رازگشایی از معمای دریاچه گهر

پنجم مرداد سال 86، محمد سعید نخعی 50 ساله در حالی برای شنا راهی دریاچه گهر شد که هیچ کس فکرش را نمی‌کرد 9 سال بعد جسدش از دریاچه بیرون کشیده شود. ماجرای ناپدید شدن سعید نخعی همان سال هم به روزنامه‌ها کشیده شد. روزنامه‌های هشتم مرداد سال 86 درباره حادثه نوشتند، «یک گردشگر50 ساله به نام سعید نخعی ساکن کرج شنبه در دریاچه کوهستانی گهر دورود غرق شد. رئیس اداره محیط زیست شهرستان دورود در این باره گفت: این گردشگر در ضلع جنوبی دریاچه موسوم به نعل اسبی غرق شده که جنازه وی هنوز پیدا نشده و عملیات تجسس در این خصوص ادامه دارد. نبی‌الله قائدرحمتی افزود: غواصان منطقه برای پیدا کردن جسد این گردشگر تا عمق 40 متری هم پایین رفته‌اند و برای ادامه عملیات تجسس از غواصان استان‌های همجوار درخواست کمک شده است.»

سعید نخعی در حالی در دریاچه گهر ناپدید شد که پیش از او پنج شناگر دیگر نیز در این دریاچه غرق شده بودند. کارشناسان معتقد بودند علت مرگ این افراد گرفتگی ماهیچه‌ها به دلیل سرد بودن بیش از حد آب گهر بوده است.

تلاش‌ها برای یافتن جسد شناگر میانسال ادامه یافت تا این که امدادگران در نهایت دست از جست‌وجو کشیده و خانواده‌اش به یاد او سنگ قبری را در همان محل نصب کرده و هر سال با حضور در کنار دریاچه گهر خاطره او را زنده نگه می‌داشتند. سال‌ها می‌گذرد تا به روزهای آخر شهریور 95 می‌رسد. بادهای شدید بر دریاچه گهر می‌وزد. بادهایی که وزیدنشان در آن منطقه کم‌سابقه است، آب دریاچه را جابه‌جا می‌کند و جسدی روی آب نمایان می‌شود. این بار غرق شدن فردی در دریاچه خبرساز نشد. کشف جسد با ظاهری عجیب خبرساز شد.

در همان ابتدا احتمال داده می‌شد این جسد متعلق به شناگر ناپدید شده باشد که 9 سال قبل در حال شنا در گهر ناپدید شده بود. هر چند که پس از ناپدید شدن سعید نخعی هیچ فرد دیگری در دریاچه ناپدید نشده بود اما تردیدها درباره هویت جسد وجود داشت. به دلیل موقعیت جغرافیایی آن منطقه که به نعل اسبی معروف است، احتمال قتل هم در نظر گرفته شده و شناسایی هویت در دستور کار قرار می‌گیرد. عزیزعلی امرایی، مسئول مرکز کنترل و هماهنگی استان لرستان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: جسد توسط نیروهای محیط زیست منطقه کشف شد و برای بیرون آوردن آن از هلال‌احمر درخواست کمک کردند. در ادامه نیروهای هلال‌احمر با همراهی نیروی انتظامی راهی محل شده و جسد را بیرون آوردند.به گفته امرایی، بخش‌هایی از جسد از جمله مچ دست‌ها و پاها قطع شده بود. برای دریافت جزئیات بیشتر و اطلاعات دقیق‌تر سراغ سر تیم عملیات می‌رویم. علی‌خان پیروج به بیان جزئیات می‌پردازد. طبق گفته‌های پیروج، نیروهای محیط زیست مستقر در دریاچه گهر در تماس با هلال‌احمر اعلام می‌کنند جسدی پیدا شده که به علت درگیر بودن در نیزار نمی‌توان آن را بیرون کشید و نیاز به غواص و کمک بیشتر است. پس از اعزام یکی از اعضای تیم موتوری همراه دو نیروی امداد کوهستان و مامور پلیس؛ با همکاری محیط زیست جسد از نیزار بیرون آورده شد. در نهایت به دلیل صعب‌العبور بودن مسیر و نبود امکانات پرواز بالگرد در آن منطقه، جسد با برانکارد به چشمه خرم منتقل و از آنجا تحویل سردخانه بیمارستان شد. پیروج در پاسخ به این که چرا و چطور عکس از جسد به این شکل منتشر شده، گفت که نیروهای هلال‌احمر دوربین ندارند و نمی‌داند این عکس‌ها چطور منتشر شده است. یک روز بعد از انتشار این خبر، عکسی در فضای مجازی منتشر شد که در آن جسد سالم بود. پیروج درباره این عکس می‌گوید: عکس‌ها را ندیده و احتمال می‌دهد شیطنت‌های فضای مجازی و فتوشاپ در این مساله نقش داشته باشد.

تونل‌های مرگ

سرهنگ شیروژن، معاون اجتماعی پلیس لرستان در گفت‌وگو با جام‌جم علت غرق شدن مرحوم نخعی در دریاچه گهر را این گونه توضیح داد؛ در دریاچه گهر تونل‌هایی وجود دارد معروف به تونل آب سرد که شناگر وقتی در این تونل‌ها قرار بگیرد، به علت سردی بیش از حد آب و عمق زیاد نمی‌تواند به شنا ادامه دهد و دچار گرفتگی عضله می‌شود. در این حالت اگر به فرد سریع کمک نشود، غرق می‌شود. وی ادامه داد: مرحوم نخعی به احتمال زیاد در یکی از تونل‌ها قرار گرفته و به دلیل گرفتگی عضلات از ادامه شنا بازمانده و نتوانسته جان خود را نجات دهد. مطابق چیزی که شیروژن گفته است، دریاچه گهر برخلاف تصور، دریاچه نمکی نیست و علت سالم بودن جسد پایین بودن دمای آب و یخ زدن جسد بوده است.

