سینماگرانی که روزی خبرنگار بودند

پروسه‌ای دوست داشتنی که بی شباهت به روند فیلمسازی و زرق و برق و سختی‌های همزمان دنیای سینما نیست. به همین دلیل اصلا بی‌ربط و بیراه نیست که خبرنگاران بویژه خبرنگاران حوزه فرهنگ و هنر و سینما روزی سر از سینما دربیاورند و قلم را با دوربین معاوضه کنند یا به جای نوشتن خبر و گزارش و پیاده کردن و تنظیم گفت‌وگو، برای نوشتن فیلمنامه قلم بزنند.

اشتراکات رسانه و فضای هنرهای نمایشی اعم از سینما، تلویزیون و تئاتر آنقدر است که این جابه‌جایی شغلی، باعث شگفتی نشود. در گزارش پیش رو به مناسبت روز خبرنگار، مروری فهرست‌وار داریم به سینماگرانی کهزمانی به عنوان خبرنگار، نویسنده و منتقد در مطبوعات فعالیت می‌کردند.

رضا کیانیان

رضا کیانیان نمی‌توانست با فضای رسانه‌ای و مطبوعات بیگانه باشد. حتما مطالعه مطبوعاتی او در سال‌های دور سهمی در علاقه این بازیگر به فضای هنرهای نمایشی داشته است. کیانیان حتی پس از این‌که جایگاه خود را به عنوان بازیگر در تلویزیون و سینمای ایران تثبیت کرد هم دست از نوشتن برنداشت و به سهم خود نسبت به رفع یکی از کاستی‌هایی اقدام کرد که هنوز ادبیات سینمایی ما از آن رنج می‌برد؛ یعنی نقد و تحلیل درست بازیگری. تالیف چند کتاب تخصصی در این زمینه، ریشه در فعالیت مطبوعاتی کیانیان دارد. او سال‌ها پیش به عنوان خبرنگار با روزنامه اطلاعات همکاری می‌کرد و بعدها و حتی پس از بازیگری هم این عادت نیک نوشتن برای روزنامه‌ها و مجله‌ها را ادامه داد.

حبیب اسماعیلی

حبیب اسماعیلی که در این سال‌ها بیشتر به عنوان پخش‌کننده و تهیه‌ کننده فعالیت می‌کند، در دهه‌های 60 و 70 بیشتر به عنوان بازیگر شناخته می‌شد و در فیلم‌هایی چون بازجویی یک جنایت، حریم مهرورزی، تبعیدی‌ها و روز دیدنی بازی کرد. اسماعیلی در سال‌های پیش از انقلاب فعالیت مطبوعاتی مستمری داشت و یک رسانه‌ای تمام‌عیار محسوب می‌شد.

او از جمله سینماگرانی است که رابطه خوبی با مطبوعات و رسانه‌ها (در واقع همکاران سابق خود) دارد.

سیدمرتضی آوینی

لقب «سیدشهیدان اهل قلم» بی دلیل به سیدمرتضی آوینی داده نشده است. او حشر و نشری همیشگی با قلم و فضای رسانه‌ای داشت و پیش از این‌که به عنوان مستندساز فعالیت کند، چند سالی به عنوان نویسنده و روزنامه نگار کار می‌کرد. دغدغه‌ها و مسئولیت اجتماعی او از فضای رسانه‌ای مطبوعات به رسانه تاثیرگذار دیگری همچون تلویزیون انتقال پیدا کرد و منجر به شکل گیری مجموعه مستند و ماندگار «روایت فتح» درباره دوران دفاع مقدس شد.

رسول صدرعاملی

رسول صدرعاملی این روزها مشغول ساخت تازه‌ترین فیلم سینمایی خود با عنوان «چشم عروسک» است. تماشاگران سینما در این سال‌ها او را به عنوان کارگردان موفق حوزه سینمای اجتماعی می‌شناسند و سه گانه خوب دختری با کفش‌های کتانی، من ترانه 15 سال دارم و دیشب باباتو دیدم آیدا را از این فیلمساز به یاد دارند. حتی تماشاگران نسل‌های قدیمی تر هم خاطره خوشی از دیدن ملودرام «گل‌های داوودی» به کارگردانی صدرعاملی دارند. اما احتمالا همه این نسل‌های مختلف از سابقه پربار مطبوعاتی این سینماگر اطلاع نداشته باشند تا بدانند او از 17 سالگی کار خبرنگاری را آغاز کرد و حتی به عنوان نماینده روزنامه اطلاعات راهی نوفل لوشاتو شد تا گزارش‌هایی درباره اقامت حضرت امام خمینی (ره) بنویسد. تنها مصاحبه با امام در پرواز انقلاب کار صدرعاملی است.

