هامون به سیستان جان دوباره می‌دهد

مراسم رونمایی از دیپلم بین‎المللی ثبت تالاب هامون به عنوان ذخیره‎گاه زیست‌کره روز گذشته با حضور معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، استاندار سیستان و بلوچستان و جمعی از مسئولان و نمایندگان مردم سیستان و همچنین نمایندگان برخی سازمان‌های بین‌المللی و سفارتخانه‌های برخی کشورها از جمله افغانستان، در سالن اجتماعات دانشگاه زابل برگزار شد.حمایت از تالاب هامون به عنوان سرمایه‌ای جهانی موضوع مهمی بود که در این مراسم از سوی رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران به آن اشاره شد.

خانم استر لاروش با تاکید بر این‌که حمایت و حفاظت از این سرمایه جهانی، وظیفه همه انسان‌هاست، به نقش هامون به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع آب‌شیرین اشاره کرد و افزود: هامون ذخیره‌گاه پرندگان آبزی است و بقای دو کشور همسایه به هامون بستگی دارد. رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، حمایت کامل یونسکو و کل شبکه جهانی از حق ایران و افغانستان در زنده شدن تالاب هامون را به‌طور رسمی اعلام و تاکید کرد: ما از هیچ گونه حمایتی در یونسکو از هامون دریغ نمی‌کنیم و امروز مهمان‌های افغان در کنار ما هستند تا اهمیت هامون بیش از پیش بر همگان مشخص شود.

150 روز هوای ناسالم در سال

مراسم اعطای دیپلم بین‌المللی ثبت هامون در ذخیره‌گاه زیست کره در حالی روز گذشته برگزار شد که دو روز پیش از آن، یعنی پنجشنبه 23 اردیبهشت، سازمان بهداشت جهانی زابل را آلوده‌ترین شهر دنیا اعلام کرد. اعلام این خبر شوکی بود که به سازمان‌ها و مسئولان مربوط در حوزه سلامت و بهداشت کشور و همچنین حفاظت از محیط زیست و فعالان و کارشناسان این حوزه وارد شد و توجه آنها را بار دیگر متوجه منطقه رنج کشیده سیستان کرد، چراکه نه توفان‌های 120 روزه سیستان (که البته چندی است به بیش از 200روز در سال افزایش یافته)، نه خشکی هامون و بیکاری ده‌ها هزار نفر صیاد و بهره‌ور آن و نه حتی مدفون شدن ده‌ها روستای این منطقه در زیر خاک به هنگام وزش توفان و گردوغبار، نتوانسته بود عمق فاجعه زیست‌محیطی استان سیستان و بلوچستان و بویژه منطقه سیستان را به گوش مسئولان برساند، تا این‌که عنوان لقب آلوده‌ترین شهر برای زابل از سوی سازمان بهداشت جهانی، دوباره توجه مسئولان را به سوی این خطه خسته از خشکی و خشکسالی و رنج بی‌پایان ساکنانش جلب کرد. در بررسی سازمان جهانی بهداشت، زابل در سیستان و بلوچستان با میانگین آلایندگی 271 میکروگرم بر مترمکعب در سال بویژه وجود توفان‌های غباری در تابستان (بادهای 120 روزه) به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان انتخاب شد.

به گفته حمیدرضا بهجتی، کارشناس هواشناسی، تعداد روزهای ناسالم هوا طی پارسال در زابل 150 روز بوده که از این تعداد 58 روز وضعیت هوا در شرایط خطرناک قرار داشته است.

محسن سلیمانی، مدیر پروژه ملی حفاظت از تالاب‌های ایران نیز گفت: در واقع وزش بادهای 120 روزه در زابل هرسال به وخیم‌تر شدن توفان‌های گردوغبار در این شهر می‌افزاید، ضمن این‌که خشک شدن تالاب هامون و همچنین سوءمدیریت در منابع آبی که در گذشته اتفاق افتاده به این بحران بیشتر دامن زده است.

روزهای خوب در انتظار زابل

حالا اما خبر از ثبت هامون در میان ذخیره‌گاه‌های زیست کره به گوش می‌رسد و این پرسش که این جایگاه چه تاثیری در کاهش گردوغبار و آلودگی سیستان و کاهش رنج دیرین مردمان سرزمین زابل دارد؟

محمد درویش، مدیر دفتر امور مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور اعطای این دیپلم به هامون و ارتقای جایگاه آن را مبارک دانسته و به جام‌جم گفت: در عمل قرار گرفتن هامون در میان ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، کشورهای جهان و جامعه بین‌الملل را متعهد به حمایت از این تالاب و همچنین کشور افغانستان را متعهد به پرداخت حقابه هامون می‌کند.

وی با تاکید بر این‌که افغانستان که پیش از این آب هیرمند را روی هامون بسته بود، حالا مجبور و متعهد به بازکردن آب روی هامون است، افزود: وزارت امو خارجه نیز از انجام مذاکرات مثبتی در این زمینه با مسئولان کشور افغانستان خبر داده است، چراکه پرداخت حقابه هامون به نفع خود افغانستان نیز هست، زیرا اکنون دامنه گردوغبار و آلودگی به سرزمین آنها نیز کشیده شده است. درویش دلیل مطرح کردن زابل به عنوان آلوده‌ترین شهر دنیا را اولا بادهای 120 روزه و خشکسالی بیش از یک دهه اخیر و ثانیا به دلیل خشکی هامون عنوان کرد و یادآور شد: با قرار گرفتن هامون در جایگاه ذخیره‌گاه‌های زیست کره می‌توان به بازگشت روزهای خوش پرآبی به هامون و حیات به آن و به سرزمین سیستان امیدوار بود و سایه آلودگی را از شهر زابل کم کرد.

فاطمه مرادزاده