پای کم‌درآمدها به بازار باز می‌شود

تا پیش از دیروز که اجرایی شدن طرح کارت اعتباری خرید در کشور بالاخره یک خبر خوش شد که از دهان رسانه‌ها به گوش مردم رسید، در ذهن دست‌اندرکاران صنعت لوازم خانگی، یادآور عهدی از سوی دولت بود که از مهر سال گذشته چندین بار عملی شدنش را وعده داد ولی عمل را از آن دریغ کرد.

دیروز اما سرانجام اجرایی شدن این طرح از پایان فروردین امسال قطعی شد و حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن تولید‌کنندگان لوازم خانگی به ما می‌گوید مشمولان استفاده از آن از شنبه هفته آینده با مراجعه به شعب بانک‌ها می‌توانند برای دریافتش اقدام کنند.

آنها که کارت می‌گیرند ....

کارت اعتباری خرید کالا، وسیله‌ای اعتباری است که هسته اصلی طراحی اش در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بوده است اما خیلی‌ها از وزارت صنایع و معادن و دانه‌درشت‌های تولید لوازم خانگی داخل گرفته تا بانک ها، در آن مشارکت می‌کنند.

بازنشسته‌های صندوق بازنشستگی کشور، مستمری بگیران تامین اجتماعی و کارکنان آموزش و پرورش سه گروه اصلی هستند که می‌توانند از کارت اعتباری خرید کالا استفاده کنند اما فقط به شرطی که مجموعه حقوق و مزایای دریافتی‌شان کمتر از یک میلیون و پانصد هزار تومان باشد.

مجموعه‌ای از بانک‌ها این کارت را بسته به این‌که درخواست‌کنندگان جزو کدام گروه باشند، در اختیارشان می‌گذارند برای نمونه بانک صادرات صرفا متولی ارائه کارت به بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشور است و بازنشسته‌ها باید با مراجعه به شعب این بانک، کارت بگیرند اما مستمری‌بگیران سازمان تامین اجتماعی باید در شعب بانک‌های رفاه کارگران کارت دریافت کنند و آموزش و پرورشی‌ها هم برای گرفتن آن باید به شعب بانک ملی بروند.

کارت اعتباری خرید آنطور که محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت و معدن شرح می‌دهد فقط مشمول کالاهای ایرانی است تا به این ترتیب با اعمال سیاستی اعتباری، تقاضای موثر در کشور تقویت شود و بازار کالاهای تولید داخل متحول شود.

هرکسی اما از ظن خود برای مشارکت در این طرح آستین بالا زده است مثلا صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تامین اجتماعی و وزارت آموزش و پرورش آن را راهی برای افزایش قدرت خرید قشر کم‌درآمد و حمایت از آن می‌دانند و تولیدکنندگان کالای داخل هم امیدوارند با این روش، بتوانند با فروش کالاهای‌شان در برابر هجوم برندهای خارجی معروف به بازار ایران، سرپا بمانند و حفظ بقا کنند.

اعتبار کارت‌های اعتباری خرید،‌ 3 ماه است اما سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی می‌گوید پرداخت قسط پس از خرید با این کارت، آغاز می‌شود و خریدارها تا 3 ماه فرصت دارند از فروشگاه‌هایی که کالاهای بادوام ایرانی می‌فروشند، خرید کنند و سپس تا دو سال بعد، اقساطش را بپردازند.

پول می‌دهند ولی ریز ریز

به گواه گمانه‌زنی‌های وزارت صنعت و معدن و تولیدکنندگان لوازم خانگی داخل، تقریبا 42 هزار میلیارد تومان کالای بادوام ایرانی در انبار‌های کشور موجود است.

