پرده نقره‌ای در قاب رنگی

اساسا تلویزیون مهم‌ترین رقیب حرفه‌ای سینما در جذب مخاطب محسوب می‌شود، اما آنچنان که نظریه‌های ارتباطات و تجربه‌های تاریخی نشان می‌دهد هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند دست‌کم به صورت مطلق جای رسانه دیگر را بگیرد و آن را از صحنه رقابت حذف کند.

یکی از مصداق‌های این معنی را می‌توان در ردپای برنامه‌های سینمایی در تلویزیون دنبال کرد؛ جایی که تلویزیون، سینما را به‌عنوان یک سوژه برنامه‌سازی دستمایه ساخت برنامه‌های خود قرار می‌دهد. از سوی دیگر مخاطبان نیز می‌توانند از طریق این برنامه تلویزیونی با شرکت در نظرسنجی‌ها یا طرح سوالات و پیشنهادها به قضاوت و ارزیابی سینمای کشور پرداخته و نقاط ضعف و قدرت آن را از نگاه خود برای سینماگران و مدیران سینمایی ارائه دهند. به عبارت دیگر برنامه‌هایی از جنس «هفت» را می‌توان حلقه رسانه‌ای بین مخاطبان و متولیان سینما دانست و این همان نقش مهم و تاثیرگذاری است که تلویزیون به‌عنوان یک ابررسانه می‌تواند در حوزه‌های مختلف داشته باشد، همچنان که برنامه «نود» در حوزه ورزش چنین جایگاهی پیدا کرده است.

شاید به موازات هفت و کارکردهای رسانه‌ای آن بود که برنامه‌ای به نام «سین مثل سریال» در شبکه یک کلید خورد تا تلویزیون به ارزیابی و بررسی آثار نمایشی خود بپردازد. پیش از هفت البته تلویزیون بویژه شبکه یک و چهار نیز دارای برنامه سینمایی بود. برنامه‌هایی که به نام خود شبکه گره‌خورده بود. «سینما یک» و «سینما چهار» بیشتر به نمایش و نقد و بررسی سینمای جهان می‌پرداختند، ولی به هر حال جزو برنامه‌های سینمایی تلویزیون بودند که موضوع آن سینما بود و بیشتر مخاطبان خاص و علاقه‌مندان جدی‌تر سینما به تماشای آن می‌نشستند. اگرچه هفت نسبت به برنامه‌های مشابه ابعاد گسترده‌تری داشت و صرفا نقد فیلم نبود، بنابراین کارکرد عمومی‌تری پیدا کرد، اما به نظر می‌رسد جای یک برنامه عمومی‌تر سینمایی در تلویزیون خالی است که صرفا به رابطه مردم و سینما بپردازد و به تقویت آن کمک کند.‌در رادیو نیز چند برنامه سینمایی در شبکه‌های فرهنگ و گفت‌وگو و رادیو جوان وجود دارد که بخش مهمی از آثار تولید شده سینمای ایران را مورد واکاوی و نقد قرار می‌دهند و از این نظر برنامه‌های بسیار پرباری هم هستند.

برنامه‌های سینمایی تلویزیون در کنار کارکردهای اطلاع‌رسانی و نقادی می‌تواند درک فیلم مخاطبان را بالا برده و با آموزش و تقویت مهارت‌های فیلم‌بینی در نهایت به رونق گیشه‌های سینما و حل بحران مخاطب نیز کمک کند. شاید تنها برنامه آموزش سینما در تلویزیون متعلق به شبکه چهار است که با تولید برنامه درس‌های سینما تلاش کرد فرصت آموزشی برابر و عمومی برای علاقه‌مندان جدی سینما فراهم کند تا آنها به شکل تخصصی با مهارت‌های سینمایی از کارگردانی تا تصویربرداری و فیلمنامه‌نویسی آشنا شوند. سینما قابلیت‌های زیادی برای تبدیل شدن به یک برنامه تلویزیونی دارد تا ابعاد مختلف اطلاع‌رسانی، نقد و آموزش سینما از این طریق به مخاطبان عرضه شده و این قاب کوچک روزنه‌ای باشد برای تماشای بهتر پرده بزرگ سینما. فقط همین رقیب قدیمی می‌تواند به رفیق صمیمی آن بدل شود.

سیدرضا صائمی