پلی برای رسیدن زمینی‌ها به بهشت

در این میان، سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی، اصطلاحی است مختص جامعه امروز ما و مثل بقیه سبک‌ها، برای بالندگی و ایستادگی در برابر هجمه فرهنگ‌های جوامع دیگر، باید از ابزارها و امکاناتی ویژه استفاده کند؛ امکاناتی در دسترس و نتیجه بخش که در طول قرن‌ها امتحان پس داده و در جهت تبیین هرچه بیشتر سبک زندگی اسلامی کوشیده است.

بین تمام مصادیق این نوع سبک زندگی، مسجد و پیوند شهروندان جامعه امروز با این مرکز دینی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی ترویج سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی نکته‌ای است که به عقیده کارشناسان، اگر مورد توجه قرار بگیرد، آثار مثبت زیادی به دنبال خواهد داشت؛ خانه آشنای خدا روی زمین که از کودکی تا بزرگسالی به روی همه آغوش گشوده است.

غبار روبی دل تنها شرط ورود به مسجد است؛ جایی که با هدف شکرگزاری و به‌جا آوردن حمد و ثنای پروردگار ساخته شده و دقیقا به همین دلیل، جایگاه شکرگزاری و سجده نامیده شده و طی سالیانی که از عمرش گذشته، کارکردهای متفاوت دیگری هم پیدا کرده است.

پایگاه مسلمانان جهان

یک نگاه به گذشته این پایگاه دینی کافی است تا به نقش آن در تبلیغ دین و فرهنگ اسلامی پی ببریم؛ نقشی که از زمان پیامبر اکرم(ص) به مساجد سپرده شده و تا امروز به جامعه ما رسیده است.

به این ترتیب حتی با وجود گذشت 14 قرن از عمر این پایگاه دینی و اجتماعی، مساجد همچنان جایگاهشان را در جوامع اسلامی حفظ کرده‌اند؛ جایگاه ارزشمندی که وقتی با حجت‌الاسلام عبدالمقیم ناصحی، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران درباره‌اش به گفت‌وگو می‌نشینیم، بیش از پیش به اهمیت و نقش کلیدی آن پی می‌بریم. مخصوصا وقتی ناصحی می‌گوید: در فرهنگ اسلامی، عبادت خداوند یکی از ارکان اصلی دین است؛ راز و نیازی خالصانه که بیش از هر چیز به توجه و حضور قلب نیاز دارد. این حضور قلب به فراهم شدن شرایط خاصی بستگی دارد که یکی از این شرایط، محل عبادت کردن است. مسجد هم با همین هدف ساخته شده تا محل مناسبی برای نماز گزاردن و برقراری ارتباط با خداوند باشد.

هویت مسجد؛ کارکرد عبادی

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران با اشاره به این که اصلی ترین کارکرد مساجد در جامعه امروز، همان کارکرد نیایشی و عبادی گذشته است، می‌گوید: هویت مسجد برمبنای همین کارکرد عبادی شکل گرفته و دقیقا به همین دلیل است که بین تمام رویکردهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، کارکرد عبادی از اهمیت ویژه برخوردار است، کارکردی که به گفته حجت‌الاسلام ناصحی، یکی از ارکان اصلی سبک زندگی اسلامی است؛ به‌جای آوردن بندگی نسبت به خداوند.

ناصحی با اشاره به این موضوع تاکید می‌کند: اولین اقدام پیامبر اکرم(ص) وقتی که می‌خواستند در مدینه النبی حکومت اسلامی تشکیل دهند، ساخت مسجد بود این موضوع نشان‌دهنده اهمیت این نهاد دینی است. در حقیقت، بعد عبادی حضور در مسجد و عبادتی که به صورت گروهی انجام می‌شود، زمینه‌ساز اجتماعی شدن افرادی است که پا به مسجد گذاشته‌اند.

