تاریخ را در ایذه ورق بزنیم

ایذه از نظر آب و هوایی، خنک‌ترین شهر استان خوزستان است که علت آن را می‌توان قرار گرفتن این شهر در دشتی وسیع در دامنه رشته کوه زاگرس وبارش برف در برخی نقاط مرتفع مشرف بر شهر و نیز وجود وسیع‌ترین پوشش جنگلی استان خوزستان در این منطقه دانست. دمای شهر ایذه در زمستان گاهی به زیر صفر درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد و میانگین آن در فصل تابستان24 درجه سانتی‌گراد است.

اگر می‌خواهید از اصفهان به ایذه سفر کنید، چند راه پیش رو دارید، اول این‌که ابتدا به شهرکرد بروید بعد به بروجن و ناغان بیایید و از آنجا به لردگان و سد و نیروگاه کارون چهار و سد و نیروگاه کارون سه و دهدز و سپس به ایذه برسید.

راه دوم این است که از اصفهان به فولاد شهر و زرین شهر و بروجن و....

راه سوم هم از طریق اصفهان، مبارکه، بروجن و....

و اما مسیر دیگر، دسترسی از اهواز است که ابتدا به هفتگل و باغملک و قلعه تل و در نهایت به ایذه می‌رسد.

اگر از هر مسیری از اصفهان به ایذه سفر کنید، حدود 400 کیلومتر در راه خواهید بود. در این فاصله از مناظر بسیار زیبای کوهستانی، سد کارون سه و چهار، دریاچه سد کارون سه و دهدز لذت خواهید برد. رانندگی در این مسیر، بسیار لذت بخش خواهد بود، اگر فرصتی شد امتحانش کنید.

اما اگر قصدتان این بود که از اهواز به ایذه بروید، باید حدود 180 کیلومتر رانندگی کنید. بخشی از جاده در محدوده هفتگل و باغملک کوهستانی است و بقیه مسیر، جاده صاف و اصطلاحا کفی خواهد بود. در این مسیر، مناظر زیبای مشعل‌های روشن نفت و مزارع سرسبز روستاهای اطراف، بسیار دیدنی است.

ایذه علاوه بر داشتن آثار متعدد تاریخی برای علاقه‌مندان به طبیعت و کوهنوردی نیز مناظر دیدنی بسیار دارد. ویژگی‌های جغرافیایی این منطقه باعث شده است تا ایذه برخلاف سایر نقاط خوزستان و مناطق جنوبی، آب و هوایی معتدل و خنک داشته باشد؛ کوه‌های متعددی نیز این شهر را احاطه کرده که خود از دیگر جاذبه‌های منطقه محسوب می‌شود.

یکی از جاذبه‌های توریستی جدید و تازه تاسیس در منطقه ایذه، دهکده توریستی زراس است که از مناطق بسیار زیبا و خوش‌آب‌و‌هوا بخصوص در فصل زمستان و بهار به شمار می‌رود. این دهکده در حاشیه ارتفاعات مشرف به دریاچه سد کارون 3 قرار دارد که این ویژگی، چشم‌‌اندازی استثنایی و منحصربه‌فرد به آن بخشیده است. آبشار شیوند که روبه‌روی دهکده قرار دارد، بسیار زیبا و دیدنی بوده و می‌تواند خاطره‌ای به یاد ماندنی برای دوستداران طبیعت بر جای بگذارد. در کنار این دهکده، کوه‌های منگشت و طبیعت برف گیر و جنگل‌های بکر آن واقع شده است که می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب یک کوهنوردی و طبیعتگردی به یاد ماندنی در آن داشت.

کوه نیمه‌جنگلی تاراز در دهستان سوسن و در چند کیلومتری شمال غربی ایذه واقع شده و حدود 2743 متر ارتفاع دارد. آب چلو از این کوهستان سرچشمه می‌گیرد. کوه تاراز از شمال غربی به کوه للر و از جنوب به کوه تخت سرشط متصل است و دامنه‌های شرقی آن به آب بازیافت منتهی می‌شود.

کوه نیمه جنگلی تلگه هم در دهستان سوسن، در 28 کیلومتری شمال شرقی ایذه واقع شده و حدود 3050 متر ارتفاع دارد.

کوه تورک از دیگر جاذبه‌های طبیعی و جزو دهستان سوسن شهرستان ایذه است. این کوه در فاصله 91 کیلومتری شمال غربی ایذه با ارتفاع 3319 متر واقع شده است.

کوه جنگلی دوتو در دهستان هپرو، در 58 کیلومتری جنوب شرقی ایذه واقع شده است. ارتفاع این کوه حدود 3170 متر است. دامنه‌های شرقی این کوه به دره رودخانه سیراب و دامنه‌های غربی آن به دره رودخانه صیدون متصل می‌شود. در دامنه غربی این کوه، دریاچه کوچی در میان 2 کوه کله و دوتو قرار دارد که آب آن از زمین می‌جوشد. دامنه‌های این کوه از جنگل پوشیده شده و جزو کوهستان مونگشت از کوهستان بزرگ زاگرس به‌شمار می‌رود.

