قدرت‌نمایی روس‌ها

حضور روسیه در سوریه چنان قدرتمند شد که ولادیمیر پوتین به‌جای رئیس‌جمهور سوریه در همه ابعاد نظامی جبهه سوریه اعلام موضع کرده است، آتش‌بس پیشنهاد، مذاکره را ساماندهی و تصمیم‌گیر اصلی بوده است. بمباران حلب و وادار کردن مخالفان اسد به خروج از شرق حلب و به‌دست‌گیری کنترل حلب از سوی نیروهای دولتی و متحدان آن، موفقیت بزرگی برای روسیه بود. روسیه در بندر طرطوس و بندر لاذقیه سوریه در سواحل مدیترانه ناوگان نظامی و هواپیماهای نظامی مستقر کرده و در جبه سوریه به درخواست دولت اسد در عملیات نظامی علیه تروریست‌ها حضوری فعال داشته است.

استقرار سامانه دفاع موشکی اس 400 روسی در سوریه موجب ایجاد فضای امن پروازی برای عملیات هوایی روسیه و سوریه در فضای سوریه شد و یکی از مهم‌ترین رویدادهای نظامی منطقه بشمار می‌رود.

در روزهای پایانی سال 2016 روسیه و آمریکا در چالش ورود به یک مسابقه تسلیحاتی شدند و هر دو کشور اعلام داشتند که زرادخانه هسته‌ای خود را تقویت خواهند کرد. این موضوع ابتدا از سوی ولادیمیر پوتین عنوان شد و سپس ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده واکنشی تند به آن نشان داد. از این نقطه خوشبینی‌های پیشین درباره روابط بهتر دو کشور در دوره ترامپ به بدبینی گرایید. متعاقب آن مساله دخالت سایبری روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و هک ایمیل‌های نامزد دموکرات‌ها رسما از سوی باراک اوباما پیش کشیده شد و مساله را پیچیده‌تر کرد.

تصمیم آمریکا به اخراج 35 دیپلمات روسیه در آخرین روزهای سال 2016 شدیدترین عکس‌العمل آمریکا به اتهام دخالت سایبری روسیه در صحنه انتخابات ریاست‌جمهوری بود. متعاقبا وزارت خارجه روسیه اعلام کرده است که با شدیدترین وجهی برای آمریکا ایجاد مزاحمت و مقابله به مثل خواهد کرد. موضوعی که فعلا متوقف به دوره ترامپ شده است.

در ادامه همین تنش‌ها، اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه، سبب بروز نابسامانی‌های اقتصادی در روسیه شد. تولید ناخالص داخلی این کشور از 2350 میلیارد دلار در سال 2013 به 1230 میلیارد دلار در سال 2015 رسید و انتظار می‌رود با نرخ رشد کنونی، روسیه همچنان با مشکل رشد اقتصادی و رسیدن به سطح پیش از تحریم روبه‌رو خواهد بود. کاهش ارزش پول ملی در برابر ارزهای قوی به بیش از نصف ارزش قبلی، خروج سرمایه‌های ملی و بین‌المللی از کشور، عدم جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی، افزایش نرخ بیکاری را به دنبال داشته است. بنابراین باید مهم‌ترین تحول سال 2016 را همین آغاز جنگ سرد مسکو و واشنگتن دانست.

دکتر بهرام امیراحمدیان - استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران