خانه‌ای بر بلندای شعر نو

حدودا یک ماه قبل بود که خبرهایی مبنی بر خروج از ثبت خانه «نیما یوشیج» در دزاشیب تهران و در همسایگی خانه «سیمین و جلال» منتشر شد که براساس آن خطر تخریب بنا توسط مالک جدید احساس می‌شد. همین موضوع باعث شد بسیاری از علاقه مندان ادبیات، میراث فرهنگی و نیز تشکل‌ها و انجمن‌ها خواستار رسیدگی و ساماندهی به اوضاع خانه پدر نوی شعر فارسی شوند تا مبادا این بنای با ارزش، کلنگ تخریب بر سرش فرود آید و برجی از دل آن به هوا برود.

دیروز معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در نامه‌ای به معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی دستور رسیدگی به وضعیت خانه نیما یوشیج را داد.

به گزارش مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، در متن نامه علی‌اصغر مونسان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، خطاب به محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی آمده است: «با توجه به اتفاقات اخیر درخصوص تهدید خانه نیما یوشیج و وظیفه روشن سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در حفظ آثار تاریخی و فرهنگی، ضروری است اقداماتی عاجل درخصوص حفظ این اثر صورت گیرد. با عنایت به ثبت خانه نیما یوشیج در سال 1380 ازسوی سازمان میراث‌فرهنگی به شماره 4603 در فهرست آثار ملی ایران، به‌رغم رأی اخیر دیوان عدالت اداری مبنی بر خروج اثر مذکور از این فهرست، این خانه همچنان از منظر کارشناسی واجد ارزش‌های ثبتی است. لذا از جناب‌عالی انتظار می‌رود از تمام امکانات و اختیارات قانونی و حقوقی بهره جسته و مانع هرگونه تخریب و آسیب به ارزش‌های این اثر شوید و در اسرع وقت نیز گزارش اقدامات انجام‌شده را به اینجانب اعلام کنید.»

روز گذشته خبر دیگری منتشر شد که حکایت از ورود مجلس به این موضوع داشت. جمشید جعفرپور، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس درباره نامه برخی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس به وزیر ارشاد برای عدم توجه به خانه نیما یوشیج در منطقه یک تهران اظهار کرد: اماکنی که مربوط به مشاهیر و مفاخر یا حتی افراد برجسته یک ملت هستند، در جهت پاسداشت زحمات و خدماتشان باید مورد توجه و ثبت قرار گیرد.

او با بیان این‌که این اماکن باید به مراکز فرهنگی و محل حضور افراد علاقه‌مند به فرهنگ تبدیل شود، ابراز کرد: در مورد خانه نیما یوشیج در منطقه دزاشیب و برخی موارد پیرامون آن، برخی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس اقدام به نامه‌نگاری به وزیر ارشاد کرده‌اند و طبیعی است که هدف کمیسیون فرهنگی هم حفظ و ثبت منزل نیماست. از این رو امیدواریم وزارت ارشاد کمک کند تا این ملک به عنوان پاتوق و محلی برای تجمع هنرمندان و اهالی ادبیات و شعر بشود.

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنان خود ضمن بیان این مطلب که برخی اعضای کمیسیون فرهنگی به شکل فردی برمبنای حس مسئولیت به وزیر ارشاد نامه نوشتند، تصریح کرد: بیان موضع رسمی نیازمند طرح رسمی در کمیسیون فرهنگی است، از این رو با مسئولان شهرداری تهران و وزارت ارشاد هفته جاری مذاکراتی صورت خواهد گرفت.

جعفرپور گفت: باید با شهرداری و وزارت ارشاد جلساتی برگزار شود تا ببینیم برای حفظ و بازسازی خانه نیما چه برنامه‌ای دارند؛ کمیسیون فرهنگی ابتدا باید در جریان طرح‌ها و برنامه‌هایی که معاونت فرهنگی هنری شهرداری تهران و معاونت فرهنگی وزارت ارشاد دارند، قرار بگیرد تا در کمیسیون بر اساس آن تصمیم‌گیری شود.

دو روز قبل هم شهردار منطقه یک تهران ضمن اعلام موضع رسمی شهرداری گفته بود، قطعا ما در شهرداری منطقه یک تهران از تخریب ملک جلوگیری کرده و اجازه هیچ ساخت‌وسازی را در آن نخواهیم داد.

حبیب‌ا... تاجیک اسماعیلی، درباره جلسه برگزارشده با عضو شورای شهر و وکیل مالکان خانه نیما یوشیج در منطقه دزاشیب به فارس گفته بود: طی هفته گذشته جلسه‌ای با آقای حسن خلیل‌آبادی، رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر تهران، ری و شمیرانات و همچنین وکیل مالکان خانه برگزار شد. شهردار منطقه یک با تاکید بر این‌که در این جلسه بحث بر سر این بود که خانه نیما یوشیج یا توسط شهرداری خریداری شود یا توسط NGOها گفت: در این جلسه با توجه به این‌که وکیل مالکان حضور داشت و طبق معمول چون طرف مالک قصد فروش را دارد، طبیعتا در گام نخست قیمت نامتعارف پیشنهاد می‌شود، یعنی مثلا اگر در محل قیمت‌ها حدود هفت میلیارد است، 13 یا 14 میلیارد یعنی دو برابر قیمت منطقی پیشنهاد شد.

تاجیک اسماعیلی با بیان این‌که قرار بر این شد یا ملک توسط شهرداری یا NGOهای ادبی خریداری شود، تصریح کرد: چندی پیش شاعران با توجه به این‌که نیما یوشیج پدر شعر نو محسوب می‌شود، اعلام کرده‌اند خرید را انجام می‌دهند، اما قرار شد به کمک شهرداری، شورای شهر و NGOها ادامه مسیر رایزنی‌ها صورت گیرد.

اسماعیلی با تشریح روند خرید و بیان این‌که در حال حاضر شهرداری در شرایط خوب مالی به سر نمی‌برد و ممکن است ما (شهرداری) نتوانیم این خانه را بخریم، گفت: با تمام این موارد شهرداری اجازه تخریب و ساخت در این خانه را نمی‌دهد.

خانه نیما حدودا 70 سال قبل توسط جلال آل احمد ساخته شد. این خانه به‌دلیل آن‌که محل آمد و رفت بسیاری از مفاخر ایران زمین بوده و در همسایگی خانه سیمین دانشور و جلال آل احمد قرار داشت، از اهمیت بالایی برخوردار است. خانه نیما در سال 1380، مصادف با سالمرگِ شاعر در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. حالا بعد از گذشت 16 سال، این خانه از فهرست آثار ملی ایران خارج شده و در وضعیت نامساعدی به سر می‌برد و هر دم مالکان آن می‌توانند خانه را تخریب و برجی را جایگزینش کنند.

البته این موضوع بازتاب‌ها و حاشیه‌هایی را هم ایجاد کرد؛ از جمله این‌که دبیر کنگره شعر نوی ایران اعلام کرد، اگر مشکل خانه نیما یوشیج در تهران حل نشود و از آن حفاظتی صورت نگیرد، ما آن را با استمدادی که از شاعران در کشور خواهیم گرفت، خریداری می‌کنیم. جمعی از اهل قلم و هنر هم با امضای بیانیه‌ای خواستار حفظ خانه نیما یوشیج در تهران شدند. همچنین گروهی تلگرامی با نام «خانه‌ام ابری است» با هدف جلوگیری از تخریب خانه نیما یوشیج در تهران، راه‌اندازی شد.