علی‌اصغر بیات، رئیس کانون عالی کارگران بازنشسته و مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی به ما توضیح می‌دهد که بانک مرکزی بر اساس همین رقم برنامه‌ریزی کرده است و سهم هریک از سه گروه بازنشستگان کانون بازنشستگی، ‌مستمری بگیران و کارکنان آموزش و پرورش که کمتر از یک میلیون و 500 هزار تومان حقوق می‌گیرند، 350 هزار نفر است که بر این اساس، سرجمع استفاده‌کنندگان از این کارت یک میلیون نفر می‌شود.

رقم 350 هزار نفر برای هریک از این گروه‌ها، در صورتی صحیح است که اعتبار خرید آنها به طور متوسط 4 میلیون تومان باشد اما مسلما کم یا زیاد شدن مبلغ خریدهای اعتباری، ممکن است شمار استفاده‌کنندگان از کارت را دستخوش نوسان کند.

بیات اعتقاد دارد حسن طرح کارت اعتباری خرید کالا، اقساط 24 ماهه آن است که باعث می‌شود خرید، فشار اقتصادی زیادی به کم‌درآمدها تحمیل نکند چون پیش‌تر،‌ دوره بازپرداخت اقساط 12 ماه در نظر گرفته شده بود که انتقادهای زیادی را برانگیخت، با این حال اما اگر این نگاه خوش‌بینانه را کنار بگذاریم باید باور کرد که وقتی خانواده‌ای کمتر از یک میلیون و 500 هزار تومان درآمد دارد حتی پرداخت قسط تقریبا 160 هزار تومانی هم ( اگر کالایی 4 میلیون تومانی خریده باشد) برای اعضایش دشوار است و ناگزیر فشار اقتصادی‌اش را احساس می‌کنند علاوه بر آن‌که تسهیلات در نظر گرفته شده برای خرید با این کارت نیز، کارمزدی تقریبا 12 درصد است که برای ایستاده‌های زیر خط فقر، زیاد است.

کاراکارت با این کارت فرق دارد

نکته‌ای ظریف درباره کارت اعتباری خرید وجود دارد که ثابت می‌کند هنوز هم در کشورمان هماهنگی میان سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها ضعیف است. ماجرا از این قرار است که این کارت،‌ معمولا از طرف مردم با کاراکارت که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی وعده اش را به بازنشستگان داده بود، اشتباه گرفته می‌شود.

احمد میدری، معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیش‌تر به ما گفته بود که کاراکارت نیز برای تقویت قدرت خرید بازنشسته‌ها طراحی شده است و اگر با آن کالای بی‌دوام بخرند هزینه صرف‌شده‌شان در 2 ماه و اگر کالاهای با دوام بخرند هزینه صرف شده در 12 ماه از حقوقشان کسر می‌شود. تفاوت کاراکارت با کارت اعتباری خریدی که سوژه گزارش ماست این است که طرح کاراکارت هنوز اجرایی نشده است و اگر هم اجرایی شود، صرفا بازنشستگان تامین اجتماعی و صندوق اجتماعی کشوری را بدون در نظر گرفتن سطح حقوقشان پوشش می‌دهد در حالی که طراحان کارت اعتباری خرید، اقشار با حقوق حداقلی را نشان کرده‌اند.

کالای بادوام چیست؟

کارت اعتباری خرید کالا هر کالایی را پوشش نمی‌دهد و صرفا مخصوص کالاهای بادوام ایرانی است. کالاهای بادوام به گروهی از کالاها گفته می‌شود که در بازه زمانی طولانی از سوی شهروندان مورد استفاده قرار می‌گیرد و عمر بیشتری نسبت به لوازم دیگر دارد، برای نمونه خودرو، مبلمان، فرش و یخچال جزو کالا‌های بادوام محسوب می‌شود اما به کالاهایی مانند شامپو یا نوشابه یا حتی انواع پوشاک که به سرعت مصرف می‌شود، کالای بی‌دوام گفته می‌شود که کارت اعتباری خرید، برای خریدشان به کار نمی‌آید .

مریم یوشی‌زاده - دبیر گروه جامعه