نشانه​های بیماری پروستات

بزرگ شدن غده خطری ندارد و جزو فیزیولوژیک بدن به حساب می‌آید، اما گاهی بزرگ شدن آن، فرد را با مشکلاتی مواجه می‌کند که بناچار او را روانه مطب یا کلینیک پزشکان می‌کند در این خصوص با دکتر حسین کرمی، فوق تخصص کلیه و مجاری ادرار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران صحبت کردیم.

***

لطفا کمی درباره عملکرد غده پروستات برای ما توضیح دهید.

بسیاری از آقایان می‌گویند من پروستات دارم. این جمله اشتباه است. زیرا همه مردان از بدو تولد دارای این غده هستند. عملکرد این غده به نقش هورمونی‌اش مربوط است. این غده حاوی ترشحات مایعی است که اسپرم‌ها در آن شناورند و به مرحله بلوغ می‌رسند. بلوغ اسپرم برای لقاح ضروری است.

چرا مردان بسیاری به بیماری‌های پروستات مبتلا می‌شوند؟

بیماری‌های پروستات را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: مورد اول بیماری التهابی یا تورم پروستات است. این بیماری را بیشتر در مردان جوانی که از نظر جنسی فعال هستند زیاد مشاهده می‌کنیم. علت آن هم وجود باکتری‌هایی است که هنگام مقاربت از راه مجاری ادرار وارد غده پروستات می‌شود و آن را ملتهب می‌کند و به تورم آن می‌انجامد. بیماران با شکایت درد کمر و درد در ناحیه تناسلی و زیر بیضه‌ها به پزشک مراجعه می‌کنند. همراه با این علائم عدم دفع ادرار نسبی را داریم. یعنی بیمار حس می‌کند نمی‌تواند بخوبی ادرارش را تخلیه کند و بعد از دستشویی همچنان احساس می‌کند مثانه‌اش پر است. ورم التهابی پروستات بیشتر در کسانی است که تقید اخلاقی کمتری داشته و ارتباطات جنسی متعددی با افراد متخلف دارند.

اما ورم پروستات همیشه به دلیل ورود باکتری به این غده نیست. مثلا کسی که سیستم ایمنی‌اش ضعیف شده نیز ممکن است دچار این التهاب و تورم شود. پروستات غده‌ای است که اگر متورم شود شاید بسختی بتوان ورم ایجادشده را درمان کرد بخصوص وقتی که بیماری سیر مزمن هم پیدا کند.

دومین بیماری، بزرگی پروستات است؛ ولی این افزایش حجم به صورت خوش‌خیم است. آنچه باعث افزایش حجم پروستات می‌شود، هورمون تستسترون مردانه است. بزرگی پروستات دارای علامت است و بیماران دو نشانه واضح دارند؛ انسداد مجرای ادرار و تحریک‌پذیر شدن غده. فرد به شکل قطره قطره و با زور زدن ادرار می‌کند. گاه نیز مجرا بسته می‌شود و احتباس ادراری پیش می‌آید. علائم تحریکی نیز به این صورت است که فرد مدام دستشویی می‌رود و سوزش ادراری مزمن و تکرر ادراری وجود دارد. گاه بیماران به دلیل نرفتن به دستشویی چنان درد می‌کشند که حتما باید برای تخلیه مثانه از سوند ادراری استفاده شود.

به نظر شما مردان چگونه می‌توانند از این بزرگی خوش‌خیم ولی عذاب‌آور جلوگیری کنند؟

هیچ راهی برای پیشگیری وجود ندارد. بزرگی پروستات مانند سفید شدن موهاست. همانطور که نمی‌توان از سفید شدن موها جلوگیری کرد، بزرگی پروستات نیز قابل پیشگیری نیست و مردان بعد از پنجاه سالگی به درجاتی از آن مبتلا می‌شوند. پس سن یکی از مهم‌ترین عوامل است.

