فراخوان‌ بازیگری در تلگرام!

فرض کنید آنها در این فراخوان وسوسه‌انگیز به این موضوع تاکید کنند که اولویت با علاقه‌مندان ایرانی است و جوانانی که دوست دارند نقش مریدان و شاگردان مولانا و شمس تبریزی را بازی کنند، به‌دلیل چهره و فیزیک شرقی و تسلط به زبان فارسی! از بخت بیشتری برای حضور در این اثر سینمایی و بیگ پروداکشن ـ همان عظیم و فاخر خودمان ـ برخوردارند. آن‌وقت دیگر کدام علاقه‌مند و شیدا و سودایی بازیگری است که بی‌خیالِ همبازی شدن با ستاره‌هایی چون لئوناردو دی‌کاپریو و رابرت داونی‌جونیور شود و شب‌ها را در خیال برآورده شدن آرزوهای بعید و محال و با خیالبافی‌های جسم و جانفرسا به صبح نرساند.

اصلا شما که سینمای جهان را دنبال می‌کنید، به ذهنتان خطور می‌کند کارگردانانی مثل استیون اسپیلبرگ، مارتین اسکورسیزی، دیوید فینچر و برادران کوئن، بازیگرانشان را با فراخوان‌های تلگرامی و از میان علاقه‌مندانِ در بیشتر مواقع ناآگاه و صرفا شیفته، انتخاب کنند؟ اما با احترام به سینمای حرفه‌ای دنیا و بزرگان و حتی کوچک‌ترهای این هنر ـ صنعت، مدتی است سینمای ایران، دست به استفاده‌ای عجیب و غیربهینه از پدیده وارداتی تلگرام می‌زند و برخی کارگردان‌ها با فراخوان‌های بازیگری در فضای مجازی، به هوایی کردن علاقه‌مندانِ بازیگری اقدام می‌کنند.

شاید این مساله ابتدا علاقه‌مندان بازیگری را به وجد آورد و آنها به چشم فرصتی برای ابراز استعداد و توانایی احتمالی‌شان به آن نگاه کردند و برخی رسانه‌ها هم چنین حرکتی را مثبت ارزیابی کردند، اما در ادامه مشخص شد این روش نامناسب، آسیب‌هایی را در کوتاه‌مدت و درازمدت به علاقه‌مندانی که دل به چنین فضاهایی برای ورود به عرصه بازیگری می‌بندند و تقریبا در بیشتر مواقع هم دست‌خالی برمی‌گردند، وارد می‌کند.

نکته مهم دیگر این‌که عموما این بازی مجازی، با انتخاب چهره‌ها و بازیگرانی حرفه‌ای به اتمام می‌رسد و گواه این مطلب است که همه چیز از ابتدا مشخص بوده و این میان فقط ذوق و شوق جوانان علاقه‌مند کور شده است.

امین تارخ، استاد بازیگری که هفته گذشته به مناسبت تولدش مهمان ما در روزنامه جام‌جم بود، در حرف‌هایش از آسیب‌های فراخوان‌های تلگرامی بازیگری هم سخن گفت که بازتاب‌های وسیعی در رسانه‌های دیگر و فضای سینما داشت. او بخش مهمی از این مساله را ناشی از نبود فرهنگ حرفه‌ای در انتخاب بازیگر دانست و این موضوع را هم مطرح کرد که هدف بیشتر این فراخوان‌ها، تبلیغات پیش‌از‌موعد برای فیلم و حتی درآمدزایی است.

پشیمانی پوران درخشنده

یکی از دلایل اصلی گزارشِ پیشِ‌رو، اتفاقی است که بتازگی برای فیلم جدید پوران درخشنده، افتاده. روز گذشته مشاور رسانه‌ای فیلم «زیر سقف دودی» به ما خبر داد که به دلیل حجم بالای استقبال علاقه‌مندان از فراخوان تلگرامی بازیگری، سازندگان اثر تصمیم گرفتند این فراخوان را متوقف کنند، چراکه فقط چهار روز پس از انتشار این فراخوان در تلگرام، 30 هزار نفر برای بازی در نقش‌های فرعی این فیلم فرم پر کردند.

ظاهرا این شلوغ‌ترین فراخوان سینمای ایران و احتمالا جهان ـ چون نمونه‌اش را سراغ نداریم ـ تا اینجاست. پس از توقف ارسال فرم و رزومه، سازندگان «زیر سقف دودی»، تصمیم گرفتند تست نابازیگران و علاقه‌مندان به بازی در این اثر را شروع کنند.

این در حالی است که «زیر سقف دودی» فقط به 20 نفر بازیگر برای نقش‌های فرعی نیاز دارد و از الان می‌توان تصور کرد که چگونه آرزوها و امیدهای حدود 30 هزار نفر برای بازی در فیلم پوران درخشنده، نقش برآب می‌شود. تازه آن بازیگران منتخب نهایی هم قرار نیست، نقشی ویژه و برجسته مقابل بازیگرانی چون فرهاد اصلانی و مریلا زارعی انجام دهند، تازه اگر این شانس را به‌دست بیاورند.

درخشنده خودش یکی دو روز قبل، طی یادداشتی که در یکی از خبرگزاری‌ها منتشر شد، از این‌که دست به انتشار این فراخوان زده، به‌طور ضمنی اظهار پشیمانی کرد و گفت دلیل این کار ایجاد فرصتی برای علاقه‌مندان بازیگری بوده و تصور چنین استقبالی را نمی‌کرده است. او همچنین تاکید کرد که انتخاب بازیگر با این اوضاع بسیار دشوار است و تعداد زیادی از علاقه‌مندان بازیگری پشت خط خواهند ماند.

