چند نکته درباره انیمیشن سه‌گانه افسانه ماردوش

تهیه‌کننده این آثار مرکز پویانمایی صبا است و تکنیک مورد استفاده عروسکی تک‌فریم است. دوره تولید این آثار از 1381 تا 1384 است. این انیمیشن در سه اپیزود جام​جهان‌بین، اژدی​دهاک و نبرد فریدون طی این سال‌ها از شبکه‌های مختلف سیما پخش شده است.

فریدون دانشمند از نویسندگان باسابقه در انیمیشن انتخاب این اثر قابل ستایش را بر عهده داشته؛ اما با توجه به این‌که ادبیات حماسی و توصیفی ایران باستان برای تبدیل به اثری نمایشی و داستانی نیاز به تغییراتی در ساختار و شخصیت‌پردازی دارد، می‌توان ضعف‌های موجود در این اثر را به کامل نبودن روند یادشده ارجاع داد.

بر کسی پوشیده نیست که نگارش اثری با این عظمت کار ساده‌ای نیست و اغلب نویسندگان از مواجهه با شاهنامه و اساطیر ادبی هراس دارند. نبود ساختار دراماتیک در شاهنامه از دیگر موارد اثر است که در روند اقتباس فیلمنامه تا حدودی منظور شده است؛ اما این ساختار دراماتیک می‌تواند با حذف برخی شخصیت‌ها و قصه‌های فرعی بهتر از وضع موجود در فیلم اتفاق افتد. از فیلمنامه که بگذریم، تولید اثری با زمان ذکر شده و طی دست‌‌کم چهار سال با همراهی بیش از 80 نفر در تیم تولید، کار بسیار مشکلی است. این اثر عظیم‌ترین کار عروسکی ایران بوده و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بررسی لازم بر فضای موردنیاز از منابع تصویری کهن نیز بخوبی صورت گرفته و علاوه بر طراحی مستند برطرح‌های تاریخی، شاهد رنگ‌آمیزی مناسب و بهره‌وری از جزئیات شایسته‌ای در فضاسازی هستیم.

کارگردانی قابل قبول کار کاملا محسوس است؛ گرچه می‌توان از تدوین کند این آثار انتقاد کرد، زیرا زمانی حدود 75 دقیقه برای آثار بلند تلویزیونی استاندارد به حساب می‌آید و تطویل این آثار تا بیش از صد دقیقه هم به داستان و هم به کیفیت اجرا آسیب‌زده است.

تولید عروسکی تک‌فریم کار بسیار سخت و دقیقی است و ما را هر چه بیشتر به هنر سنتی انیمیشن نزدیک می‌کند. همین خصوصیت موجب می‌شود که در دیگر کشورهای جهان که به صنعتی شدن و تولید سریع علاقه دارند، کمتر از این تکنیک استفاده شود.

آثار روسی و اروپای شرقی در این زمینه هنوز جزو مطرح‌ترین تولیداتی هستند که از این تکنیک استفاده می‌کنند. در مقایسه‌ای اجمالی با اطمینان می‌توان اثر افسانه ماردوش را با آثار موفق خارجی مقایسه کرد.

روند تولید انیمیشن در ایران با در اختیار گرفتن سخت‌افزار و نرم‌افزارها و تجهیزات جدید روبه توسعه است و این رشد کیفی تا حدی مشهود است که در این سه‌گانه نیز قابل لمس می‌باشد. مقایسه قسمت اول(جام جهان‌بین) و قسمت سوم(نبرد فریدون) این ارتقای کیفی را بخوبی نشان می‌دهد؛ این تحول کیفی در همه بخش‌های فنی فیلم از جمله استفاده از جلوه‌های کامپیوتری مشهود است؛ گرچه روند ارتقای کیفی فیلمنامه به اندازه دیگر بخش‌ها نبوده است. (ضمیمه قاب کوچک)