شب نامه‌ها روند تاثیرگذاری در شرایط سیاسی ایران داشتند. بیشتر این شب نامه‌ها از سوی انجمن‌های سری و کمیته‌ها منتشر می‌شد. زمانی که شرایط سیاسی در اختناق بود و آزادی بیان وجود نداشت، گروه‌هایی در قالب انجمن‌های مخفی با حضور عناصر همفکر تشکیل می‌شد. این مجامع پنهان سعی داشتند با روشنگری، ضمن تجزیه و تحلیل شرایط زمانه هر فعالیتی را که از نگاه آنان تنگناهایی برای مشروطیت ایجاد می‌کرد، مورد انتقاد قرار دهند.
واژه شبنامه در فرهنگ لغات، تعابیر و تفاسیر مختلف و متفاوتی دارد. گاهی به تمام انتشاراتی که مخفیانه و با ژلاتین چاپ می‌شد اطلاق شده است و در جایی دیگر آن را اعلامیه‌ای معنا کرده‌اند که در شب نشر می‌شود. ولی نکته‌ای که عمومیت دارد، حالت مخفیانه و محتوای اعتراض‌گونه آن است.
انقلاب مشروطه، یکی از چشمگیر ترین تحولات دوران معاصر ایران بود که بر شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور تاثیر زیادی گذاشت. زنان هم از این تاثیرات دور نماندند و وارد عرصه های مختلفی شدند. یکی از این عرصه ها نشر اعلامیه و شب نامه برای بانوان بود که در واقع یکی از آثار برجسته مشارکت سیاسی و اجتماعی آنان در این انقلاب به شمار می رفت.
روحانیون به عنوان پیشگامان جریان عدالتخواهی در عرصه مشروطیت مطرح بودند. این عناصر پیش رو که از هیچ تلاشی برای احقاق حقوق مردم فروگذار نبودند، ملجا و پناهگاهی برای اقشار مختلف جامعه به شمار می آمدند با این وصف، برخی از جریان های روشنفکری که هدایتگر انجمن های سری در نهضت مشروطیت بودند سعی وافری برای نزدیکی با مردم داشتند.
شب نامه ها در زمره اسناد اجتماعی انتقادی با اهمیت تاریخ معاصر ایران به شمار می روند. با وقوع انقلاب مشروطه و تحولاتی که به تبع آن در وجوه مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پیش آمد در عرصه نگارش اعتراضات سیاسی و اجتماعی این دوره نیز شاهد تحولاتی هستیم و در این میان شب نامه نویسی یکی از روش های بیان اعتراضات مردمی نسبت به مسائل سیاسی شد. این نوع از اسناد در تاریخ نگاری مجلس جایگاه و نمود بارزی دارد و در میان عرایض مردمی ارسالی به مجلس از ادوار نخستین آن و حتی تاکنون باید جایگاه خاصی برای آنها قائل شد.
شب نامه نوشتاری است که آن را برای آگاهی همگان پنهانی منتشر و پخش می کردند. اواخر سلطنت ناصرالدین شاه شب نامه نویسی شکل گرفت که البته به آن «پیام های پنهان نوشته» می گفتند. اگرچه این شکل ابراز نظر و عقیده پیشینه بسیار کهنی دارد، ولی رواج آن از اواسط پادشاهی ناصرالدین شاه آغاز شد. البته میرزا حسن خان اعتمادالسلطنه در کتاب خاطرات خود این دسته از پیام ها را «اعلان» می نامید.
آبراهام ولنتاین ویلیامز جکسن در سال 1862 میلادی در نیویورک چشم به جهان گشود. پس از طی دوره دبستان و دبیرستان در سال 1879 وارد دانشگاه معروف کلمبیا شد و در رشته ادبیات یونان و روم قدیم لیسانس گرفت. بلافاصله بعد از گذراندن دوره لیسانس شروع به آموختن زبان‌های سانسکریت و اوستایی کرد و در سال 1887 موفق به گرفتن مدرک دکتری در رشته زبان‌های هند و اروپایی شد. در همان سال برای تکمیل دانش خود در زمینه زبان‌های باستانی هندی و ایرانی راهی آلمان شد و زبان اوستایی را نزد «کارل گلدنر» و زبان هندی باستان را نزد «ریشارد پیشل» فرا گرفت.
شکست‌های سیاسی و نظامی ایران در عصر قاجار ـ که از دوران فتحعلی‌شاه آغاز شد ـ باعث شکل‌گیری زمزمه‌های تغییرخواهی در ایران شد. شکست در مقابل حکومت تزاری روسیه ـ که منجر به شکل‌گیری دو عهد‌نامه ترکمانچای و گلستان شد ـ برخی دولتمردان و روشنفکران ایرانی را در موضع تغییرخواهی قرار داد.
اعتمادالسلطنه، محمد حسن‌خان (1313 ـ 1259 قمری) پسر حاجی علی‌خان مقدم مراغه‌ای، از دولتمردان و دانشمندان عهد ناصری سال 1268 قمری به تحصیل در دارالفنون و فراگرفتن زبان فرانسه و آموزش‌های پیاده‌نظام پرداخت و سال 1275 قمری به ریاست قشون خوزستان و لرستان و نیابت حکومت آن سامان رسید.
نخستین کسی که انجمنی مانند فراماسونری اروپایی را در ایران بر پا کرد، میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله، فرزند میرزا یعقوب سنگ‌‌تراش مسیحی بود که در جوانی به خارج رفت و تحصیلات خود را به اتمام رساند و در سفارت روسیه به عنوان مترجم مشغول به کار شد.