کیانوش عیاری هم چند وقت قبل برای انتخاب برخی بازیگران فیلم تازه‌اش، «کاناپه»، به انتشار اطلاعیه‌ای به‌صورت فراخوان ـ البته نه در فضای مجازی ـ اقدام کرده بود. ظاهرا او هم پس از مواجهه با انبوه دختران علاقه‌مند به بازیگری که قرار بود فقط سه نفر از آنها انتخاب شوند، از این اوضاع ابراز نارضایتی و نگرانی کرده بود.

نکته تعجب‌آور چنین اوضاعی این است که هم درخشنده و هم عیاری از بهترین کارگردانان سینمای ایران هستند که اتفاقا بازی‌های خوبی ـ چه از طرف چهره‌ها و چه از طرف نابازیگرانی که خود و به روش غیرتلگرامی و غیرفراخوانی انتخاب کردند ـ در فیلم‌هایشان به چشم می‌خورد.

برسد به دست اصغر!

شاید الان خیلی‌ها نمی‌خواهند این واقعیت را قبول کنند که اولین جرقه فراخوان‌های تلگرامی بازیگری را یک کارگردان اتفاقا خلاق، حرفه‌ای و محبوب زده است؛ اصغر فرهادی. اما واقعا همین است و نخستین‌بار فیلم «فروشنده» این شیوه را پایه‌گذاری کرد. تن فرهادی سلامت، ولی در این مساله آتش به جان شمع فتد کین بنا نهاد! سازندگان این فیلم ـ که در ابتدای طرح، «برسد به دست آهو» نام داشت ـ فراخوانی را در فضای مجازی و تلگرام منتشر کردند و مشخصا کاوه سجادی حسینی، دستیار فرهادی ویدئویی را با حضور خود منتشر کرد و در آن از علاقه‌مندان بازیگری خواسته بود سه دقیقه از خودشان بگویند و فیلم بگیرند و برای گروه سازنده ارسال کنند.

ناگفته پیداست که وقتی اسم کارگردان برنده اسکار در میان باشد، خیلی از علاقه‌مندان هوایی می‌شوند و رزومه تصویری پرمی‌کنند و می‌فرستند. اما آن چیزی که سرانجام اتفاق افتاد، انتخاب بازیگرانی برای نقش‌های فرعی بود که بعضا جزو بازیگران فعال و حرفه‌ای در تئاتر هستند! در این میان هزاران نفر از جوانان علاقه‌مند به بازیگری، شانس همبازی شدن با شهاب حسینی و ترانه علیدوستی را به فرصتی دیگر موکول کردند. دروغ چرا؟ نگارنده هم یکی از آن هزاران علاقه‌مندی بود که برای بازی در فیلم فرهادی اعلام آمادگی کرد، اما به‌دلیل ناداوری، راهی به اثر نهایی پیدا نکرد! ولی هم به این کارگردان خوب و هم به شما خوانندگان عزیز جام‌جم اطمینان می‌دهم که این بخشِ گزارش، به هیچ وجه تلافی‌جویانه نیست و صرفا برای آگاهی علاقه‌مندان به بازیگری است.

به دنبال یک روز به‌خصوص

همایون اسعدیان، کارگردان شناخته شده سینما و سازنده فیلم‌هایی چون بوسیدن روی ماه و طلا و مس هم از جمله فیلمسازانی است که برای انتخاب برخی بازیگران فیلم جدیدش، «یک روز به خصوص» سراغ فراخوان تلگرامی رفت.

بنابراین باز هم خیلی از شیفتگان بازیگری اعلام حضور کردند و برای این‌که روز قبول شدن در فراخوان و تست بازیگری، یک روز به‌خصوص برای آنها باشد، آستین بالا زدند. ظاهرا نتیجه نهایی این فراخوان هم ربط چندانی به حجم درخواستی‌ها نداشت.

سودای سوار شدن بر فِراری سینما

علیرضا داوودنژاد، از فیلمسازان کهنه‌کار سینماست که طی سال‌ها فعالیت، دو شیوه فیلمسازی را به موازات هم پیش برده؛ یکی کار با بازیگران چهره و ستاره‌های سینما در فیلم‌هایی تماما قصه محور و یکی هم آثاری تجربه گرا با حضور اعضای خانواده‌اش. بنابراین کمی بعید است چنین کارگردانی که هیچ‌وقت در انتخاب و کار با بازیگران لنگ نمانده، برای انتخاب بازیگر سراغ تلگرام برود. البته وقتی روی عنصر تجربه گرایی این پیشکسوتِ با روحیه جوانی تمرکز می‌کنیم، چنین شیوه‌ای از سوی او غیرمحتمل به نظر نمی‌رسد.

با این حال نتیجه فراخوان تلگرامی بازیگری در «فِراری» مثبت نبود و سرانجام بازیگری حرفه‌ای به نام ترلان پروانه، به جای دختران ثبت‌نام کرده در فراخوان انتخاب شد!

به هرحال موضوع فراخوان‌ها و انتخاب بازیگران از طریق تلگرام درهمین زمان اندک از باب شدنش در سینمای ایران خروجی چندان مثبتی نداشته و آثار منفی اش بیشتر از امتیازاتش بوده است. بجز نام‌هایی که ذکر آن رفت، فیلمسازانی چون جلیل سامان، سیدروح‌الله حجازی، مهدی گلستانه و امیرشهاب رضویان هم برای آثار جدیدشان، سراغ فضای مجازی رفته‌اند. البته گاهی نتایجی مثل «ایستاده در غبار» هم حاصل می‌شود که آن هم بستگی تام و تمام به هدف و مدیریت کارگردان و سازندگان اثر دارد و این‌که می‌دانند چگونه فضا را کنترل کنند.

علی رستگار

فرهنگ و هنر