نگاهی به مستندی که در ایام نوروز روی آنتن رفت

باغ‌هایی که گـم می‌شوند!

یکی از مستند‌های خوبی که در ایام نوروز از شبکه مستند پخش شد باغ‌های گمشده ساخته هادی آفریده، مستندساز جوان است که پیش از این پیرامون یکی از فیلم‌هایش به نام چنارهای خیابان ولیعصر حاشیه‌های فراوانی شکل گرفت، اما شاید دلیل این حاشیه‌ها به ذات موضوعی هر دو فیلم بازمی‌گردد که به تخریب منابع طبیعی و بافت قدیمی شهر تهران می‌پردازد. باغ‌های گمشده تهران مستندی با ساختار کلاسیک است که با صدای راوی تاریخچه باغ‌های تهران تا از بین رفتن آنها را بیان می‌کند و نکته تاسفبار و حیرت‌انگیز اینجاست که بجز چند مورد محدود تقریبا تمام این باغ‌های زیبا و استثنایی قربانی آپارتمان و برج‌سازی شده‌اند. دو سه باغ مانند باغ موزه هنر، باغ فردوس یا نیاوران و سعدآباد هم به دلیل داشتن مالک دولتی از گزند مصون مانده‌اند، اما چنان در حصار برج‌ها قرار دارند که هر آن، امکان محو چشم‌اندازهای بصری آنها وجود دارد.

کد خبر: ۸۹۳۳۸۰

صدای حسن پورشیرازی روی فیلم بخوبی حس فیلمساز و تصاویر را منتقل می‌کند و نکته مهم اینجاست تعداد باغ‌های تخریب شده آن‌قدر بالاست که فیلمساز مجبور می‌شود در مورد برخی از آنها به سرعت عبور کند تا بتواند تمام این فاجعه شهری را نشان دهد. این گزارش تصویری دردناک شاید برای برخی مسئولان محترم این سوءتفاهم را ایجاد کند که هدف فیلمساز مقایسه دو دوره یا سیستم است، اما نه‌تنها این گونه نیست بلکه مستند‌های اینچنینی سعی دارند با یک هشدار جدی و البته تلخ جلوی نابودی کامل فضای سبز شهر تهران را بگیرند. این تخریب و بی‌توجهی در درجه اول حاصل نگاه غلط به شهر تهران در حوزه شهرسازی و میراث فرهنگی است و سپس مدرنیته افسارگسیخته که تقریبا تهران را تبدیل به شهری بی‌هویت و سیمانی کرده که ساکنانش آخر هفته‌ها برای نفس‌کشیدن از آن فرار می‌کنند.

جالب اینجاست هر ساله و با تشدید آلودگی هوا صدها راهکار و سخنرانی در مورد این موضوع مطرح می‌شود ولی هرگز به یک نکته کلیدی توجه نمی‌شود که با تخریب باغ‌های قدیمی و از بین بردن درختان این موضوع قطعا قابل حل نیست زیرا درخت اولین و مهم‌ترین عامل حفظ توازن و تولید اکسیژن در روی زمین است.

مستند باغ‌های گمشده بدون هر گونه دخل و تصرف صرفا راوی یک تصویر غم‌انگیز از شهری است که روزگارانی به باغ‌هایش معروف بود و هنوز هم نام این باغ‌ها بدون این که دیگر وجود داشته باشد روی خیابان‌ها باقی مانده است. این تخریب بافت قدیمی و طبیعی نه‌تنها در تهران که متاسفانه در تمام ایران و بخصوص شمال کشور در حال انجام است و متاسفانه اگر یک هنرمند یا ژورنالیست در پی افشاگری و جلوگیری از آن باشد از یک سو توسط صاحبان سرمایه تهدید می‌شود و در نقطه مقابل هم دست‌اندرکاران شهری و حتی سیاسی او را متهم به سیاه‌نمایی می‌کنند و البته تلویزیون در این حوزه می‌تواند رسانه‌ای امن و قدرتمند برای نمایش این گونه آثار باشد که خوشبختانه این اتفاق در شبکه مستند در حال شکل‌گیری است.

یکی از باغ‌های نسبتا کوچک منطقه شمیرانات باغی است که ساختمان سیما فیلم کنونی و تله‌فیلم قدیم در آن واقع شده است و درون آن ساختمانی متعلق به معماری دوره پهلوی اول وجود دارد. این باغ طی پروسه اداری در حال واگذاری به وراث است و نکته غم‌انگیز اینجاست که ساختمان درون آن به ثبت میراث فرهنگی نرسیده و تا کمتر از چند ماه دیگر این باغ کوچک هم از روی نقشه منطقه محو می‌شود و به جایش برج‌هایی بی‌قواره و لوکس ساخته می‌شود که تنها و تنها فاصله انسان با طبیعت پیرامونش را بیشتر می‌کنند.

باغ‌های گمشده تهران فیلم مستند ساده و خوش‌ساختی است که دغدغه‌های زیست‌محیطی جدی برای شهر تهران دارد و امیدواریم این دغدغه‌ها توسط متولیان امر جدی گرفته شود چرا که فضای سبز تهران این روزها حال خوبی ندارد چون باغ‌هایش یکشبه ناپدید می‌شوند. باغ‌هایی زیبا و خاطره‌انگیز....