2روی سکه مدیریت بحران

روی دیگر سکه اما اینجا رنگ امیدواری دارد و رضایت. امیدواری از به سامان رسیدن یک دغدغه مشترک قدیمی ؛دغدغه مدیریت بحران‌هایی که خیلی ناگهانی از راه می‌رسد و علاوه بر شهروندان، خیلی وقت‌ها مسئولان را هم غافلگیر می‌کند؛ مسئولانی که فرمان کنترل بحران به آنها سپرده شده است. مخصوصا وقتی می‌شنویم که در حادثه اخیر، هماهنگی‌ها برای مدیریت حادثه خیلی زود به نتیجه رسیده و از ساعت 30/4 دقیقه بامداد جمعه 28 خرداد که تکه‌ای از زمین در شهران، با دلی پر از آتش دهان باز کرده و هرم شعله‌ها اهالی خیابان یکم و کوهسار شهران را غافلگیر، تا ساعتی که آتش مهار و بسته‌های افطاری و سحری بین مردمی که از خانه‌هایشان آواره شده‌اند پخش شده، زمان زیادی طول نکشیده و این یعنی این بار ‌حادثه‌ای بحرانی، زودتر از بقیه بحران‌هایی که گریبان پایتخت‌نشین‌ها را گرفته بود، کنترل شده است.

در جست‌وجوی متولی اصلی مدیریت بحران

ماجرای انفجار گاز در شهران را حالا همه ایران شنیده‌اند، انفجاری که هرچند خیلی زود مهار شد اما زنگ خطر ایمنی شهرها را دوباره به‌صدا درآورد؛ مخصوصا برای نهادهای متولی امر مدیریت بحران. نهادهای مختلفی که برای ورودشان به مساله همیشه حرف و حدیث زیاد بوده. حرف و حدیث‌ها هم همیشه حول یک محور می‌چرخد: این که متولی اصلی مدیریت بحران در کشور کیست؟! نهادی که قرار است حلقه اتصال تمام نیروها و سازمان‌های دیگر در حادثه باشد؛ از نیروهای امدادی گرفته تا عوامل اجرایی سازمان‌های مختلف خدماتی.

ما این سوال را از محمداسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دهم می‌پرسیم و در جواب می‌گوید: این موضوع در سال گذشته دغدغه نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم بود و به همین دلیل کمیسیونی ویژه بررسی موضوع مدیریت بحران در کشور تشکیل شد که من عضو هیات رئیسه این کمیسیون بودم. در این کمیسیون بحث مدیریت بحران و مشخص کردن متولی این امر، بارها در جلسات متعددی مورد بحث قرار گرفت، اما متاسفانه عمر مجلس نهم کفاف نداد و نتوانستیم خروجی نهایی این کمیسیون را در صحن مجلس مطرح کنیم تا قضیه به صورت جدی‌تر دنبال شود. سعیدی ادامه می‌دهد: نظر نهایی کمیسیون ویژه بررسی مدیریت بحران در کشور بر این بود که مسئولیت این موضوع با فرماندار هر شهرستان باشد؛ یعنی وزارت کشور را به عنوان مسئول اصلی مدیریت بحران بدانیم آن هم به این علت که دستگاه‌های حاکمیتی باید از یک نهاد بالاتر حرف شنوی داشته باشند. از طرف دیگر حوادث بحران زا، موضوعاتی فرامنطقه‌ای است و بجز منطقه آسیب‌دیده بسرعت مناطق اطراف را هم درگیر می‌کند و از این نظر هم احتیاج به نهادی است که قدرت اجرایی فرامنطقه‌ای برای هماهنگی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف داشته باشد. این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دهم در ادامه از ضرورت طرح این موضوع در مجلس جدید خبر می‌دهد و می‌افزاید: باید نمایندگان مجلس شورای اسلامی هرچه سریع‌تر قبل از این که حوادثی احتمالی مشابه نه تنها در تهران که در دیگر شهرها رخ بدهد، به این موضوع رسیدگی کرده و این امیدواری را به وجود بیاورند که چنین حادثه‌ای ‌در شهرستان‌های کوچک و کم‌امکانات که به امکانات پایتخت دسترسی ندارند، به همین شیوه و بسرعت کنترل شود.

درسی بزرگ برای دستگا‌ه‌ها

روایت‌ها گرچه درباره علت وقوع این حادثه متفاوت است، اما وقتی پای صحبت معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور می‌نشینیم، به حادثه‌ای با منشا انسانی می‌رسیم. موضوعی که مرتضی اکبرپور درباره آن به جام‌جم می‌گوید: من خدا را شاکرم که این حادثه در ساعت خلوت تهران اتفاق افتاد؛ اگر ساعت دیگری بود این حادثه به فاجعه‌ای بزرگ تبدیل می‌شد. چون ساعت حدود 4 و 30 دقیقه بود، خیابان‌ها خلوت بود،‌از آن طرف چون در روز تعطیل هم رخ داد، باز این موضوع مزید بر علت بود تا نیروهای امدادی و آتش‌نشانی و... بسرعت خودشان را به محل حادثه برسانند و آن را کنترل کنند. با این حال معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور هشدار می‌دهد: حادثه انفجار شهران، باید درس بزرگی باشد برای همه دستگاه‌های اجرایی بخصوص آنهایی که کار حفاری می‌کنند چه شرکت مخابرات، چه شرکت گاز یا سازمان آب و مترو و ... تا با جلوگیری از سهل‌انگاری‌ها زمینه تکرار چنین حادثه هایی فراهم نشوند.

سرگردان میان روایت‌ها

گذشته از نکات مثبت عینک نکته‌سنجی که به چشم می‌زنیم، به نکات دیگری هم می‌رسیم؛‌ از روایت‌های مختلفی که درباره علت وقوع حادثه از زبان مسئولان مختلف شهری و سازمانی در خبرگزاری‌ها و سایت‌ها نقل می‌شود تا آمارهای متناقض از خسارات به جا مانده و تعداد کشته و زخمی‌ها. تا جایی که در ساعات ابتدایی صبح دیروز، برخی از پیدا شدن جسد یکی از قربانیان خبر می‌دهند و به ظهر نرسیده سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران می‌گوید: هیچ جسدی تاکنون کشف نشده است! تناقض‌گویی‌هایی که شاهدی است بر ادعای ناهماهنگی در اطلاع‌رسانی بین نهادهای مختلفی که در ساده‌ترین حالت نمی‌تواند جریان خبررسانی را بعد از وقوع بحران‌های بزرگ و کوچک در سطح کشور کنترل کند.

مینا مولایی - جامعه