حساسیت به بهار

به دلیل نقش ژنتیک در بروز حساسیت‌های فصلی، محققان تاکنون نتوانسته‌اند درمانی قطعی را برای این نوع حساسیت پیدا کنند و داروهایی که برای این بیماران تجویز می‌کنند، تنها جهت کنترل علائم و تخفیف آن مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما در این میان، راهکارهایی برای مبارزه با این نوع حساسیت‌ها وجود دارد که از دارو تا عادت‌های روزمره را شامل می‌شود و با کمی دقت در تغییر شیوه زندگی می‌توانید روزهای بهتری را در بهار بدون حساسیت فصلی تجربه کنید.

چه چیزی باعث بروز حساسیت بهاره می‌شود؟

مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل بروز حساسیت‌های بهاره، گرده‌های گل‌ها و درختان است که در فصل بهار و هنگام گرده‌افشانی و باروری گیاهان رخ می‌دهد. با ورود این گرده‌ها به بینی افراد مبتلا به حساسیت، سیستم ایمنی بدن فعال می‌شود و گرده را به عنوان عامل بیگانه و مهاجم تلقی می‌کند و آنتی‌بادی‌هایی را ترشح می‌کند که به طور طبیعی باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر ارگانیسم‌های بیماری‌زا را شناسایی و به آنها حمله می‌کنند. آنتی‌بادی‌هایی که به مواد حساسیت‌زا حمله می‌کند، باعث ترشح مواد شیمیایی موسوم به «هیستامین»‌ها به درون خون می‌شود. هیستامین‌ها باعث شروع آبریزش و خارش چشم و سایر علائم حساسیت می‌شود.

علائم حساسیت‌های بهاره معمولا در روزهایی که باد می‌وزد و گرده‌های گیاهان را با خود در هوا پخش می‌کند، بیشتر می‌شود. از سوی دیگر در روزهای بارانی تعداد گرده‌های گیاهان در هوا کاهش می‌یابد و مواد حساسیت‌زا از بین می‌رود و در نتیجه میزان حساسیت کاهش می‌یابد. از جمله علائم حساسیت‌های بهاری می‌توان به آبریزش بینی، آبریزش چشم‌ها، عطسه، سرفه، خارش بینی و چشم و نیز ایجاد حلقه‌های تیره زیر چشم اشاره کرد.

مواد حساسیت‌زای موجود در هوا ممکن است باعث شروع آسم شود که به دنبال باریک شدن راه‌های هوایی رخ می‌دهد که تنفس را دشوار می‌کند و به سرفه، عطسه و کوتاهی تنفس منجر می‌شود.

درمان‌ها

پزشکان معمولا از داروهای تجویزی برای درمان علائم حساسیت بهاره استفاده می‌کنند که معروف‌ترین آنها عبارتند از:

آنتی‌هیستامین‌ها: این دارو، عطسه، گرفتگی و خارش بینی را با کاهش میزان هیستامین در داخل بدن، بهبود می‌بخشد.

ضداحتقان‌ها: این قبیل داروها معمولا به صورت استنشاقی برای گرفتگی بینی تجویز می‌شود. داروهای ضداحتقان، با انقباض عروق خونی مسیرهای هوایی بینی، باعث بهبود گرفتگی بینی و التهاب آن می‌شود. مصرف ترکیبی آنتی‌هیستامین‌ها و ضداحتقان‌‌ها، اثرات هر دو نوع دارو را به‌جا می‌گذارد.

اسپری بینی: این قبیل اسپری‌های بینی که به نوعی داروی ضداحتقان محسوب می‌شوند، گرفتگی بینی را بهبود می‌بخشند و مسیر مسدود بینی را سریع‌تر از برخی داروهای ضداحتقان خوراکی و بدون عوارض جانبی باز می‌کنند.

اسپری بینی کورتیکواستروئیدی: این نوع اسپری‌ها با توجه به استروئیدی که دارند، التهاب مجاری هوایی را کاهش می‌دهند و نوعی درمان اولیه به شمار می‌روند. در حال حاضر تنها دو نوع اسپری استروئیدی به نام‌های «ناساکورت» و «فلوناز» در دسترس است. از سوی دیگر اسپری «کرومولین سدیم» نیز می‌تواند با توقف ترشح هیستامین پیش از شروع علائم حساسیت، این نوع حساسیت‌های بهاره را کاهش دهد.

