابد در بعضی موارد این سریال ها در خارج از سازمان تولید می شوند و اساسا قرار نیست در نهایت به سریال )الف ( تبدیل شوند. در فهرست آثار )الف ( جشنواره سوم سیما، به نامهایی برمی خوریم که از جمله این آثار هستند. سریالی تلویزیونی که از ابتدا قرار بود به صورت سریال ساخته شود و از درون آن ، دو فیلم سینمایی نیز تهیه شود، اما این مساله بنا به دلایلی محقق نمی شود و کارگردان ابتدا دو فیلم سینمایی مستقل را تهیه می کند و پس از گذشت مدتی ، با ضبط تصاویری مجزا که از لحاظ تصویری ، کاملا با تصاویر اولیه - به لحاظ نوع فیلمبرداری متفاوت است ، سریالی تولید می کند که با درجه کیفی )الف ( پخش می شود. یا در موردی دیگر، فیلمی سینمایی تولید می شود و پس از اتمام تولید آن یا در اواسط تولید آن به دلیل بروز مشکلات مالی - سازندگان با سازمان صداوسیما وارد مذاکره می شوند و با کسب موافقت آنها، در قبال دریافت کمک مالی ، با استفاده از راشهای اضافه و تدوین آنها از فیلم سینمایی، سریالی را در چند قسمت، با درجه کیفی )الف(، به صداوسیما ارائه میکنند.این آثار وقتی در کنار آثاری قرار می گیرند که از همان ابتدا با حساسیت های کاری )الف ( بررسی و ساخته می شوند، بیننده را متوجه تفاوت کیفی زیادی می کنند. معمولا سریال )الف ( اگر قرار باشد در شبکه ای تولید شود، با حساسیت های زیادی در مورد فیلمنامه آن مواجه می شود. در اغلب موارد، فیلمنامه بارها و بارها، بررسی و بازنویسی و اصلاح می شود. در مرحله ساخت ، نظارت زیادی بر روند تولید آنها صورت می گیرد و در کل کار تولید آنها به صورتی "ویژه و خاص " پیش می رود. طبعا وقتی مسوءولان با چنین حساسیتی ، کاری را تولید کنند، در نتیجه به سیاست ها و اهداف سیاستگذاران نزدیک تر از زمانی خواهد بود که تنها برای رعایت پاره ای مصلحت ها، سریالی )الف ( شناخته می شود. تجربه آثار پخش شده از تلویزیون نیز این نکته را ثابت می کند که آثاری که واقعا با درجه )الف ( تولید شده اند، به سیاست ها و برنامه ها نزدیک تر بوده اند و البته این بدان معنا نیست که آثاری که بعدا )الف( شده اند، کیفیت پایینی داشته اند.نکته قابل ذکر دیگر در مورد این آثار، محتوا و موضوع خاص سریال های )الف ( است . مضمون و محتوای این آثار، بیشتر در حیطه موضوع های مذهبی و دفاع مقدس است و سریال هایی که به تاریخ معاصر ایران و بخصوص تاریخ صدساله اخیر بپردازد، در این میان کمتر دیده می شود. هر چند نمونه هایی همچون هزاردستان و کوچک جنگلی در این زمینه به چشم می آید، اما در نهایت تولید این آثار آنچنان که باید به لحاظ کمی - و در بعضی موارد به لحاظ کیفی - به اندازه آثار مذهبی و مجموعه های دفاع مقدس ، قابل توجه نیست . به دلیل حساسیت های موجود درباره این مقطع تاریخی ، معمولا تولید این نوع آثار درباره این مقطع زمانی ، به سختی صورت می گیرد. از سویی سازندگان نیز در اغلب موارد تمایل جدی به کار درباره این مقطع ندارند، اما نمی توان حساسیت و اهمیت تاریخ معاصر و لزوم پرداختن به این دوره را نادیده گرفت . تجربه ای همچون "کیف انگلیسی " نشان می دهد که با فیلمنامه ای نسبتا قوی که چفت و بست داستانی آن محکم باشد، با بازیگرانی که در کار خود مسلط هستند و با نگاهی دقیق و بادقت ، می توان به سراغ حوادث امروز این دوره تاریخی نیز رفت و دست آخر، موفق هم بود. این مساله که "چون درباره این مقطع تاریخی بحث و اختلاف نظر زیادی وجود دارد، پس نباید سراغ آن رفت و تا حد امکان از پرداختن به آن باید خودداری کرد"، نه برای مسوءولان و تصمیم گیران و نه برای برنامه سازان نباید توجیه مناسبی تلقی شود. فعالیت در این عرصه باتوجه به حساسیت آن ، نیازمند دقت و وسواس بیشتری است . کافی است برنامه ساز حساسیت بیشتری داشته باشد و امکانات به شیوه مناسبی به کار گرفته شود تا در نهایت ، بیننده بتواند درباره این دوره تاریخی نیز، شاهد اثری ارزنده باشد. سریالی که به جای پرداختن به نکات حاشیه ای و بی اهمیت ، قصه ای جذاب را روایت میکند و روح دوره تاریخی موردنظر را نیز، به بیننده خود منتقل میکند؛ روحیه ای که الزاما مترادف با موضعگیری و جهتگیری خاصی نیست.