راوی‌ داستان ‌زندگی‌

 به هر حال چنین امکانی برای صفحه ترجمان صدا وجود ندارد، پس باید در بیان کلمات، از این صداهای ماندگار یادی کنیم، البته در مورد برخی از این صداها، کافی است اشاره مختصری کنیم تا آن صدا در اذهان تداعی شود. صدای استاد عطاءالله کاملی (متولد 1309 در تهران) یکی از آن صداهاست.

در اواسط دهه 1360 که جمعه بعدازظهرها برنامه کودک و نوجوان و بلافاصله در ادامه پخش، فیلم سینمایی از تلویزیون مشتری‌های زیادی داشت سریالی استرالیایی به نام اسکیپی پخش می‌شد که بیننده‌های زیادی داشت و صدای استاد در تیتراژ اسکیپی به یاد ماندنی است، هنگامی که می‌گفت: «و با شرکت اسکیپی، کانگوروی بیشه‌زار» و استاد حرف «پ» را با قدرت و گویشی خاص تلفظ می‌کرد. ورود عطاءالله کاملی به حرفه دوبلاژ کاملا اتفاقی بوده است.

«در سال 1335 برای دیدن دایی‌ام به استودیو سانترال رفتم. این استودیو زیر نظر مرحوم سیف‌الدین کامرانی و با بهترین تجهیزات دوبله اداره می‌شد. استاد علی کسمایی هم آن روز در سانترال بود و عده‌ای متقاضی هم برای ورود به دوبله و انتخاب گوینده در آنجا حضور داشتند.

خلاصه در استودیو جمعیت زیادی رفت و آمد می‌کردند. هنگام ملاقات با دایی گفتم: دایی جان! چرا دیگر سری به ما نمی‌زنی؟ در همین لحظه یکی از اعضای استودیو صدایم را شنید و پس از نیم ساعت که به صرف چای خوردن با دایی گذشته بود، آن فرد آمد و به دایی گفت که می‌خواهد من جمله‌ای را در استودیو برایش بگویم. دایی اصرار کرد که برو جمله را بگو و در پاسخ گفتم که برای این کار اینجا نیامده‌ام.

بالاخره به اتاق ضبط رفتم و آن جمله را گفتم: «پوستوریس! اتومبیل رو روشن کن تا بیام.» وقتی جمله را گفتم، آن مسوول از اتاق بیرون آمدو به داوطلبان گفت: آقایان متشکرم، گوینده‌مان را انتخاب کردیم. بعدها زنده‌یاد «مانی» که آن روز جزو داوطلبان بود به شوخی می‌گفت که «تو در آن روز نگذاشتی ما تست صدا بدهیم.»

روند نقش‌گویی برای کاملی با آن ساختار صدایی منحصر به فرد و با صلابت در استودیو سانترال در فیلم‌های گوناگون طی می‌شود که ازجمله آنان باید از دوبله فیلم فاتح یاد کنیم که زنده‌یاد نصرت‌الله محتشم به جای جان وین در نقش چنگیز خان نقش می‌گفت و کاملی به جای برادر چنگیز خان (پدرو آرمنداریز) و پس از دوبله این فیلم بود که کاملی با استعداد و هوش فراوان و نیز بدلیل آشنایی و علاقه به ادبیات، توسط  کامرانی برای آنونس گفتن و مدیر دوبلاژی انتخاب می‌شود.

به گفته کاملی، فیلم «ارزش برای پول» اولین تجربه مدیر دوبلاژی و آنونس گویی‌اش است. عطاالله عاملی را باید پیشگام آنونس گویی در تاریخچه دوبلاژ ایران دانست. پیش از آن در آنونس فیلم‌ها جمله‌هایی از قبیل «این فیلم را ببینید» یا «این فیلم بهترین است» و غیره را می‌گفتند.

اما کاملی با سبکی خاص و گویش پر احساس، آغازگر آنونس‌گویی شد که این شیوه در سال‌های بعد توسط گویندگان توانای دیگری مانند ابوالحسن تهامی و حسین باغی ادامه پیدا کرد. اما یکی از طلایی‌ترین تجربه‌های کاملی در زمینه نقش گویی در سال 1343 و در استودیو شهاب شکل گرفت: «فیلم اسپارتاکوس» را قرار بود زنده یاد محمد علی زرندی در استودیو شهاب دوبله کند.

فیلم را برای عوامل به نمایش درآوردند و من هم آن‌را دیدم، پس از پایان فیلم از من پرسیدند چه نقشی را دوست داری؟ گفتم «اسپارتاکوس» جدال در اوکی کرال، هفت روز در ماه می ، راه‌های افتخار و دو هفته در شهر بیگانه از جمله آثاری است که کاملی به جای کرک داگلاس صحبت کرد، اما دوبله اسپارتاکوس بر آینده حرفه‌ای وی تاثیر بسیار داشت، به طوری‌ که صدایش روی چهره‌‌های نظامی، خشک و با اقتدار بارها شنیده شد. در اواسط دهه 1340 کاملی در دوبله سریال‌های تلویزیونی نیز حضور می‌یابد که از میان آنها می‌توان به سریال تسخیر ناپذیران و سریا‌ل‌هایی با حضور رابرت استاک اشاره کرد.

برای دوستداران دوبله شاید جالب باشد که عطاالله کاملی تجربه نقش‌گویی به جای بازیگران مشهوری را دارد که بعد‌ها برای صدای آنان دوبلورهای ثابتی نقش گفتند، مانند همفری بوگارت (هرچه سخت‌تر زمین می‌خورند)، شون کانری (پنجه طلایی)، استیون بوید (سقوط امپراتوری روم)، گری کوپر (درخت اعدام) ، جک پالانس آتیلا و مارلون براندو (اینک آخر‌الزمان). از دیگر یادگارهای به جا مانده از استاد، می‌توان به مدیر دوبلاژی ماندگار فیلم بیلیارد باز و نقش‌گویی به جای شخصیت‌هانس دیتریش راینهارت (ترنس‌هاردیمن) در دوبله فاخر سریال ارتش سری اشاره کرد.

یکی دیگر از شاهکارهای کاملی اجرای دکلمه‌ای به قلم خودش در ابتدای تیتراژ سریال ژاپنی روزهای زندگی (مشهور به هانیکو) بود که معیاری همیشگی است برای سنجش کیفیت گویندگان نریش : «زندگی منشوری است در حرکت دوار، منشوری که پرتو پرشکوه خلقت با رنگ‌های بدیع و دلفریبش آن‌را زیبا، دوست داشتنی و خیال انگیز کرده است. این مجموعه دریچه‌ای است به سوی داستان زندگی».

نمونه دیگر از وسواس و نوآوری‌های کاملی در حرفه دوبلاژ، دوبله سریال پوآروست که بسیار مورد استقبال قرار گرفت و خود کاملی در ضمن این‌ کار به جای پرسوناژ سربازرس جپ نیز نقش‌گویی کرد که در جشنواره تولیدات تلویزیون در میانه‌های دهه 70 مورد تقدیر قرار گرفت.

عطاالله کاملی در کارنامه‌اش صحبت‌ به‌جای بازیگران ایرانی نیز وجود دارد، مثلا نقش‌گویی به‌جای فتحعلی اویسی (ناخدا خورشید و مسیح)، محمد برسوزیان (پوتین) تعدادی از فیلم‌های زنده یاد منوچهر حامدی.

نیروان غنی‌پور