قطره‌های چشمی نیز برای بهبود خارش و آبریزش چشم تجویز می‌شود. با وجود این که این داروها را می‌توانید بدون نسخه هم از داروخانه خریداری کنید، ولی بهتر است پیش از هر مصرف با پزشک خود مشورت کنید تا از انتخاب داروی مناسب با شرایط خود اطمینان حاصل کنید. برخی آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است شما را خواب‌آلود کنند، بنابراین اگر در طول روز که نیاز به تمرکز و هوشیاری بالایی دارید، از آنها استفاده می‌کنید، بسیار مراقب باشید. پزشکان توصیه می‌کنند این قبیل داروهای بدون تجویز پزشک را تنها برای چند روز استفاده و بعد از آن حتما به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا تداوم برخی داروهای ضدحساسیت چنانچه طبق نظر و دستورالعمل خاص پزشک مصرف نشوند، ممکن است تشدید علائم حساسیت را به دنبال داشته باشند. به عنوان مثال، استفاده بیش از سه روز از برخی اسپری‌های ضداحتقان می‌تواند گرفتگی بینی را تشدید کند. از دیگر داروهای ضدحساسیت می‌توان به سیتریزین، دیفن‌هیدرامین، لوراتادین، فکسوفنادین و دسلوراتادین اشاره کرد.

پزشک در صورتی که با مصرف این قبیل داروها، بهبودی لازم را در شرایط بیمار مشاهده نکند، از داروهای دیگری از جمله تزریق آمپول‌های حساسیت و حتی قرص‌های ایمنی‌درمانی که زیر زبان گذاشته می‌شوند، استفاده می‌کند. تزریق آمپول حساسیت، بدن را به آرامی در معرض افزایش مقدار مواد حساسیت‌زا در خود قرار می‌دهد تا بدن بتواند آن را تحمل کند. قرص‌های ایمنی‌درمانی نیز برای تاثیر بیشتر باید زیر زبان قرار گیرد. این داروها در مدت زمان بیشتری علائم بیماری را کنترل می‌کند. البته قرص‌های ایمنی‌درمانی و تزریق آمپول در همه افراد موثر واقع نمی‌شود و ممکن است فقط تا چند روز علائم را کاهش دهد.

توصیه‌های مهم

جلوگیری از قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت‌زا به‌ویژه در افرادی که در مکان‌های پر دار و درخت زندگی می‌کنند که احتمال گرده‌افشانی وجود دارد، حائزاهمیت است. صبح‌ها، گرده‌افشانی گیاهان و درختان به حداکثر خود می‌رسد، بنابراین پزشکان به افراد در معرض خطر توصیه می‌کنند که تا حد امکان صبح‌ها از خانه خارج نشوند. بهتر است برای در امان ماندن از مواد حساسیت‌زا در فصل بهار، از باز گذاشتن در و پنجره خودداری کنید. همچنین استفاده از تصفیه‌کننده‌های هوا نیز می‌تواند موثر باشد.

موها محل تجمع مواد حساسیت‌زاست، بنابراین بهتر است بعد از ورود به منزل موها را بشویید. هفته‌ای دو بار خانه را جارو کنید تا گرده‌ها، قارچ‌ها و گرد و غبار حساسیت‌زای موجود در محیط و فرش را جمع کند. هنگام این کار از ماسک استفاده کنید.

علاوه بر این که داروهای شیمیایی تا حدی می‌توانند علائم حساسیت را کاهش دهند، اما در برخی افراد نیز موثر نیستند. در کنار آنها، برخی راهکارهای خانگی نیز تا حد زیادی می‌توانند علائم بیماری را بهبود دهند. یکی از این راه‌ها استفاده از شستشوی بینی است. پزشکان همواره این کار را توصیه می‌کنند. محلول شستشو را از آب جوشیده گرم یا استریل، یک‌چهارم قاشق چایخوری نمک و یک‌چهارم قاشق چایخوری جوش‌شیرین تهیه کنید. این محلول مخاط بینی را پاک و مسیر سینوس‌ها را باز می‌کند. علاوه بر این، بخور دادن نیز با توجه به مرطوب نگه داشتن مخاط بینی و تنفسی، علائم حساسیت را کاهش می‌دهد.

ندا اظهری

منبع: webmd