نترسید! بحران را مدیریت کنید

هرچند المیرا شریفی‌ مقدم معتقد است همین دو، سه روز را هم حیف شد از دست دادیم و آموزش مدیریت بحران را شروع نکردیم.

شریفی‌مقدم، گوینده شبکه خبر است که شب زلزله همراه همسرش، داوود عابدی و فرزندانش در سطح شهر می‌چرخیدند و از جاهای مختلف گزارش می‌فرستادند؛ هرچند شبکه خبر، چهارشنبه‌ شب، شب پر استرس و پرکاری را سپری کرد و گزارشگران و خبرنگارانش از مناطق مختلف تهران و شهرهای اطراف، خبر و گزارش ارسال می‌کردند.

با شریفی‌مقدم به این مناسبت که خانواده را هم شریک کار خود کرده بود، درباره آنچه در آن شب دید و آنچه باید انجام دهیم هم‌صحبت شدیم.

شب زلزله این‌که مردم برای مراقبت از خودشان به بیرون از خانه رفتند، منطقی است اما از اخبار و آنچه رخ داد چنین استنباط می‌شود که مردم شهر دچار نوعی سرگردانی بودند و همه چیز آشفته بود.

راستش خودم زلزله را متوجه نشدم چون در حال رانندگی بودم و زمانی‌که رسیدم منزل دیدم همسایه‌‌ها با پتو و لباس خانه توی کوچه هستند و بعد با تلفنی که به من شد متوجه زلزله شدم! به نظرم واکنش مردم طبیعی بود، چون مدت‌هاست درباره زلزله بزرگی که تهران را خواهد لرزاند، می‌شنوند و می‌خوانند و چهارشنبه‌شب فکر کردند این همان زلزله‌ است، پس ترس‌ مردم طبیعی بود. در آن شب من و همسرم تصمیم گرفتیم به خانه برویم، لباس عوض کرده و مدارکمان را برداریم و با فرزندانمان در سطح شهر تردد کنیم و برای تلویزیون با وسیله‌ها و گوشی‌هایمان خبر تهیه‌ کنیم. با شبکه خبر هماهنگ و کارمان را شروع کردیم. به نظرم این اتفاق مانوری بزرگ برای تمرین مقابله با زلزله بود و آن‌چیزی که متوجه شدم این بود اگر اتفاقی بزرگ در تهران رخ دهد همه خیابان‌ها، اتوبان‌ها و کوچه‌ها قفل می‌شود و امکان کمک‌رسانی به صفر می‌رسد. نکته بعد این که مردم هیچ آموزشی برای مقابله با بحران ندیده‌اند و فکر می‌کنند زمان زلزله هر ساختمانی را باید خالی کنند در صورتی‌که ساختمان‌‌های نوساز که با بتون ساخته می‌شوند با هر زلزله‌ای که فرونمی‌ریزند پس نباید وحشت‌زده‌ ساختمان را خالی کرد و به خیابان‌ها آمد، آن‌هم با خودرو !

کشور ما زلزله‌خیز است، اما به قول شما این‌که به مردم آموزش داده نشده، خودش جای نگرانی و البته سوال است.

بله! سال‌هاست درباره زلزله تهران صحبت می‌شود، هر چند زمانش مشخص نیست!‌ اما چرا مردم را آماده مواجهه با آن نمی‌کنیم. چقدر بافت فرسوده شهر، بازسازی شده؟ آیا مسئولان حواسشان به کوچه‌‌های باریک مناطق جنوب شهر هست؟ یا حتی مناطق بالاتر مثل میدان فاطمی که ساختمان‌‌های مسکونی، اداری و تجاری کنار هم ساخته شده‌اند؟ مردم با خودروهایشان به خیابان آمدند تا شب را در آنها سپری کنند، اما به نظرم اگر زلزله‌ای آمد بهتر است مردم با لباسی که به تن دارند بدون فکر کردن به این‌که سوار ماشین شوند و ... فقط فرار کنند و خود را به مکانی امن برسانند.

شما انگار بلدید که استرس و ترس خود را مدیریت کنید...

راستش نترسیدم! همین‌که کنار خانواده‌ام بودم، برایم کفایت می‌کرد و چیز دیگری برای ترسیدن نمانده بود.

رسانه‌ها اعم از دیداری، شنیداری، مکتوب و حتی مجازی باید آموزش به شهروندان را شروع کنند و به آنها یاد بدهند که در این مواقع چه بکنند.

دقیقا! این دو، سه روز را هم از دست دادیم! باید از همان شب روش‌های مقابله با بحران را شروع می‌کردیم! زلزله تهران نشان داد که مردم نمی‌دانند چه کاری باید بکنند و فقط تصمیم گرفته بودند به کوچه و خیابان بیایند آن هم با خودرو و جالب این‌که حتی خودشان هم نمی‌دانستند کجا می‌روند! صف‌های چند کیلومتری جلوی پمپ‌بنزین‌ها تشکیل شده بود، مردم به دلیل ترسی که از زلزله بزرگ تهران در ذهن دارند، وحشت کرده بودند اما واقعیت این است که نمی‌دانستند چه کار بکنند!

و زلزله تهران نشان داد که شهر ایمن نیست و مردم نمی‌توانند به شهری که در آن زندگی می‌کنند اعتماد کنند و در ذهنشان این گفته تثبیت شده که اگر در تهران زلزله بیاید از دست هیچ‌کسی کاری ساخته نیست.

بله! استاندار تهران که مهمان یکی از برنامه‌های ما بود اذعان کرد تهران چندان مقاوم نیست! چند سال است که قرار است زیرساخت‌های تهران مقاوم‌سازی شود اما فقط گاز تهران مقاوم‌سازی شده و در زمان زلزله اتفاقی برایش رخ نمی‌دهد اما برای بقیه زیرساخت‌ها اقدامی نشده یا در دست اقدام است! اما باز هم تاکید می‌کنم تنها چیزی که باید از همین لحظه شروع شود آموزش مواجهه با بحران‌هایی مانند زلزله، آتش‌سوزی و... است. این‌که مردم یاد بگیرند آرامش و خونسردی خود را حفظ کنند، همین‌که سالم و کنار خانواده هستیم کافی است در شرایط بحران دیگر نباید به فکر پول، طلا و... بود! هر کسی خودش باید نحوه برخورد با بحران‌ها را یاد بگیرد و خودش بتواند رفتار و ذهنیت خود را مدیریت کند، کمی ترس خوب است چون باعث می‌شود نسبت به اتفاقات پیرامون هوشیار باشیم اما اقدامات نسنجیده و عجولانه خطرناک است. به نظرم برای فراگرفتن نحوه روبه‌رو شدن با بحران و مدیریت آن بهتر است منتظر اقدامات اساسی مسئولان هم نمانیم و خودمان شروع کنیم!