کوه کله نیز در دهستان هپرو در 59 کیلومتری جنوب شرقی ایذه واقع شده است. ارتفاع این کوه حدود 3000 متر است و رودخانه صیدون از غرب، رودخانه اعلأ از جنوب و رودخانه‌های لیراب و سمه از شرق آن عبور می‌کنند.

کوهستان مونگشت هم از دیگر دیدنی‌های طبیعی ایذه است؛ بلندترین قله این کوهستان 3613 متر ارتفاع دارد که در 55 کیلومتری جنوب شرقی ایذه واقع شده است. رودخانه‌های هلایجان، آب زردک، صیدون، لیراب، سمه، خرسان و کارون از دامنه‌های این کوهستان سرچشمه می‌گیرند. بخش عظیمی از این کوهستان را جنگل‌های نسبتا انبوه پوشانیده و در انتهای آن، دریاچه‌ای به نام «بوندان» ایجاد شده است.

این تنگه در حدود 15 کیلومتری شمال ایذه قرار دارد و نقش برجسته‌ای متعلق به عیلام قدیم در آن دیده می‌شود. در شرق خونگ‌ اژدر قطعه سنگی بسیار عظیم قرار دارد که روی آن، نقش مهرداد اول یا دوم اشکانی حجاری شده که بر اسبی سوار است و کبوتری حلقه قدرت را همراه نامه‌ای به او تقدیم می‌کند و افرادی به حضورش بار یافته‌اند.

شمی در 30 کیلومتری شمال غربی ایذه، یکی از معروف‌ترین اماکن تاریخی ایران است. در بازمانده‌های سکویی سنگی در شمی چندین تندیس به‌دست آمده است. بزرگ‌ترین پیکره مفرغی آدمی که تاکنون از ایران باستان به‌دست آمده، متعلق به این مکان است که هم اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

در فاصله 9 کیلومتری این روستا، آثار باستانی بسیار زیبا و مشهوری نظیر مجسمه‌های بزرگ برنزی، سنگ‌های مرمری و گورهای باستانی از دوره‌ پارت‌ها کشف شده است. برخی از این مجسمه‌ها و اشیای به‌دست آمده جزو شاهکارهای مسلم ریخته‌گری و فلزگدازی است. گورستان شمی نیز به دوره ساسانیان مربوط است.

محوطه تاریخی طاق طویله در بلوار زاگرس شهر ایذه واقع شده است. ‌این مجموعه در حقیقت بقایای یک قلعه و کاروانسراست. ‌قلعه تاریخی طاق طویله متعلق به دوره اتابکان لر و حدود قرن هفتم هجری قمری است. ابن بطوطه جهانگرد مراکشی در سفرنامه خود آورده که 3 شب در این قلعه که کارکرد کاروانسرا داشته، بیتوته کرده است.درهای چهار طرف طاق طویله ایذه و معماری پیچیده و اعجاب‌انگیز داخلی، می‌تواند جاذبه گردشگری مهمی برای این منطقه باشد.

کاشیکاری‌های دوران ایلخانی و تیموری و کاشیکاری‌های برجسته چون زرین فام، چلیپا و کاشی‌هایی با نقوش گیاهی و حتی کاشی‌هایی چون مسجد جامع اصفهان، این مکان را منحصربه‌فرد و دیدنی‌تر کرده‌است.

در ارتفاعات خونگ اژدر قلعه‌ای از لاشه سنگ و ساروج و خشت با طاق‌های هلالی و سنگی ساخته شده که به قلعه کژدمک معروف است.

شاهسوار یا شهسوار، مکانی باستانی در 7کیلومتری جنوب شرقی ایذه است. بنای یک امامزاده و گورستانی با شیرهای سنگی از جمله دیدنی‌های این منطقه است.

قلعه تل توسط محمدتقی‌خان بختیاری در ناحیه ایذه بنا شده است. این قلعه در واقع مرکز حکومت خان‌های ایل بختیاری بوده و چند قلعه کوچکتر در داخل آن وجود داشته است. مردم قلعه تل هنگام کندن پی خانه‌شان 2 سنگ بزرگ که به زمان عیلامیان مربوط می‌شود، از زمین بیرون آورده‌اند. یکی از سنگ‌ها پایه ستون و دیگری سنگی منقوش است که 4 نقش دارد.

این قلعه در شمال کوه دلا قرار دارد. برای رسیدن به قلعه باید پله‌های زیادی را طی کرد. این قلعه در بلندترین قله کوه دلا ساخته شده است و تاریخ ساخت به زمان فرامرز اشکانی می‌رسد.