رسانه‌ملی پشت میلِ کسی نیست

به این دلیل که تلویزیون کاربردهای متعدد دیگری از جمله آگاهی‌بخشی، خبررسانی و بخش‌های مختلف دارد که صرفا به سرگرمی، فیلم و سریال ختم نمی‌شود تا آن را در قیاس با سینما سنجید.

از سوی دیگر باید این دستاورد مهم علوم ارتباطات را هم در نظر گرفت که هیچ رسانه‌ای جانشین رسانه دیگر نمی‌شود، همچنان که تلویزیون موجب از میدان به در کردن و حذف رادیو و سینما نشد. این که خیلی‌ها می‌گویند با گسترش و بسط رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی رسانه‌های کهن‌تر مثل رادیو و تلویزیون، جایگاه و اعتبارشان را از دست می‌دهند هیچ پشتوانه علمی و تجربی ندارد.

اگر غرض‌ورزی‌های سیاسی را کنار بگذاریم که در مقایسه صداوسیما و شبکه‌های اجتماعی صرفا در برای تخریب و تضعیف آن بهره می‌برند و بیش از آن که به تحلیل‌های کارشناسی بپردازند در جهت منافع جناحی خود سخن می‌گویند، اقبال جامعه به شبکه‌های اجتماعی را لزوما نمی‌توان به بی‌مهری و بی‌اعتمادی آنها به رسانه‌ملی تفسیر کرد. دست‌کم چند دلیل می‌توان بر این مدعا برشمرد؛ عنصر اول‌ تازگی است. غالبا وقتی یک فناوری جدید وارد جامعه‌ای می‌شود نوعی عطش برای استفاده از آن وجود دارد که با حس کنجکاوی و سردرآوردن از امکانات آن همراه می‌شود، اما بعد از مدتی تب آن می‌خوابد. یک روز که وبلاگ‌ها به‌واسطه اینترنت رواج یافت خیلی‌ها می‌گفتند دیگر روزنامه‌نگاری جواب نمی‌دهد، اما امروزه رونق مطبوعات از وبلاگ‌ها بیشتر است.

در همین زیرمجموعه رسانه‌های اینترنتی از وقتی اینستاگرام آمد بازار فیسبوک خلوت شد و با آمدن تلگرام، وایبر از سکه افتاد؛ گر چه هر یک از اینها همچنان کارایی و مخاطبانشان را حفظ کرده‌اند. نکته اینجاست که نباید در برابر رواج و مد‌شدن یک رسانه دچار جوّزدگی و افراط و اشتباه در تحلیل شد و به نفی کارآمدی رسانه‌های دیگر پرداخت.

از سوی دیگر، سویه فردی این رسانه‌ها عامل بسیار مهمی در جذابیت آن محسوب می‌شود. به این معنا که خود کاربر می‌تواند در تولید محتوای آن حضور مستقیم داشته باشد و صرفا تماشاگر آن نباشد. احساس لذت مخاطب فعال شدن و در واقع تجربه خودرسانه‌ای از جمله جذابیت‌هایی است که رسانه‌های نوین فراهم کرده‌اند.

در دسترس بودن و استفاده آسان از این رسانه‌ها بویژه تلگرام در تبادل اطلاعات و اخبار دلیل دیگری‌ است که استفاده از این رسانه و رجوع به آن میان مردم زیاد شود. بالاخره الان همه یک گوشی در دست دارند و در کانال‌های مختلفی به‌شکل اختیاری یا اجباری و از سر ملاحظه که فلان دوست آنها را به گروه خاصی لینک داده در معرض پیام‌های این رسانه قرار می‌گیرند. اما محدودیت‌هایی که در این ساحت وجود دارد و انفجار و بارش اخبار و اطلاعات نتیجه عکس هم می‌دهد، به‌طوری که با پیام‌های نخوانده زیادی در گوشی بیشتر افراد مواجه هستیم که گویی دیگر حوصله خواندن آن را ندارند. نظریه‌پردازان ارتباطات معتقدند امروزه به‌دلیل حجم انفجاری تولید و ریزش اطلاعات بر سر مخاطب، عنصر توجه به این اطلاعات به یک بحران بدل شده و امروزه نه با کمبود اطلاعات که با کمبود توجه به اطلاعات مواجهیم.

سیدهادی شریف‌زاده

کارشناس رسانه‌