مردان چگونه متوجه این مشکل می‌شوند و چه کاری باید انجام دهند؟

بزرگی‌های مشکل دار علامت دار است و اولین علامت اختلال در دفع ادرار به شکل ادرار قطره‌ای است. بیمار ممکن است به شکل دو شاخه ادرار کند. شب‌ها چند بار از خواب بیدار شده و به دستشویی برود. در این موقع بیمار نمی‌تواند خوددرمانی کند و حتما باید به پزشک مراجعه نماید. در علامت‌های خفیف، داروهایی برای شل کردن عضلات تجویز می‌شود. پروستات بعد از بزرگ شدن دیگر کوچک نمی‌شود. بنابر این بیماران دیگر نمی‌توانند سلامت اولیه خود را به دست آورند. تا به حال نیز هیچ دارویی برای این دسته از بیماران کشف نشده است.

آیا ممکن است بیماران با دارو بهبود نیابند؟

بله همه بیماران به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند و باید جراحی شوند. اگر همزمان داخل مثانه سنگ وجود داشته باشد یا وزن غده پروستات بیش از 60 گرم باشد، عمل جراحی باز انجام می‌شود. برای بهبود بیمار، قسمتی از پروستات که بزرگ شده است برداشته می‌شود. اما وزن کمتر از 60 گرم را دیگر جراحی باز نمی‌کنند. بهترین روش در این مواقع آندوسکوپی است. این روش سرپایی و بسیار راحت است.

آیا ممکن است همه پروستات‌ در عمل جراحی برداشته شود؟

یکی از شایع‌ترین سرطان‌های مردان بالای 50 سال، سرطان پروستات است. سرطان پروستات در اثر سن بالای (60 سال)‌، ارث (افرادی که پدر، برادر و عمویشان مبتلا به سرطان پروستات هستند احتمال ابتلاشان چهار تا پنج برابر بیش از افراد عادی است)‌، رژیم غذایی بد (رژیم روغنی و پرچرب)‌ و استعمال دخانیات به وجود می‌آید. در مواردی که سلول‌های سرطانی دیده شوند پروستات باید به طور کامل برداشته شود.

سرطان پروستات هم مانند بزرگی پروستات علامت دار است؟

برخلاف التهاب پروستات یا بزرگی پروستات، سرطان کاملا بی‌سر و صدا و بی‌علامت است. فقط با معاینه انگشتی از سوی پزشک و آزمایش تخصصی به نام پی‌اس‌ای می‌توان به وجود بیماری پی برد. بنابر این افراد در معرض خطر یعنی مردان بالای 50 سال بخصوص کسانی که در خانواده‌شان سرطان پروستات دیده شده لازم است هر شش ماه تا یک سال یکبار این آزمایش را انجام دهند.

آزمایش پی‌اس‌آی چیست؟

این آزمایش بسیار کمک‌کننده است. وقتی سلول‌های سرطانی در پروستات شروع به تکثیر و فعالیت می کنند، سطح پی‌اس‌آی خون بتدریج افزایش می‌یابد. افزایش پی‌اس‌ای پیش‌رونده در خون نشانه سرطان پروستات است. پی‌اس‌ای طبیعی مرد باید کمتر از 4 باشد. اما در فردی اگر مشاهده کنیم از یک به 2 رسیده و بتدریج در حال بیشتر شدن است، علامت خوبی نیست و حتما باید به آن مشکوک شد و بررسی شود. مردان با پی‌اس‌آی بالای 4 حتما باید معاینه شوند و در صورت لزوم نمونه‌برداری یا بیوپسی نیز کمک‌کننده است.

آیا می‌توان سرطان پروستات را کنترل کرد؟

خوشبختانه در صورتی که بیمار در مراحل ابتدایی پیدایش باشد،‌ براحتی با عمل جراحی کنترل می‌شود. در مراحل پیشرفته هم سرطان پروستات به درمان‌های دارویی پاسخ خوبی می‌دهد. البته قدرت تهاجم سرطان مهم است و گاه دیده می‌شود سلول‌ها بسرعت به نقاط دیگری از بدن دست‌اندازی می‌کنند./ ضمیمه سیب

پرنیان پناهی