جسد مرد شناگر صابونی شده بود

مدیرکل پزشکی قانونی استان لرستان با اشاره به معاینات و بررسی‌های پزشکی قانونی لرستان درباره جسد پیدا شده در دریاچه گهر اظهار کرد: به علت عدم فساد نعشی جسد، بسرعت هویت و علت فوت مشخص شد.

وی با بیان این که شواهد به دست آمده در معاینه جسد با مشخصات فردی 50 ساله که حدود 9 سال پیش در دریاچه گهر دچار غرق شدگی شده مطابقت دارد، افزود: خانواده این متوفی که سعید نخعی نام دارد، جسد او را شناسایی کرده‌اند و پس از مراحل شناسایی و تعیین هویت،‌ جسد به خانواده تحویل شده است.

وی تاکید کرد: به خاطر شرایط اقلیمی حاکم بر دریاچه گهر، پدیده‌ای موسوم به صابونی شدن جسد برای جنازه ایجاد شده که از فساد نعشی آن جلوگیری کرده است. به همین دلیل توانستیم براساس اخبار و فیلم‌های موجود از زمان غرق شدن و شواهد ظاهری و لباس زیری که جسد به تن داشت، براحتی هویت و علت فوت وی را تعیین کنیم.

مدیر کل پزشکی قانونی لرستان در گفت‌وگو با جام‌جم درباره پدیده صابونی شدن گفت: در اجسادی که در محیط‌های آبی قرار می‌گیرند، سطح پوست بدن از بین می‌رود و چربی‌های زیرپوست طی یک واکنش شیمیایی با آب، ماده‌ای به نام آ.دی.پوسر تشکیل می‌دهد. این پدیده به اسم صابونی شدن شناخته می‌شود و این ماده مانع فساد نعشی می‌شود. در اجسادی که در شرایط اقلیمی مناسب قرار بگیرند و پدیده صابونی شدن رخ بدهد، از فساد نعشی جلوگیری می‌شود.

وی افزود: صابونی شدن یک جسد لزوما به دمای خیلی پایین احتیاج ندارد و حتی آبی گرم‌تر می‌تواند به این روند سرعت بیشتر ببخشد. این پدیده به نوع و دمای آب بستگی ندارد و خود محیط مایع باعث می‌شود آب با چربی ترکیب شود.

فکر نمی‌کردیم جسد را پیدا کنیم

نزدیک به یک هفته از کشف جسد مرد شناگر در دریاچه گهر دورود می‌گذرد. جسدی که از همان ابتدا باور بر این بود که او همان گمشده 9 سال پیش خانواده نخعی است. برادر محمدسعید در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح داد: محمدسعید روز حادثه همراه خانواده برای کوهنوردی و شنا به آن منطقه سفر کرده بودند. برادر مرحوم سعید نخعی که بتازگی جسد برادرش را تحویل گرفته و روز جمعه او را به خاک سپرده در تشریح ماجرا به جام‌جم می‌گوید: 5 مرداد 86 برادرم همراه پسرش که آن زمان در کلاس سوم راهنمایی درس می‌خواند و پسر خواهرم برای کوهنوردی و شنا در دریاچه گهر به آن منطقه رفته بودند که وسط دریاچه و موقع برگشت غرق می‌شود.

وی با تاکید بر این‌که برادرش شناگر حرفه‌ای نبوده می‌گوید: آنها برای سفر تفریحی به آن منطقه رفته بودند که حادثه رخ می‌دهد. او در پاسخ به این‌که چه مدت در جست‌وجوی جسد بودند، گفت: ما از 5 مرداد 86 که آن اتفاق افتاد تا 31 شهریور همان سال که در آنجا اجازه تردد به ما می‌دادند، فعالیت کردیم و با غواصانی از شهرهای مختلف قرارداد بستیم. یعنی با هر کس ادعا می‌کرد غواص است و می‌تواند جسد را پیدا کند، قرارداد بستیم. از جمله غواص‌های اصفهان، بوشهر، کرمانشاه و سد کرج. همین‌طور غواص‌های دورود و اراک. ولی هیچ‌کدام موفق نشدند جسد را پیدا کنند تا این‌که هفته گذشته در سایتی مطلبی دیدم و فردای آن روز هم در تمام شبکه‌های مجازی خبر پخش شد. اما من چون مدیر مدرسه هستم، نتوانستم همان روز به دورود بروم. شب به اتفاق خانواده برای شناسایی به پزشکی قانونی دورود رفتیم.

پزشکی قانونی ابتدا در مانیتور رایانه جسد را به ما نشان داد که ما همان موقع آن را شناسایی کردیم. بعد برای دیدن جسد به سرد خانه آنجا رفتیم. وی افزود: چون بدن سالم بود و مشکلی برایش پیش نیامده بود، برای ما براحتی قابل تشخیص بود. اما ما فیلم شنا کردنش تا طرف دیگر دریاچه را هم داشتیم و به این ترتیب شناسایی راحت‌تر بود، چون مایوی شنایش مشخص بود و از نظر جثه و هیکل هم قابل شناسایی بود. برادر مرحوم سعید نخعی می‌گوید: ما در اولین سالروز مرگ برادرم، سنگ یادبودی را در آن مکان نصب کردیم و هر سال به آنجا می‌رفتیم. اما فکرش را نمی‌کردیم بعد از 9 سال جسد پیدا شود. مرداد همین امسال که به دریاچه رفته بودم، فکر می‌کردم که دیگر بر اثر بارندگی‌ها و برف و سرما، باید زیر خروارها رسوب دفن شده باشد.

مریم آقایی

جام‌جم