محک برجام در بهارستان

این گزارش در قالب قانون مصوب مجلس در خصوص اقدام متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در برجام ارائه شده و وزارت خارجه موظف است از تاریخ اجرای برجام در 26 دی 94، هر سه ماه گزارشی از نحوه اجرای برجام به کمیسیون امنیت ملی ارائه کند. با وجود این‌که پیش از این برخی نمایندگان از این‌که این گزارش به کمیسیون امنیت ملی تحویل داده نشده انتقاد می‌کردند، اما روز گذشته معلوم شد که گزارش مربوط روز پنجشنبه تقدیم بهارستان شده است.

به گفته ابراهیم کارخانه‌ای، رئیس کمیته هسته‌ای مجلس، در نخستین نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، گزارش وزارت خارجه با حضور دستگاه‌های مربوط در اجرای برجام، بررسی خواهد شد. بخش‌هایی از این گزارش به انجام تعهدات از سوی ایران در سه ماهه نخست اختصاص دارد و بخش‌هایی نیز به انجام تعهدات طرف مقابل و رفع تحریم‌ها در حرف و عمل و در پایان نیز به چالش‌ها و موانع پیش رو پرداخته شده که عمدتا به کارشکنی‌های آمریکا در انجام تعهداتش اختصاص دارد.

اجرای تعهدات، از حرف تا عمل

بخش زیادی از این گزارش به انجام تعهدات طرف مقابل در برداشتن تحریم‌ها اختصاص دارد و در آن از مسائلی چون برقرار شدن سیستم سوئیفت، آزاد شدن حساب‌های بانک مرکزی و وجوه مسدود شده نزد بانک‌های خارجی، بازگشایی حساب برای بانک مرکزی در ایتالیا، اتریش و امارات متحده، واریز حدود یک میلیارد یورو از عواید نفتی به‌حساب بانک مرکزی نزد بانک EIH دو ماه اخیر، انتقال حدود 300 میلیون یورو به بانک‌های مرکزی ایتالیا، دی ساندریو ایتالیا، کی بی سی بلژیک، پی ام سی اسپانیا و ملی‌هامبورگ وگشایش بیش از 2000 اعتبار، به عنوان مصادیق عملی رفع تحریم یاد شده است. در این بخش با اشاره به گشایش‌های ایجاد شده در فروش نفت آمده است: ظرف سه ماه گذشته با تلاش فوق‌العاده وزارت نفت، فروش نفت خام به حدود دو میلیون بشکه رسیده است و انتظار می‌رود تا یک سال دیگر به سقف قبلی برگردد. مذاکره با شرکت‌های معتبر بین‌المللی برای انعقاد قراردادهای اکتشاف و سرمایه‌گذاری نیز در حال انجام است. خروج بانک‌ها، بیمه و کشتیرانی از تحریم از دیگر مسائلی است که می توان در این بخش گزارش وزارت خارجه به آن اشاره کرد.

اما آنچه در بخش چالش‌ها و موانع به آن اشاره شده، حکایت از آن دارد که آمریکا گرچه روی کاغذ پذیرفته که تحریم‌ها را بردارد، اما با کارشکنی در عمل از بهره بردن ایران از توافق هسته‌ای جلوگیری می کند.

به گزارش وزارت خارجه، یکی از چالش‌ها در رفع تحریم‌ها تداخل تحریم‌های لغو شده و نشده بخصوص تاثیر تحریم‌های اولیه آمریکا بر سایر تحریم‌هاست و چالش‌هایی را در بهره‌گیری سریع ایران از رفع تحریم‌ها ایجاد کرده است. این گزارش افزوده است: در این میان مشکل نگرانی موسسات مالی به‌دلیل ارعاب آمریکا و تحمیل جریمه‌های سنگین چندین میلیاردی بر بانک‌ها در طول سال‌های گذشته فضای روانی سنگینی برای شروع مجدد همکاری با ایران ایجاد کرده که رفع آن تنها با تلاش مستمر و پیگیری همه جانبه و هماهنگ میسر است. از سوی دیگر بهانه‌تراشی، کارشکنی و تعلل طرف آمریکایی بخصوص وزارت خزانه‌داری آمریکا هم مزید بر علت شده و در برخی موارد خود به یک مشکل اساسی تبدیل شده است.

پیگیری برای رفع موانع

گرچه وزارت خارجه در این گزارش، دستاوردهایی را برای کشورمان برشمرده و تاکید کرده که با قوت و به صورت مستمر و حتی روزانه در سطوح مختلف در حال پیگیری و فشار به طرف مقابل برای اجرای صحیح تعهدات آنهاست و بازگشت به اوضاع قبل از تحریم‌ها به لحاظ فنی و عملیاتی مسلماً به زمان احتیاج دارد، اما محمدصالح جوکار، عضو کمیسیون امنیت ملی هم در گفت وگو با تسنیم اظهار کرده است: وزارت خارجه گزارشی از اجرای برجام به کمیسیون امنیت ملی ارائه کرد که این گزارش با اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در سفر به آمریکا که با شفافیت بیان شده بود، مغایرت دارد. وی تأکید کرد: به‌دلیل وجود این مغایرت‌ها، دولت و مسئولان باید به‌صورت شفاف اعلام موضع کنند.