گردهمایی سران؛ اولویت‌های فراموش ‌شده!

سازمان کنفرانس اسلامی با 57 عضو از چهار قاره جهان یکی از سازمان‌های بین‌المللی است، اما می توان آن را یکی از خنثی‌ترین و منفعل‌ترین سازمان‌های بین‌المللی دانست که حتی در حل مسائل مربوط به خود عاجز بوده است. شاید فاجعه منا را بتوان بهترین و نزدیک‌ترین سند مبنی بر ناکارآمدی سازمان کنفرانس اسلامی دانست؛ فاجعه‌ای که به کشته شدن نزدیک به 7000 نفر از حجاج از کشورهای مختلف مسلمان منجر شد، اما هیچ واکنشی را از سوی این سازمان به‌دنبال نداشت. بر این ناکارآمدی می‌توان انفعال سازمان کنفرانس اسلامی را درباره موضوع فلسطین که یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جهان اسلام است، افزود به‌گونه‌ای که دولت فلسطین بیش از یک سال است خواستار برگزاری نشست فوق‌العاده سازمان برای بررسی حملات رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی شده، اما هنوز توجهی به این درخواست نشده است. اما در میان این همه انفعال شاهدیم که هرگاه عربستان سعودی برای کوچکترین موضوعی خواستار برگزاری نشست فوق‌العاده این سازمان شده، این جلسه در اسرع وقت برگزار شده است؛ موضوعی که نمونه بارز آن را بتازگی در ماجرای حمله عده‌ای در تهران به سفارت عربستان مشاهده کردیم و می توان از آن به عنوان مصداق کامل استفاده ابزاری یک کشور از یک سازمان بین‌المللی یاد کرد.

کارنامه ضعیف سازمان

سعدالله زارعی، کارشناس مسائل خاورمیانه درباره ریشه‌های مشکلات سازمان همکاری اسلامی به جام‌جم گفت: این سازمان گرچه در ابتدا یک هدف اعلامی مقدس یعنی دفاع از حقوق مردم فلسطین داشت، اما چون مجتمعی از کشورهای وابسته بود هیچ‌گاه نتوانست خارج از اراده قدرت‌های بزرگ تصمیمی بگیرد و لذا در کل کارنامه سازمان همکاری اسلامی، مطلقا هیچ اقدام موثری ملاحظه نمی‌کنیم.

وی با بیان این‌که اجلاس سران این سازمان بیشتر محلی برای ارائه کنفرانس‌های انفرادی و اظهار نظرهای خصوصی دولت‌هاست، افزود: خروجی این اجلاس‌ها نیز بیانیه‌ای غیرالزام‌آور و غیرموثر است که در سال‌های گذشته به طور جدی با اغراض سیاسی عربستان گره خورده است. زارعی دلیل اثرگذاری بالای رژیم سعودی بر عملکرد سازمان همکاری اسلامی را نیز دلارهای نفتی عربستان می‌داند و معتقد است، از آنجا که این اجلاس صرفا محل ارائه سخنرانی‌هایی است که موثر نیست، دولت‌ها براحتی این مجال کم‌ارزش را در قبال دریافت وجهی می‌فروشند و آن را به عربستان واگذار می‌کنند.

مخالفت قاطع هیات ایرانی با تلاش‌های مخرب عربستان

بحث اثرگذاری عربستان بر خروجی سازمان همکاری اسلامی و اعمال نظر این کشور در بیانیه پایانی این اجلاس، موضوعی است که به نظر می‌رسد در اجلاس جاری در استانبول نیز خواست ریاض باشد و اخباری که از استانبول می‌رسد حکایت از چنین مساله‌ای دارد.

آن‌طور که خبرگزاری ایسنا به نقل از منابع مطلع خبر داده در نشست وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی که سه‌شنبه در استانبول برگزار شد، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در واکنش به طرح چهار بند ضدایرانی و یک بند علیه حزب‌الله لبنان در پیش‌نویس اعلامیه اجلاس سران کشورهای اسلامی که از سوی عربستان سعودی و با حمایت برخی هم‌پیمانانش ارائه شده بود، این اقدام را برخلاف روح همبستگی اسلامی و در جهت منافع رژیم صهیونیستی دانسته و نسبت به عواقب این رویکرد مخرب هشدار داده است. بر اساس این گزارش، ظریف با اشاره به تجربه سوءاستفاده ابزاری از سازمان همکاری اسلامی در دوران جنگ تحمیلی صدام علیه ایران، اظهار کرد: در آن مقطع آقای طارق عزیز، وزیر خارجه وقت عراق، بندهایی ضدایرانی را با حمایت تعداد معدودی از کشورهای منطقه به تصویب می‌رساند، اما ما اعتنایی به این رویکردهای ضدایرانی نمی‌کردیم. وزیر امور خارجه کشورمان با تاکید بر این‌که باید از گذشته درس عبرت گرفت، افزود: چرا برخی کشورهای عضو سازمان همان سیاست‌های شکست خورده را تجربه می‌کنند. وی درباره محکوم کردن حزب‌الله لبنان نیز تصریح کرد: این اقدام تنها باعث خشنودی رژیم صهیونیستی و تشویق آن می‌شود. وی ضمن اشاره به بهانه‌جویی‌های عربستان سعودی جهت سوءاستفاده از حادثه حمله به سفارت و کنسولگری این کشور در ایران به دنبال اقدام تحریک‌آمیز سعودی‌ها و محکومیت این حملات توسط ایران و برخورد جدی با مرتکبان این حادثه تاکید کرد: با وجود اقدامات مخرب برخی کشورهای عضو سازمان علیه ایران، ما همواره بهبود روابط با کشورهای همسایه و اسلامی را با اولویت دنبال کرده‌ایم. این در حالی است که برخی از این کشورها از صدام در جریان جنگ علیه ایران حمایت کرده و در جنایات صدام علیه مردم ایران شریک بودند.

