نقطه سرخط های فوتبال ایرانی

اتفاق‌های اول فصل با آخر فصل تیم‌های فوتبال ایران بویژه از نوع پرطرفدار، حکایت عجیبی دارد که می‌شود برای هریک از آنها، مطالب جداگانه‌ای نوشت. یک زمان از فوتبال کشورهای حوزه خلیج‌فارس خرده می‌گرفتند که مربیان خارجی که برای تیم‌های این کشورها استخدام می‌شوند با یکی دو باخت، جایگاه خود را روی نیمکت مربیگری از دست می‌دهند اما انگار در فوتبال ایران این نوع نگاه به مربیگری عادی شده و اکنون یکی باید از مدیران باشگاه‌های ایرانی بپرسد؛ واقعا جایگاه مربیان در تیم‌های‌شان کجاست؟

مربیگری فوتبال در ایران به موضوعی پیچیده تبدیل شده که بدون رعایت مهارت‌های پیچیده درآن رسیدن به موفقیت دشوار است. در شرایطی که به لحاظ فرهنگی و بدنبال شکست و ناکامی همه می‌خواهند فردی را به عنوان مقصر پیدا کنند، مربی؛ فردی کاملا مناسب و همیشه در دسترس است، بنابراین انگشت اتهام‌ها به سمت او چرخانده می‌شود تا مبادا ضعف‌های دیگر یک سیستم، در طراحی و برنامه‌ریزی طی فصل آشکار نشود. انتخاب سرمربی خارجی بعد از فصل یارگیری، شاید برای کسانی که با علم مدیریت ورزش حتی به میزان کمی هم آشنا هستند، قابل قبول نباشد. تبلیغات گسترده درباره برخی انتخاب‌ها بدون اعتنا به ظرفیت‌های روحی آنها با دادن القاب مختلف که هوادار در ذهن خود از بازیکن مورد علاقه‌اش بت می‌سازد، توقعات را به طور غیرمعمولی بالا می‌برد.

این نوع شیوه کار کردن در شرایطی که انگیزه‌های مثبت و منفی بازیکنان تیم قبلا روان‌شناسی نشده، در رفتارهای حرکتی و روحی بازیکنان در شرایط سخت قابل مشاهده است. زمانی که تیم بر اثر فشار و استرس فراوان قادر به تطبیق خود با برخی شعارها نیست، نمی‌تواند کنترل ذهنی و عصبی‌اش را حفظ کند و با فشار بیشتر از سوی حریف تمرکزش را از دست رفته می‌بیند.

در فوتبال ـ بخوانید ورزش ـ بسیاری از راز و رمز‌ها در ذات فعالیت‌های ورزشی نهفته است که افرادی حتی با سابقه سی، چهل ساله در آن، گاه با اتفاق‌های عجیب و غریبی روبه‌رو می‌شوند که در خود قدرت مقابله با آنها را نمی‌بینند. برد و باخت همراه ورزش حرفه‌ای و قهرمانی است اما در فوتبال ایران، اتفاقات بعد از برد و باخت خیره‌کننده است. مربی برنده نوعی رفتار خاص بروز می‌دهد که بیشتر به ناز و افاده‌های معمول برای افزودن به قیمت میلیاردی شبیه است و مربی و بازیکن بازنده از بس قهر می‌کنند و استعفا می‌دهند که انگار هرگز در مفاهیم ورزش عباراتی مانند: استقامت، خویشتنداری، صبر و شکیبایی جایی نداشته و ندارد. بیشتر مواقع وقتی همه راه‌ها به قهرمانی ختم می‌شود، طبیعی است بازنده احساس کند همه راه‌ها به رویش بسته است. به آنچه تاکنون نوشته شده با پول‌هایی که سوخت شده و به آسمان رفته، عبارت نقطه سر خط را هم باید اضافه کرد چرا که آخر فصل فوتبال در ایران، شیدایی فوتبال اروپایی با تب 40 درجه برنامه‌ریزی به سبک میلان و بارسا و احتمالا دورتموند و بایرن، خیلی‌ها را می‌گیرد.

محمد رضا‌پور / گروه ورزش