هدایتِ فراموشکار یا هدایتِ سارق

بله. در صفحه 104 چاپ چهارم بوف کور که در سال 1331 در انتشارات امیر کبیر منتشر شده است: «زندگی با خونسردی و بی‌اعتنایی صورتک هر کسی را به خودش ظاهر می‌سازد، گویا هر کسی چندین صورت با خودش دارد. بعضی‌ها فقط یکی از صورتک‌ها را دائما استعمال می‌کنند که طبیعتا چرک می‌شود و چین و چروک می‌خورد. این دسته صرفه‌جو هستند. دسته دیگر صورتک‌های خودشان را برای زاد و رود خودشان نگه می‌دارند و بعضی دیگر پیوسته صورتشان را تغییر می‌دهند، ولی همین که پا به سن گذاشتند می‌فهمند که این آخرین صورتک آنها بوده و بزودی مستعمل و خراب می‌شود، آن وقت صورت حقیقی آنها از پشت صورتک آخری بیرون می‌آید.»

سرقت ادبی زمانی اتفاق می‌افتد که اندیشه یا ساختاری را به عمد از کتاب دیگری وارد اثر خود کنید، به طوری که کل اثر تحت‌الشعاع قرار گیرد. اگر قصدی در کار نباشد یا آن بخشی که شبیه اثر دیگری است اهمیت اساسی در اثر نداشته باشد، مساله خود به خود منتفی است. از طرف دیگر، وقتی مخاطب از خواندن یک اثر دچار این حس نشود که این موضوع را جای دیگری نیز دیده است، سرقت اصلا معنا پیدا نمی‌کند. اعتبار و شهرت بوف کور به هیچ وجه وابسته به این چند سطر نیست و می‌توان آن را یک اثر اصیل دانست.

به نظرم حساسیت ایجاد شده اصلا منطقی نیست. در ادبیات کلاسیک ما چنین اتفاق‌هایی زیاد است. این که اشعاری با وزن‌ها و مضامین مشترک توسط 2 شاعر نوشته شود، غیر طبیعی نیست و نمونه‌های آن را می‌توان در اشعار حافظ و خواجوی کرمانی نیز مشاهده کرد. این الهام گرفتن متفکران از هم در ذات ادبیات است و در همه دنیا هم اتفاق می‌افتد.

الناز اسکندری‌ /‌ جام‌جم