تولید در غبار

البته بخشی از این موج استقبال و رضایت مردمی را باید به زمان ساخت فیلم در سال 63 و بحبوحه دوران دفاع مقدس مربوط دانست؛ یعنی ملت ماهیتا و با توجه به فضای متاثر جامعه از جنگ و دفاع، ظرفیت گرایش به تماشای فیلمی غیرتمندانه و رشادت‌محور و مهیج را داشت.

با ادامه جنگ، بخشی از فیلمسازان ایران از روی انجام تکلیف و ادای دین به رزمنده‌ها و البته بخشی هم رونق اقتصادی گیشه‌ها، دست به ساخت فیلم‌های جنگی و دفاع مقدسی زدند و بتدریج باعث شکل‌گیری گونه فیلم‌های دفاع‌مقدس شدند که می‌توان آن را زیرمجموعه منحصربه‌فرد ژانر سینمای جنگی در ایران دانست.

آثاری که در میان آنها کارهای قابل اعتنایی به‌دلیل کیفیت و جذابیت وجود داشت و در هر صورت یا مورد توجه منتقدان و فیلم‌بین‌های جدی‌تر قرار می‌گرفتند یا در سینمای بدنه و گیشه حرفی برای گفتن داشتند. گاهی هم آثاری چون «آژانس شیشه‌ای» با پس‌زمینه و محوریت ادامه اثرات جنگ و دفاع در جامعه ساخته می‌شد که همزمان مورد تائید مردم عادی و تماشاگران نخبه سینما بود.

موفقیت و ماندگاری برخی فیلم‌های عرصه سینمای دفاع مقدس، نشانه واضح و مهمی از ظرفیت‌های بالقوه در این زمینه دارد، اما از جایی به بعد و با فاصله گرفتن از پایان جنگ، انگار لزوم پرداختن به دریای بیکران دوران جنگ تحمیلی کمرنگ شده و مسئولان سازمان‌ها و نهادهای سینمایی آن‌طور که باید حمایت مهمی را در این باره انجام نمی‌دهند و فیلم جنگی ساختن، کاری نشدنی و بعید به نظر می‌رسد. با این حال موفقیت آثاری جدی در این زمینه همچون «چ» و پُرفروش شدن فیلم‌هایی کمدی با موضوع دفاع مقدس مثل لیلی با من است، اخراجی‌ها و ضدگلوله و موفقیت فیلم ایستاده در غبار در جشنواره اخیر فیلم فجر نشان می‌دهد در صورت مواجهه درست با این موضوع، همیشه امکان موفقیت و ماندگاری وجود دارد.

بحث رفع محدودیت پخش و اکران آثار سینمای انقلاب و دفاع مقدس که روز گذشته معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، خواستار آن شد، گرچه گامی ارزشمند و قابل تمجید است، اما در مقابل دیگر حمایت‌هایی که باید در این ارتباط صورت بگیرد، ناچیز است. پرسش اینجاست که وقتی تعداد فیلم‌های دفاع مقدسی سالانه در مقایسه با مجموع آثار سینمای ما، بسیار ناچیز است، حمایت در اکران به چه معناست؟ اصلا فیلمی تولید نمی‌شود که بخواهد در اکران با حمایت مواجه شود. یعنی اولا این پشتیبانی باید در مرحله تولید اتفاق بیفتد و سازمان سینمایی و وزارت ارشاد و دیگر نهادها از هرگونه کمک در ساخت فیلم‌های انقلابی و دفاع مقدسی دریغ نکنند. ثانیا نهادهای نظارتی باید توجه ویژه‌ای به کیفیت و ساختار این فیلم‌ها داشته باشند و به وجوه قصه‌گویی، دراماتیک و مخاطب‌پسند آثاری از این دست هم توجه کنند؛ در آن صورت موفقیت فیلم‌ها دست خودشان است و دیگر نیازی به این قبیل حمایت‌ها در اکران ندارند و بحث‌هایی چون تبعیض در نمایش پیش نمی‌آید. چراکه تجربه اثری خوش‌ساخت و ارزشمند مثل «دوئل» بخوبی نشان می‌دهد فیلم خوب دفاع مقدسی و جنگی راه خودش را در اکران و میان مردم پیدا می‌کند.

علی رستگار

فرهنگ و هنر