مسجد؛ ‌محلی مناسب برای اجتماعات مسلمانان

این پایگاه دینی و عبادی، در تمام جوامع مسلمان نقشی موثر در شکل‌گیری اجتماعات پر شور دارد؛ اجتماعاتی با حضور همه شهروندان یک جامعه از کوچک تا بزرگ و زن و مرد و پیر و جوان. افراد با حضوردر این فضای روحانی، فرصت پیدا می‌کنند با شهروندان دیگری آشنا شوند که از نظر سبک زندگی و عقیده و دین، بیشترین سطح اشتراک را با آنها دارند. این، یکی از اصول اساسی سبک زندگی اسلامی است؛ اصلی که همه را به بودن در اجتماع و داشتن زندگی جمعی تشویق می‌کند. در راستای همین اصل است که به مومنان توصیه شده در اجتماعات مختلف برای عبادت حضور به هم برسانند. حجت‌الاسلام ناصحی با اشاره به این موضوع می‌گوید: همان‌طور که می‌بینیم، دین ما یک دین اجتماعی است که در آن اهمیت زیادی به اجتماع داده شده است، یکی از نهادهایی که باعث دور هم جمع شدن افراد جامعه می‌شود، مسجد است. از این نظر، حضور اقشار مختلف جامعه از کودک تا پیر، از بی‌سواد تا عالم، از کاسب و بازاری تا استاد دانشگاه در صفوف منظم نماز در مسجد، نشانه‌ای بر اصل اجتماعی بودن مسجد است.

ناصحی در ادامه می‌افزاید: با این تفاسیر، می‌توانیم بگوییم سبک زندگی اسلامی، مسجد محور است و این مسجد محوری به این دلیل است که فرهنگ دینی ما ریشه در همین بنای به ظاهر ساده دارد. درنتیجه برای حفظ این فرهنگ دینی و مقابله با جنگ نرم دشمنان، باید توجه بیشتری به این موضوع نشان داده شود.

فرهنگ بیگانه، مسجد را هدف گرفته است

تضعیف کارکرد مسجد، هدفی است که مدت‌هاست برای کمرنگ‌تر کردن سبک زندگی اسلامی در جوامع مسلمان، توسط فرهنگ‌های بیگانه دنبال می‌شود. ناصحی با اشاره به این موضوع می‌گوید: باید به این مساله دقت کنیم که با این که پیشرفت تکنولوژی و علم زندگی راحتی را از نظر مادی برای خیلی‌ها به ارمغان آورده، اما هیچ‌کدام از این امکانات، نیاز انسان به معنویت را جبران نمی‌کنند. بنابراین ذات انسانی که در دنیای امروز هم زندگی می‌کند، گرایش به دین دارد و دشمن دقیقا از همین جا وارد عمل می‌شود و از آنجا که نمی‌تواند این ذات را تغییر بدهد، سعی می‌کند به فضاهایی که در رسیدن انسان به بعد معنوی موثرند، آسیب بزند، چراکه خسران ناشی از آسیب‌هایی که به ساحت مساجد وارد می‌شود، نه تنها بعد معنوی که بعد اجتماعی و اقتصادی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و ضربه سختی به پیکره جامعه وارد می‌کند.

اعتکاف در مسجد؛ فرصتی برای خودسازی

تا برگزاری مراسم اعتکاف در مساجد کوچک و بزرگ کشورمان مدت زیادی باقی نمانده است؛ تنهایی هدفمندی که به فرد معتکف کمک می‌کند، با ذهنی باز و دور از دغدغه دنیوی، ذهنش را از غبار فکر و خیال و دلواپسی روزمره پاک کند. در این سه روز، فرد معتکف از غوغاهای زندگی جدا می‌شود و در خانه خدا به بندگی، خلوت و راز و نیاز می‌پردازد؛ عبادتی که با تفکر و اندیشه و تدبر همراه است، اما نکته اینجاست که برای این تفکر و تدبر و گوشه‌نشینی، مسجد به عنوان محل عبادت و جدا شدن از مادیات دنیوی انتخاب شده است؛ پناهگاهی که می‌تواند پلی باشد برای وصل انسان‌ها به بهشت.

سامان گودرزی

جام‌جم