در چنین فضایی، نشست سران سازمان همکاری اسلامی که هر سه سال یک بار برگزار می شود، امروز در استانبول ترکیه آغاز می‌شود و طبیعتا جمعیت مسلمان حدود یک میلیارد و 600 میلیون نفری که تحت پوشش این سازمان هستند از دولتمردانشان انتظار دارند با پرداختن به اولویت‌های اصلی جهان اسلام به‌گونه‌ای عمل کنند که نتیجه این نشست، ندای وحدت، همبستگی و همکاری در دنیای اسلام باشد.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان هم که برای شرکت در این اجلاس، دیروز تهران را به مقصد استانبول ترک کرد از جمله سخنرانان اصلی اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی است و قطعا انتقادهای کشورمان را از انفعال این سازمان در مقاطع حساس بیان خواهد کرد.

ضرورت تقویت همکاری‌های اسلامی در جهت مبارزه با تروریسم

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، رئیس‌جمهور پیش از عزیمت به ترکیه، طی سخنانی در جمع خبرنگاران در فرودگاه مهرآباد، برگزاری سیزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی را در شرایط کنونی مهم برشمرد و تاکید کرد: یکی از اهداف سازمان کنفرانس اسلامی وحدت امت اسلامی و رفع اختلافات است.

وی تصریح کرد: سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان مجمعی که همه کشورهای اسلامی را دور یک میز جمع می‌کند، برای ما بخصوص در شرایط فعلی حائز اهمیت است.

روحانی گفت: امروز در جهان اسلام هم با مشکل تروریسم و هم با مشکل افراطی‌گری و فرقه‌گرایی مواجه‌ایم و هم متاسفانه شاهد تجاوز برخی کشورها به کشورهای دیگر هستیم. رئیس‌جمهور اظهار کرد: امیدواریم در این اجلاس درباره مساله رفع اختلافات در دنیای اسلام و ایجاد وحدت و انسجام میان کشورهای اسلامی و بخصوص در زمینه مبارزه با تروریسم بحث‌های راهگشایی مطرح شود.

رایزنی‌های دوجانبه ایران و ترکیه

رئیس‌جمهور همچنین با بیان این‌که روز سوم این سفر به برنامه دوجانبه ایران و ترکیه اختصاص دارد، گفت: مدتی بود که می‌خواستیم چنین سفری را انجام دهیم، بنابراین می‌توانیم در کنار کنفرانس اسلامی یک روز را به مسائل دوجانبه با ترکیه اختصاص دهیم.

وی افزود: ترکیه همسایه بسیار مهمی برای ماست و در سال‌های گذشته روابط ما همواره رو به توسعه و گسترش بوده است.

حاشیه‌های مهم‌تر از متن

در همین رابطه نوذر شفیعی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به این دیدارهای حاشیه‌ای معتقد است می‌توان از حاشیه‌های این اجلاس برای حل مسائل چالش‌برانگیز بین کشورها از جمله مسائل ایران و ترکیه استفاده کرد. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما، افزود: شاهد درگیری‌هایی در سوریه، عراق، یمن، لیبی و سایر کشورهای اسلامی هستیم و متاسفانه این درگیری‌ها به زیان اسلام است. این مسائل باید در اجلاس سران کنفرانس اسلامی مطرح و برای آن چاره ای اندیشیده شود. شفیعی با بیان این‌که مساله قدس، سنگ بنای سازمان کنفرانس اسلامی است اظهار کرد: در فلسطین و قدس هم مسائل و حوادثی در جریان است که دنیای اسلام باید در مورد آنها نیز واکنش نشان دهد.

موید حسینی‌صدر، رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و ترکیه هم گفت: طرح بحث مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی در سفر رئیس‌جمهور به ترکیه از الزامات شرایط فعلی است. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما، ضمن اشاره به این‌که مسائل زیادی وجود دارد که در این سفر مطرح خواهد شد افزود: از جمله مسائلی که در این سفر مطرح می‌شود، موضوع نقل و انتقال مالی بویژه در شرایط برقراری سوئیفت در ایران است. او با بیان این‌که تجار ایرانی زیادی از طریق ترکیه فعالیت‌های اقتصادی خود را دنبال می‌کنند گفت: موضوع دیگری که باید در این سفر مورد توجه قرار گیرد، پیگیری تفاهم نامه های قبلی است که در مورد طرح های سرمایه گذاری بین ایران و ترکیه منعقد شده است.