«گروه‌درمانی» به بیراهه رفته است

در گروه‌درمانی باید بیماران مبتلا به اختلالات روانی، شرایطی همگون و نزدیک به یکدیگر راداشته باشند تا اجتماع آنها در کنار همدیگر بتواند مسیر درمان را هموارتر کند، اما در کشور ما شاهد هستیم که این یکدست بودن شرایط روحی و روانی بیماران در نظر گرفته نمی‌شود و بدون غربالگری، بیماران با اختلالات متفاوت را در یک گروه قرار می‌دهند.

مشکل دیگر این است که در کشور ما گاهی گروه‌درمانی با مدیریت یک روان‌شناس تازه فارغ‌التحصیل شده تشکیل می‌شود و در نتیجه به دلیل نداشتن تجربه و دانش لازم، آن روان‌شناس نمی‌تواند گروه را بخوبی هدایت کند. در این وضعیت، بیمار احساس می‌کند از گروه درمانی نتیجه نگرفته است، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته، روان‌شناس فارغ‌التحصیل هم باید برای انجام گروه‌درمانی، دوره‌های ویژه را گذرانده باشد.

معضل جدی دیگر این است که گاهی گروه‌درمانی باعث آموزش بی‌ادبی به بیماران می‌شود. مثلا بارها دیده شده که در جلسات گروه‌درمانی از بیماران می‌خواهند حسشان را با هر زبانی که دوست دارند به زبان بیاورند، در حالی که از منظر علمی باید به بیمار یاد بدهیم که احساسش را با کلمات درست بیان کند. این اتفاق موجب شده به جای آموزش «جرات‌مندی» به بیمار، گاهی بی‌ادبی و گستاخی در گروه‌درمانی‌ها آموزش داده شود.

همچنین در شرایطی که انتظار می‌رود هزینه‌های گروه درمانی حداقل یک‌سوم تا یک‌چهارم هزینه‌های درمان فردی باشد، اما در کشور ما بابت گروه‌درمانی، همان هزینه‌های درمان فردی را از بیمار می‌گیرند.

اعتیاد به گروه درمانی هم آسیب دیگری است که در کشور ما رواج دارد. این در حالی است که گروه‌درمانی نباید خود به اعتیاد جایگزینی تبدیل شود. از نگاه علمی، گروه‌درمانی باید نقطه آغاز و پایان داشته باشد، ولی در ایران، گاهی بیمار به جلسات گروه‌درمانی اعتیاد پیدا می‌کند، طوری که اگر گروه را ترک کند، به گفته خود بیمار، ممکن است دوباره به روزهای دوران بیماری برگردد.

دکتر زهره سپهری‌شاملو

روان‌شناس و عضو هیات علمی

دانشگاه فردوسی مشهد