هویت برنامه‌های رادیویی، تابع صدای گوینده

بعد از این همه سال که شنوندگان رادیو، شما را به عنوان گوینده برنامه‌های خانوادگی می‌شناسند، چطور شد برنامه اقتصادی را انتخاب کردید؟

من انتخاب نکردم. طرح جدید کنداکتور بود، ضمن این که برخی همکارانم ابراز تمایل کرده بودند برای اجرای برنامه خانه و خانواده. به همین دلیل در حال حاضر یک هفته برنامه نمودار و هفته بعد برنامه خانه و خانواده را اجرا می‌کنم.

این برنامه‌ها چه تفاوتی از لحاظ اجرا دارند؟

این برنامه‌ها هیچ شباهتی به هم ندارند. حوزه مورد علاقه من هم همیشه خانواده و مسائل اجتماعی بوده و شاید اندک تجربه‌ای در برنامه‌های اقتصادی داشتم. برای همین با دو الگوی متفاوت این دو برنامه را اجرا می‌کنم؛ یکی علاقه ذاتی است که در برنامه خانه و خانواده نمود پیدا کرده و دیگری برنامه‌ای است که سعی می‌کنم آن را خوب اجرا و خودم را به آن نزدیک کنم.

بهتر است بگویم من در برنامه خانه و خانواده زندگی می‌کنم، ولی در برنامه نمودار گوینده‌ای هستم که سعی می‌کند با هوشمندی، برنامه را درست اجرا کند چون برنامه با علایق من خیلی فاصله دارد و اگر گروه خوبی که در حال حاضر در این برنامه کار می‌کند، نبود؛ شاید من با مشکل مواجه می‌شدم. هر گویند‌ه‌ای در طول سال‌های کاری خود در یک ژانر به صورت تخصصی کار می‌کند و خانه و خانواده برای من آن حوزه تخصصی است.

فکر نمی‌کنید پراکندگی برنامه‌های شما باعث از دست دادن مخاطب باشد؟!

صادقانه بگویم، بارها به این موضوع فکر کردم. برنامه خانه و خانواده از دی‌ 84 که من وارد این گروه شدم، فراز و فرود و تحولات زیادی داشته است. خاطرم هست، نام این برنامه بارها تغییر کرد، اما پس از چند دوره کارشناسی تصمیم گرفته شد این برنامه با همان شناسنامه قدیمی خود که خانه و خانواده بود، به مخاطب عرضه شود و با همان آرم قدیمی، چون شنوندگانی که از قدیم با رادیو ایران رفاقت کرده‌اند، خانه و خانواده برایشان جایگاه خاصی داشته است.

شاید بسیاری چون من در سال‌های کودکی از رادیوی قدیمی آشپزخانه این برنامه را شنیده باشند. با توجه به اعتباری که این برنامه بین مخاطبان خود پیدا کرده، حتما نیاز به نگاه ویژه در برنامه‌سازی دارد. برنامه خانه و خانواده از آن دست برنامه‌هایی است که هر چه کمتر دچار تغییر شود، مخاطب راضی‌تر است. در خیلی از کشورهای دنیا می‌بینیم که یک برنامه عمر 20 ساله و 30ساله دارد یعنی گروه برنامه‌ساز با آن برنامه رشد می‌کنند، بزرگ می‌شوند. گاهی ایجاد تغییرات کمکی به برنامه و مخاطب نمی‌کند .به نوعی مخاطب عادت کرده صدای آل‌عباس را در ژانر برنامه خانه و خانواده بشنود.به نظر می‌رسد در این نوع برنامه‌ها سنت شکنی جوابگو نیست.

در هفته پیش رو آیا برنامه با همان مختصات تقدیم شنوندگان می‌شود؟

نه، یک فکر تازه است با یک مدل برنامه‌سازی متفاوت .

مثل این که دعای اول برنامه هم مخصوص هفته شماست؟!

آیه زیبای (ان ربی رحیم ودود) پیشنهاد من بود به خانم فاضل تهیه‌کننده‌ای که سال‌های خوبی در کنارش آموختم، گفتم و او هم استقبال کرد و سال‌هاست که مردم، برنامه خانه و خانواده را با این نشان می‌شناسند.

به نظر شما برنامه به گوینده هویت می‌دهد یا گوینده به برنامه هویت می‌بخشد؟!

از قدیم گفته‌اند گوینده ویترین برنامه است. مردم یک برنامه را با صدای گوینده‌اش می‌شناسند. هر برنامه به مرور با اجرای یک گوینده به هویت می‌رسد، اما در کسب توفیق این هویت، مسلما برنامه‌ساز و تهیه‌کننده خبره و خوب سهم ویژه دارند.

فکر نمی‌کنید وقتی تصمیم گرفته می‌شود در برنامه تغییر و تحولاتی صورت بگیرد، به خاطر این است که به تکرار نیفتد؟!

این نکته مهم و سوال بجایی است. مسلما ما باید از تکرار پرهیز کنیم و این پرهیز از تکرار فقط با تغییر آدم‌ها اتفاق نمی‌افتد. باید فکر تازه به برنامه تزریق شود و عوامل برنامه اهل مطالعه و به روز باشند؛ هر روز حرف تازه بزنند و در مورد موضوعاتی که قرار است با مخاطب در میان گذاشته شود، مطالعه داشته باشند. ما هیچ وقت دچار تکرار نمی‌شویم، چون موضوعات متفاوت است. در این سال‌هایی که برنامه خانواده را اجرا کردم، می‌توانم بگویم بخش اعظمی از کتابخانه شخصی‌ام را کتاب‌های حوزه خانواده پر کرده است.بازخوردی هم که از مخاطب در این سال‌ها گرفتیم، نشان داده تکراری نبوده‌ایم.

در حال حاضر از این مدل برنامه‌سازی راضی هستید که در حوزه‌های مختلف اجرا تجربه داشته باشید؟!

اشاره‌ای می‌کنم به حرف استادانی که طی سال‌ها به ما آموزش دادند. استاد سروری همیشه می‌گفتند صدای گوینده باید مثل آب زلالی باشد که در هر ظرف شکل آن ظرف را بگیرد. بنابراین باید این قابلیت و توانایی را برای اجرای برنامه‌های گوناگون داشته باشد. من و دوستان همدوره‌ام باسابقه بیش از 20 سال امتحان خود را پس داده‌ایم که این قابلیت را داریم یا نه. بعد از این همه سال شاید زمانی رسیده که یک گوینده بتواند به طور تخصصی کار کند.

خود من به پراکنده کاری نقد دارم. مثلا با وجود محبت همکاران برنامه‌ساز در انتخاب بنده برای برنامه‌های متفاوت، سعی کرده‌ام الگوی اجرای خود را حفظ کنم. سال‌هاست وارد هیچ کار طنزی نشده‌ام. به نظرم پشت هرصدایی پس از سال‌ها یک شخصیت تعریف می‌شود. در پایان امیدوارم دوستانی که گفت‌وگوی من و شما را می‌خوانند این گونه قضاوت نکنند که حرف من دغدغه معاش است، چون با مدیریت دقیق مهندس احمدپور، مدیر رادیو ایران، همه ما ساعت کاری‌مان را به صورت منظم پر می‌کنیم، اما از نظر کیفیت، مسلما فاطمه آل‌عباس در حوزه خانواده بهتر از دیگر حوزه‌هاست.

زهره زمانی

جام‌جم