مسئولین در ثبت جهانی آثار کم‌کاری کرده‌اند/ نگاهی به جایگاه ایران در 7 فهرست جهانی یونسکو

اردشیر اروجی در گفت‌وگو با جام جم آنلاین بیان کرد: یونسکو یک سازمان آموزشی، فرهنگی و علمی است که تمام اقدامات و فعالیت‌های آن زیر نظر سازمان ملل متحد انجام می‌شود. یونسکو در سال 1945 باهدف کمک به صلح و امنیت جهانی از طریق همکاری‌های بین‌المللی در زمینه آموزشی، علمی و تربیتی تشکیل شد. به عبارتی ساده‌تر، این سازمان وابسته به ملل متحد از طریق مسائل آموزشی و فرهنگی قصد کمک دهی به صلح و امنیت در جهان را دارد. ناگفته نماند تمام موارد ذکرشده بر پایه منشور سازمان ملل متحد است.

به گفته وی، 195 کشور در این سازمان صلح‌طلب عضویت دارند و مقر اصلی آن در پاریس پایتخت فرانسه واقع است.

این کارشناس میراث فرهنگی ادامه داد: یونسکو در زمینه آثار تاریخی و فرهنگی معتقد است، حجم بالای تخریب آثار تاریخی به دلایل مختلف طبیعی و انسانی نیازمند مستندسازی بوده تا در صورت تخریب، با استفاده از اطلاعات موجود امکان بازسازی و مرمت اثر وجود داشته باشد.

اروجی افزود: فعالیت‌های یونسکو در زمینه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در 7 فهرست تهیه و مستندسازی می‌شود. حال سؤالی که ذهن‌ها را مشغول می‌کند این است که ایران چه جایگاهی در این سازمان و همچنین در این 7 فهرست جهانی دارد؟

وی متذکر شد: فهرست اول که فهرست میراث جهانی نام دارد، شامل مکان‌های تاریخی و فرهنگی غیرمنقول هستند که در صورت دارا بودن ارزش‌های جهانی باید در فهرست جهانی یونسکو به ثبت برسند. ایران در حدود 1 میلیون و 200 هراز اثر غیرمنقول دارد که از این تعداد در حدود 31 هزار 420 اثر در فهرست آثار ملی ثبت‌شده و تنها 2 هزار و 160 مورد آن تعیین حریم گردیده است.(7 درصد آثار ملی کشور تعیین حریم شدند).

این کارشناس میراث فرهنگی تعیین حریم برای آثار تاریخی را بسیار مهم دانست و گفت: زمانی یک اثر به ثبت جهانی می‌رسد که برای حفاظت بیش‌ازپیش آن تعیین حریم شده باشد. لذا باید برای این 31 هزار و 420 اثر تعیین حریم نماییم که متأسفانه در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. حال مسئله حائز اهمیت اینجاست که از 1 میلیون و 200 هزار اثر چه تعداد به ثبت جهانی رسیده‌اند؟ تنها 23 مورد از آثار تاریخی و فرهنگی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو طبقه‌بندی‌شده است.

به گفته وی، ایران با قدمت بیش از 7 هزار سال با آمریکای 235 ساله در جدول میراث فرهنگی یونسکو در یک تراز قرار دارد، این موضوع بی‌شک نشان‌دهنده کم‌کاری مسئولین در ثبت آثار جهانی است.

اروجی ادامه داد: فهرست دوم را فهرست میراث معنوی به خود اختصاص داده است. در این رابطه ایران در حدود 12 هزار و 97 مورد ثبت آثار ناملموس ملی دارد که از این تعداد 13 مورد آن به ثبت جهانی یونسکو رسیده است.

این کارشناس گردشگری بیان کرد: فهرست ثبت بین‌المللی حافظه جهانی که از سال 1997 آغاز به کار نموده سومین فهرست این سازمان محسوب می‌شود، در این زمینه ایران 60 اثر ملی و 10 اثر جهانی دارد.

وی فهرست چهارم را فهرست ذخیره‌گاه‌های زیستی کره زمین اعلام کرد و گفت: ایران در ثبت آثار طبیعی ملی 283 مورد را به ثبت رسانده است درصورتی‌که از این تعداد تنها 15 مورد به ثبت جهانی دست پیدا کردند. (70 مورد دیگر نیز در لیست انتظار برای ثبت جهانی یونسکو قرار دارد)

به گفته اروجی، مشاهیر و رویدادهای تاریخی نیز فهرست خاص خود رادارند، ایران 36 مورد از مشاهیر و رویدادهای تاریخی خود را در فهرست پنجم یونسکو به ثبت رسانده است. (سعدی، حافظ، عطار نیشابوری، فردوسی و... جزء اولین نام‌آوران ایرانی این فهرست هستند)

وی در خصوص فهرست ششم یونسکو به جام جم آنلاین گفت: این فهرست، شامل شهرهای جهانی صنایع‌دستی است که توسط شورای جهانی صنایع‌دستی ثبت می‌شود. ایران در این فهرست 7 شهر خود را اعم از اصفهان، تبریز و ... به ثبت جهانی رسانده است. ناگفته نماند 3 مورد دیگر نیز در لیست انتظار قرار دارد که یحتمل تا پایان سال آینده به ثبت جهانی می‌رسد.

این کارشناس میراث فرهنگی ادامه داد: فهرست آخر، دریافت مُهر اصالت صنایع‌دستی یونسکو است. این مُهر، گواهینامه‌ای است که از طرف دفاتر منطقه‌ای یونسکو به موضوعات صنایع‌دستی اصیل و باکیفیت هنرمندان و صنعتگران اعطا می‌شود. هدف از ارائه‌ی این مهر، حفظ،‌ احیا و تداوم فعالیت حرفه‌ها و ارزش‌های بومی و سنتی تعریف‌شده است. حدود 300 مورد از صنایع‌دستی کشورمان دارای مُهر اصالت یونسکو است(مثل: مسگری، حوله بافی، عبابافی و...)

وی در پایان از سازمان میراث فرهنگی خواستار شد: این سازمان باید برای آثار تاریخی و فرهنگی کشور درجه اهمیت تعیین نماید. آثاری که در درجه اول قرار دارند مسلماً نیازمند حفاظت بیشتری بوده و مرمت و بازسازی آن را نمی‌توان به دست هر کارشناسی سپرد چراکه اگر ترمیم آثار توسط افراد مجرب صورت نگیرد باعث تخریب بیش‌ازپیش آن می‌شود.