مسعود ده‌نمکی

حتی باوجود این‌که مسعود ده نمکی با ساخت سری فیلم‌های «اخراجی‌ها» گیشه سینما را فتح و در زمان اکران این آثار، برخی رکوردها را جابه‌جا کرد، اما همچنان سایه دوران مطبوعاتی او روی فعالیت سینمایی اش سنگینی می‌کند. صراحت قلم و کلام او در دوران روزنامه‌نگاری و نوشتن سرمقاله در «یالثارات» و سردبیری هفته‌نامه‌های شلمچه، جبهه و صبح دوکوهه هنوز در حافظه آنهایی مانده که دنیای مطبوعات و بویژه فضای سیاسی را دنبال می‌کردند.

ده نمکی شناخت و تسلط خوبی بر فضای رسانه‌ای داشت و هنوز هم با وجود مشغله فیلمسازی، استفاده مناسبی از فضای رسانه‌ای بویژه فضای مجازی و اینستاگرام می‌کند.

سیروس الوند

سیروس الوند، فیلمنامه نویس و کارگردان سینمای ایران که فیلم‌هایی چون یک بار برای همیشه، چهره، هتل کارتن، دست‌های آلوده و این سیب هم برای تو را در کارنامه دارد، از سابقه مطبوعاتی خوبی برخوردار است و در سال‌های پیش از انقلاب در مجله‌هایی چون ستاره سینما و فردوسی نقد فیلم می‌نوشت. الوند در سال‌های بعد و حتی همزمان با فعالیت سینمایی هم مطالبی برای نشریات می‌نوشت و این کار را هنوز هم ادامه می‌دهد. او چندی پیش یادداشتی درباره صدرعاملی برای یکی از نشریات نوشت که در آن اشاره‌ای به سابقه مطبوعاتی این فیلمساز هم داشت.

کیومرث پوراحمد

کیومرث پوراحمد را با فیلم و سریال‌های خاطره‌انگیزی می‌شناسیم؛ از قصه‌های مجید و سرنخ تا فیلم‌هایی چون شب یلدا، اتوبوس شب و خواهران غریب. اما پوراحمد انس و الفتی دیرینه با مطبوعات دارد و حتی هنوز هم به بهانه‌ها و مناسبت‌های مختلف در روزنامه‌ها و مجله‌ها می‌نویسد.

بهاریه‌هایی که او در ویژه‌نامه نوروزی مجله فیلم می‌نویسد، حتی از فیلم‌های متاخر او هم مهم‌تر و تاثیرگذارتر است. پوراحمد در سال‌های پیش از انقلاب در برخی روزنامه‌ها و مجله‌ها نقد فیلم و برخی مطالب اجتماعی می‌نوشت و این فعالیت مطبوعاتی را در سال‌های بعد و تا امروز ادامه داده است.

بیژن امکانیان

بیژن امکانیان ستاره سینمای ایران در دهه‌های 60 و 70 و بازیگر فیلم‌هایی چون گل‌های داوودی، سناتور، دبیرستان، گمشدگان و آواز تهران نیز در سال‌های پیش از انقلاب و در میانه‌های دهه 50 عشق و علاقه‌اش به بازیگری و دنیای سینما را در قالب نوشتن نقد برای روزنامه و مجله ابراز می‌کرد.

ادامه این مسیر هم در نهایت او را به سینما و بازیگری کشاند. امکانیان در این سال‌ها بیشتر به عنوان تهیه‌کننده فعالیت می‌کند.

و برخی دیگر

زنده‌یاد ایرج کریمی، زنده‌یاد علی معلم، فریدون جیرانی، هادی مقدم‌دوست، حمید نعمت‌الله، سیدغلامرضا موسوی، مهرداد فرید، تهمینه میلانی، اسماعیل میهن‌دوست، جهانگیر کوثری، نگار جواهریان، محمدهادی کریمی، سیامک شایقی، احمد امینی، علی رویین‌تن، ابوالحسن داوودی، شادمهر راستین، بهروز شعیبی، رضا درمیشیان و صفی یزدانیان برخی دیگر از سینماگرانی هستند که سابقه فعالیت مطبوعاتی و رسانه‌ای به عنوان خبرنگار، نویسنده و منتقد دارند.

علی رستگار