بررسی کارکرد جوایز ادبی با مروری بر چند رمان برگزیده «جایزه جلال»
۲۶ آذر ۱۳۹۸ - ۰۸:۰۰
یکی از کارکردهایی که برای جوایز ادبی در جهان در نظر میگیرند، حمایت از نوع ادبی است. هر جایزهای با توجه به اهدافی که برای خودش در نظر میگیرد، اثری را میگزیند و با حمایتهای مختلف آن کتاب را به مخاطبان معرفی میکند. آثار بسیاری را میتوان نام برد که پس از برگزیده شدن در یک جایزه ادبی، سر و صدای بسیاری را در جهان ایجاد کردهاند. حتی گاهی برگزیده شدن یک کتاب از یک نویسنده، نام آن نویسنده را بر سر زبانها انداخته و او را از فراموشی خارج کرده است. برای این حرف میتوان مصادیق بسیاری برشمرد که یک جایزه، نویسنده و کتابهایش را در کانون توجه قرار داده است. حال با این توصیفها باید گفت آنچه انتظار میرود این است که جوایز ادبی در ایران نیز همین کارکرد را داشته باشند، ولی آنچه در عمل اتفاق میافتد بیشتر شبیه رفیقبازی ادبی بوده و انتخابها محفلی است. انتخابها در ایران بهجای اینکه زمینه دیده شدن و خوانده شدن آثار یک نویسنده را فراهم کنند، تنها یک نمایش ادبی است. این اتفاق چپ و راست هم ندارد و در اغلب جوایز شاهد این اتفاق هستیم که یک جایزه تاثیر چندانی در مسیر ادبی یک نویسنده و آثارش ندارد. احتمالا اگر به ذهنتان خیلی فشار بیاورید، بتوانید یکی دو کاری که در جوایز ادبی برگزیده شدند و این برگزیده شدن مسیر حرکت رو به جلوی اثر و نویسنده را فراهم کردند به خاطر بیاورید، ولی در اغلب موارد حتی یادمان نمیماند کدام کار در ادوار جوایز ادبی برگزیده و تقدیر شده است. جایزه ادبی جلال آلاحمد که جایزه ملی و دولتی است چند روز پیش دوازدهمین دورهاش برگزار شد، جایزهای که به نظر میرسد نکات بالا دربارهاش صادق است و کارهایی که در آن طی دورههای مختلف برگزیده شدهاند، از نگاه ناظران چندان با اقبال روبهرو نشدهاند که شاید دلیل آن را در اعتماد مخاطبان به آن باید جست. حتی جوایز شبهخصوصی روشنفکری و غیر آن نیز در این دسته قرار دارند و میتوانید مرور کنید کدام کار در آنها برگزیده شده و بعد از آن درباره نویسنده و آثارش در میان مخاطبان سخن گفته شده است. در ادامه مروری بر برخی آثاری که طی سالهای اخیر در جایزه جلال برگزیده شدهاند، کردهایم تا شاید قبول کنید که نام برخی از آثار حتی به گوشتان نخورده است.