باج‌خواهی آمریکا از اروپا و آینده مبهم برجام

البته دونالد ترامپ از زمان روی کار آمدن در کاخ سفید همواره با اما و اگرهای فراوان به این وظیفه خود عمل کرده و هر بار شرط و شروطی را درخصوص تعلیق تحریم‌ها گذاشته است.

ترامپ آخرین بار شامگاه جمعه 22 دی، پیرامون برجام، اعلام موضع کرد. وی در این موضعگیری، پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای را تائید نکرد، اما اعلام کرد که برای آخرین بار تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را امضا می‌کند. به این ترتیب آمریکا کماکان در برجام باقی ماند.

ترامپ در آخرین نوبت، متحدان اروپایی خود را تهدید کرد که اگر شروط او مبنی بر رفع آنچه رئیس‌جمهور آمریکا «اشکالات برجام» می‌خواند ، عملی نکنند در نوبت بعدی (22 اردیبهشت) دیگر تعلیق تحریم‌ها را تمدید نمی‌کند که البته این مساله به معنی خروج آمریکا از برجام است.

شروط 6گانه ترامپ

در همین رابطه، روزنامه واشنگتن پست، به نقل از یکی از مقامات کاخ سفید نوشت که اصلاحات مدنظر ترامپ برای تغییر برجام در شش حوزه خلاصه می‌شود: «لغو بند غروب برجام و مادام‌العمر بودن محدودیت‌های هسته‌ای ایران»؛ «ایجاد امکان بازرسی از تاسیسات نظامی ایران»؛ «تحدید اقتدار موشکی ایران»؛ «ادعاهای حقوق بشری»؛ «موضوعات ادعایی درباره تهدید سایبری» و «فعالیت‌های اقتصادی سپاه».

از همان زمان، نشست‌هایی میان اروپا و آمریکا برقرار شد و اروپایی‌ها با وجود آن‌که در حرف و سخن بارها تاکید کرده بودند توافق هسته‌ای غیرقابل مذاکره است حاضر شدند با آمریکا پای میز مذاکره بنشینند و آن‌طور که رسانه‌ها خبر می‌دهند در این زمینه به اشتراک نظرهایی هم رسیدند. نیویورک‌تایمز در همین زمینه از توافق آمریکا و اروپا برای ایجاد برخی اصلاحات در برجام خبر داده بود و همچنین اروپایی‌ها برای خوشایند آمریکا، تحریم‌هایی را در زمینه فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد کردند.

از منظر اروپایی‌ها تحریم‌های جدید که علیه ایران (برای اقناع ترامپ جهت ماندن در برجام) اعمال خواهد شد، ناقض برجام نخواهد بود چرا که مرتبط با مسائل هسته‌ای نیست و تجدید‌کننده تحریم‌های رفع شده نیز نیست؛ این در حالی است که مطابق با بند 28 برجام «گروه 1+5 و ایران متعهد هستند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، برمبنای احترام متقابل اجرا کنند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و نیت این برجام که اجرای موفقیت آمیز آن را مختل سازد، خودداری کنند.»

همچنین مقامات کشورمان بارها نسبت به بازی اروپا در زمین آمریکا هشدار داده‌اند، چراکه اقدامات اخیر اروپا، نوعی پاسخ مثبت به باج‌خواهی آمریکا در قبال برجام است.

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در همین زمینه با هشدار نسبت به قرار گرفتن اروپا در زمین بازی آمریکا و رژیم صهیونیستی و پاسخ مثبت به باج‌خواهی آنها به بهانه حفظ برجام افزود: توانمندی‌های دفاعی بویژه برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران که ماهیت بازدارنده دارد بر اساس الزامات امنیت ملی و با جدیت ادامه می‌یابد و فضاسازی‌های سیاسی و رسانه‌ای تاثیری بر تداوم آن نخواهد داشت.

نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی که در دیدار وزیر خارجه عمان صحبت می‌کرد بدعهدی و رفتار غیر قانونی ایالات متحده آمریکا در قبال توافق‌نامه بین‌المللی برجام و انفعال اروپا در برابر واشنگتن را نماد روشنی از ضرورت تمرکز کشورهای منطقه بر اتخاذ راه‌حل‌های بومی برای حل و رفع مشکلات و بحران‌ها عنوان و اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران به نقض عهدهای مکرر آمریکا در قبال برجام پاسخ شایسته و به موقع خواهد داد و هیچ‌گونه تغییر، تفسیر یا اقدام جدیدی را که محدود‌کننده برجام باشد نخواهد پذیرفت.

سید‌عباس عراقچی هم معتقد است هرگونه تحریمی با هر بهانه‌ای، اگر موجب اعاده تحریم‌های لغو شده قبلی یا کاهش اثربخشی لغو تحریم‌ها باشد، با برجام همخوانی نخواهد داشت.

وی به اروپا هشدار داده است که اگر به دنبال اقداماتی همچون اعمال تحریم‌های غیرهسته‌ای بر ایران جهت خوشایندی رئیس‌جمهوری آمریکا باشند، مرتکب اشتباه محاسباتی بزرگی شده و نتایج مستقیم آن را بر برجام و ادامه حیات این توافق خواهند دید.

عراقچی: تصور ما این است که برجام نمی‌ماند

واقعیت این است که از ابتدای برجام تا‌کنون اگرچه گشایش‌هایی برای ایران حاصل شده اما این گشایش‌ها بسیار کمتر از آن‌چیزی است که از برجام انتظار می‌رفت و می‌توان گفت که عملا جمهوری اسلامی ایران از برجام، بهره‌ای نبرده است. این موضوعی است که مقامات دستگاه دیپلماسی کشورمان هم بارها به طرف مقابل گوشزد کرده و هشدار داده‌اند که چنین روندی نمی‌تواند چندان ادامه‌دار باشد.

در کنار این مساله باید تهدیدات آمریکا به خروج از برجام را هم در نظر گرفت که شرایط برجام را مبهم‌تر از همیشه کرده است. مقامات کشورمان تاکید کرده‌اند که اگر آمریکا از برجام خارج و تحریم‌های یکجانبه آنها برگردد، حتما ایران برجام را ادامه نخواهد داد چرا که منافع ایران تامین نخواهد شد.

واقعیت این است که وقتی آمریکا دید نمی‌تواند برجام را از بین ببرد، شرایطی را ایجاد کرد که کشورهای دیگر نگران باشند از کار کردن با ایران و بر اثر همکاری با ایران مورد جریمه‌های آمریکا قرار بگیرند و امروز به دلیل این فضای روانی، خیلی از شرکت‌ها و بانک‌ها با ایران کار نمی‌کنند و این نقض برجام است.

جمع‌بندی این مسائل حکایت از این دارد که برجام، آینده روشنی نخواهد داشت و احتمالا چندان تداوم نخواهد یافت بنابراین بهتر است کشورهای اروپایی که باید بیش از همه نگران برجام باشند و برای حفظ این دستاورد سیاسی تلاش کنند به دنبال پایبندی مستمر آمریکا به تعهدات خود در برجام بوده و آن کشور را به اجرای موثر برجام در تمامی بخش‌ها همراه با حسن‌نیت و در فضایی سازنده ترغیب کنند، چرا که هیچ راه دیگری برای حفظ برجام جز پایبندی کامل آمریکا و دیگر طرف‌های برجام به همه تعهدات خود، متصور نیست و قطعا مسیری که اروپایی‌ها با اعمال برخی تحریم‌ها برای قانع کردن آمریکا به ماندن در برجام انتخاب کرده‌اند سرانجام مثبتی نخواهد داشت.