آل سعود دچار یک خطای محاسباتی استراتژیک شد و تصور می‌کرد برای معالجه بحران‌های داخلی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی اگر دست به حرکتی بزنند که بتواند افکار عمومی را بترساند، مردم وادار به تسلیم و و آرامش می‌شوند. این اعدام چند هدف را تبلیغ می‌کرد.
اول کنترل اعتراضات مدنی محتمل بود اما مشاهده کردیم این اتفاق نیفتاد. اکنون موج ناآرامی‌ها نه فقط در مناطق شیعه‌نشین که در برخی مناطق سنی‌نشین هم وجود دارد. خیلی از استادان و روشنفکران در زندان‌های سعودی هستند.
هدف دیگر این بود که آنها می‌خواستند شیخ نمر را به عنوان شخصیتی کاریزماتیک از جوانان بگیرند چون وی داشت محوریت پیدا می‌کرد. شخصیت وی گفتمانی بود. درست است که تند بود، اما مطالبات وی بیشتر حقوق مدنی مردمی بود. در یک جمله می‌شود گفت که ایشان شهید عدالت هستند. مردم منطقه الشرقیه که منطقه‌ای سرشار از نفت و گاز است به عنوان شهروند درجه 2 هستند و نمر خواستار احقاق حقوق آنها بود.
دلیل دیگر اعدام نمر جنگ قدرتی است که بین محمد بن نایف و محمد بن سلمان درگرفته است. ما دیدیم در بحران‌های مختلف، بوی جنگ قدرت بین این دو جوان به مشام می رسد. یکی رویکرد امنیتی و دومی رویکرد جنگی دارد.
محمد بن سلمان رویکرد خشونتی و آنارشی دارد و محمد بن نایف از پدرش برخوردهای سرکوب امنیتی را یاد گرفته است.
بحث بیماری ملک سلمان یا احتمال بازنشستگی وی وجود دارد. محمد بن سلمان پاشنه را از حالا ورکشیده تا پادشاهی به او برسد. اصرار هست در زمان زنده بودن پدر، زیرا اگر پادشاه بمیرد، به او برسد معلوم نیست که بن نایف ولیعهدی را به او بدهد.
اینها عوامل درونی جامعه عربستان بود. در رابطه با عوامل بیرونی باید نگاهی به مثلث آمریکا، عربستان و اسرائیل بیندازیم.
اسرائیل از جنگ‌افروزی در منطقه سود می‌برد. کشتار مصری ـ مصری و سوری ـ سوری، اینها به نفع آمریکا و اسرائیل است تا بازار سلاح گرم بشود.
از بیرون همچنین عربستان از شش محور با شکست مواجه شد. بحران اول سوریه است، تا مدت‌ها بحث دفاع از تکفیری‌ها بود لیکن بعد از پنج سال به ویژه در سه چهار ماه اخیر با ورود روسیه به جنگ رویکرد جنگ به نفع سوریه و متحدین آن تمام شد. عربستان تصور نمی‌کرد روس‌ها تمام قد وارد جنگ شوند. آنها تجهیزات خود را در سوریه مستقر کردند. استقرار موشک‌های اس-400 پیام روشنی به سعودی‌ها داد که روس‌ها ائتلاف خود را در برابر آنها تشکیل داده‌اند. در محور لبنان، سعودی‌ها حامی جریان 14 مارس بودند که در آنجا هم موفق نبودند، زیرا هیچ موقع جریان آنها نتوانست در برابر حملات اسرائیل مقاومتی از خود نشان دهد.
در عراق قضیه برای آمریکایی‌ها، ترک‌ها و سعودی‌ها دردناک‌تر شد. داعش را پروراندن، اما با اتحاد علما و مراجع و تاسیس نیروهای مردمی همچون حشدالشعبی معادلات عوض شد و طرح ریاض برای تقسیم سه‌گانه عراق ناکام ماند. در کنار اینها در یمن نیز عربستان با مقاومت مردمی روبه‌رو شد.
در بحرین هم، از روز اول قیام 14 فوریه 20014 عربستان لشکرکشی کرد. این رویدادها همزمان بود با گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران با کشورهای غربی. ریاض در سرکوب قیام مردم بحرین نقش اساسی ایفا می‌کند. اما با وجود دستگیری رهبران نهضت بحرین این قیام دو ویژگی دارد؛ مسالمت‌آمیز بودن و استحکام سازمانی و پافشاری در ماندن در میدان که در آنجا هم شکست خوردند.
محور ششم بحث هسته‌ای است. عربستان خیلی تلاش می‌کند تا برجام عملی نشود. می‌خواهد منطقه را رو به انارشی ببرد و مانع از سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در ایران بشود.
سعودی‌ها تلاش بسیاری کردند تا با تطمیع اروپایی‌ها مانع برجام شوند. آنها قول قراردادهای تسلیحاتی میلیاردی را به اروپایی‌ها دادند، اما موفق به انصراف اروپایی‌ها از توافق هسته‌ای با ایران نشدند و اسرائیلی‌ها هم با لابی‌گری و فشار سیاسی در تلاش برآمدند. نتانیاهو بارها به کنگره آمریکا هشدار داد که این توافق را تصویب نکند و با بردن نقاشی‌های هسته‌ای به سازمان ملل خود را بیشتر رسوا کرد.
اکنون عربستان با این اوضاع خود را هم در داخل و هم در بیرون در بحران احساس می‌کند. با کشتن نمر بحران‌سازی کرد و قطعا این عملیات با چراغ سبز همپیمانان بین‌المللی و منطقه‌ای او صورت گرفته اتفاقی نیست که بعد از کشته شدن زهران علوش و سفر اردوغان این ماجرا علم می‌شود.
حال سعودی‌ها بر آن هستند تا با جنجال علیه ایران متن را به حاشیه ببرند. تمامی رسانه‌های عربی یک صدا با تبلیغ این موضوع سعی دارند شهادت نمر را به یک مساله فرعی تبدیل کنند. «مجتهد» مخالف عربستانی که گفته می‌شود از خاندان سلطنتی است بر این باور است که آتش گرفتن سفارت و کنسولگری عربستان اقدامی بوده که از ریاض دستور آن صادر شده است و خود کارکنان سفارت در آن دخیل بوده‌اند. این مساله را شاهدان عینی هم تائید می‌کنند.
قطع رابطه، بسیج همپیمانان برای قطع رابطه یا تقلیل رابطه، بحران‌سازی و تهدیدات امنیتی و منفعل کردن ایران از اهداف اصلی عربستان است.
عربستانی‌ها برآنند تا با یک ائتلاف عربی ایران را ابتدا منزوی و بعد در تور نظامی گرفتار کنند.
اما امروز ما شاهد هستیم که برجام در مراحل اولیه در حال عملیاتی شدن است، اما عربستان که خود را در شش جبهه در حال شکست می‌بیند، نمی‌تواند این را تحمل کند.
سیدهادی افقهی
کارشناس مسائل غرب آسیا
نظرات کاربران
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
اسرائیل به سرزمین سوخته بدل می‌شود؟
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
تثبیت قدرت بازدارندگی ایران
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نفوذ به عمق رژیم صهیونیستی
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
ضربه دوم ایران از توان اسرائیل خارج است
گفت و گو
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جام‌جم»:
خطوط قرمز خود را در مذاکرات تغییر نمیدهیم
گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
فرزند زمانه خود باش
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
ضربه دوم ایران از توان اسرائیل خارج است
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد