در مصاف تدوین دیجیتالی و مکانیکی : تفنگ سرپر بزودی شلیک می کند

تدوین در بیشتر موارد یکی از مراحل وقت گیر و طولانی پروژه های سینمایی و تلویزیونی است روزها و ماههای طولانی گروه کارگردانی و فیلمبرداری در شرایط متفاوت برای به تصویرکشیدن داستانی مشخص تلاش می کنند

کد خبر: ۸۶۷۷

و در این زمینه هزینه های زیادی صرف می شود در نهایت ، در اتاقی تاریک و کوچک ، فیلمهای ضبط شده در اختیار فردی به نام "تدوینگر" قرار می گیرد و پس از گذشت چند هفته ، چندماه و گاهی نیز چند سال ، محصول نهایی از زیردست شخصی بیرون می آید که در دوره ای طولانی و وقت گیر، با حوصله و دقت بسیار، از ترکیب قیچی و چسب و نگاتیو، اثری دیدنی پدید آورده است البته گاهی اوقات نیز تدوین اشتباه ، تمام زحمات گروه فیلمسازی را بر باد می دهد و تحمل اثر نهایی را، حتی برای خالقان آن اثر نیز سخت می کند تدوین هر چند کاری مکانیکی است ، اما بسیار دقیق ، حسی و ظریف صورت می گیرد در میان بازیگران ، کارگردانان ، چهره پردازان و سایر عوامل جدی سینما و تلویزیون ، چهره های جوان زیادی دیده می شود؛ اما بیشتر تدوینگران ، افرادی با سن بالاتر از35 سال هستند. اگر می توان از پشت صحنه فیلمی سینمایی گزارشی تهیه کرد، انجام دادن این کار در مرحله تدوین ، بسیار سخت و مشکل است ؛ زیرا این بخش از کار بسختی قابل توضیح دادن است اما آنچه انگیزه تهیه این گزارش شد، ابتکار جالب دست اندرکاران این سریال بود. ترکیب تدوین مکانیکی با نوعی تدوین دیجیتالی ، ابتکاری بود که به فکر دست اندرکاران سریال رسید تا بتوانند در زمانی کوتاه ، بدون کاستن از کیفیت ، سریال را آماده پخش کنند چندوچون این ماجرا در پی آمده است که با هم می خوانیم : در کوچه ای حوالی پل سیدخندان ، در استودیوی تدوین کوچکی ، گروهی چهار نفره در حال نظم دادن به بیش از دو هزار دقیقه راش هستند که توسط امرالله احمدجو و گروهش در مدت زمانی حدودا سه ساله در شرایط آب وهوایی مختلف و در شهرها و روستاهای اطراف اصفهان گرفته شده است . احمدجو و گروهش ، حدود3 سال شب و روز کار کردند و حالا اینجا، ساکنان این دفتر دنج و ساکت ، در پیوند شب و روز با حوصله و دقت زیاد کار می کنند تا رکورد تدوین سریالی تاریخی را به زمانی کوتاه تر کاهش دهند. در زمینه یکی از این سریال های تاریخی ، مهرزاد مینویی ، سالها پیش ، سه سال زمان صرف تدوین سریالی کرد که در نهایت با نام "امام علی" پخش شد.در یکی از اتاقهای اصلی این آپارتمان ، قوطیهای حاوی حلقه های نگاتیو به صورتی منظم و فشرده چیده شده است . هر طبقه ، محل قراردادن دسته ای نگاتیو است : اصلی ها، ردیف نشده ، راف کات ، راف کات شده همه این قفسه ها با فلاش هایی مشخص شده و به همدیگر ارتباط پیدا می کنند و بر روی هر کدام از این قوطی ها، شماره هایی با چسب سفید چسبانده شده که ارتباط این حجم عظیم نگاتیو را با نوارهای صوتی نشان می دهد. در میان این حجم نگاتیو، مقدار زیادی از یادداشت های منشی صحنه نیز به چشم می خورد که با روان نویس آبی نوشته شده و علاوه بر شرح نما، میزان زمان هر پلان و نوع دوربین نکاتی همچون : نوع فیلم ، وضعیت نور نیز در آن درج شده است . این صفحات در طول 2 سال فیلمبرداری سریال تفنگ سرپر، در زیر نور آفتاب شدید، شبهای سرد کویری نوشته شده است.اینجا اتاق تدوین رایانه ای سریال است . تدوین مکانیکی سریال ، در اتاقی دیگر صورت می گیرد و از همین جا صدای چرخش قرقره ها روی میز موویلا به گوش می رسد اینجا محل زندگی حدودا دوساله گروهی است که تلاش می کنند تا برای خردادماه ، سریال تفنگ سرپر را آماده پخش کند شیوا گلزاری ، مهشاد شمس ، نادر جلایی و شهزاد پویا، تیم 4 نفره تدوین را تشکیل می دهند این تیم را واروژ کریم مسیحی سرپرستی می کند؛ فیلمسازی که اثر تحسین شده پرده آخر، تنها اثر سینمایی بلند کارنامه هنری اش به شمار می رود و البته تدوین فیلمهایی همچون : کمیته مجازات ، تهران روزگار نو، عشق بعلاوه دو ، ننه لالا و فرزندانش ، افسانه دوخواهر و دختری به نام تندر، فعالیتهای سینمایی دیگر او به شمار می رود تفنگ سرپر فیلمنامه ای بود که پانزده سال پیش توسط کریم مسیحی خوانده شد. در آن زمان قرار بود این فیلمنامه توسط او ساخته شود؛ اما بنا به دلایل گوناگون ، با گذشت سالها، احمدجو فیلمنامه خود را در مقابل دوربین برد و کریم مسیحی ، کار تدوین را به عهده گرفت ؛ کاری که اهمیت آن کمتر از کارگردانی نیست.دقایقی بعد، کم کم متوجه شیوه کار می شوم با توجه به زمان محدودی که برای تدوین وجود دارد، بخشی از تدوین به صورت مکانیکی انجام می گیرد و بخشی دیگر با کمک رایانه در بخش دوم ، تصاویر از روی میز موویلا، به وسیله دوربین دیجیتالی ضبط می شود در کادر دوربین ، تایم کد تصاویر نیز ضبط می شود و این قسمتها توسط یک تدوین کننده ، تدوین می شود اما تدوین این گونه است که تدوینگر فقط تایم کد تصاویر و نقاط برش و قطع را یادداشت می کند و براساس فهرستی که او به تدوینگر دیگر می دهد، دوباره روی میز موویلا، تدوینگر این بار با کمک تایم کدها، بسادگی و با صرف زمانی اندک، فیلمها را می برد و به هم پیوند می زند به اتاقی می روم که نادر جلایی مشغول تدوین مکانیکی است او در تدوین فیلمهای تهران روزگار نو و کمیته مجازات ، دستیار کریم مسیحی بوده و از نیمه های مرداد سال هفتادوهشت در این پروژه مشغول به کار شده است همزمان با آوردن راش ها و خردکردن آنها، فیلمنامه را مطالعه می کند البته او می گوید: "گاهی راش می آمد، اما نوار صدا نبود گاهی هم نوار صدا بود، اما یادداشت های منشی صحنه نبود. گاهی هم روزانه 16 ساعت کار می کردیم جلایی نقش کریم مسیحی را به عنوان سرگروه در تدوین این سریال ، تعیین کننده می داند از او درباره نقاط قوت سریال و تفاوت های آن با آثار دیگر می پرسم ؛ پاسخ می دهد: در این مجموعه ، مردم حضور دارند؛ اما در سریال های دیگر، همیشه کاریکاتوری از آدمها و مردم را می بینیم او احمدجو را کارگردانی می داند که در هدایت صحنه های شلوغ مهارت زیادی دارد و نوع میزانسن هایش نیز مثال زدنی است در طول یک ساعتی که در کنار او هستم ، می بینم که از تماشای بسیاری از صحنه ها به خنده می افتد و گاه با دیدن برخی صحنه ها متاثر می شود او معتقد است : وظیفه تدوینگر این است که ذهنیت موجود در راشها را به ذهنیت فیلمنامه نویس نزدیک کند باد کولر، پرده لوردراپه را تکان می دهد تدوینگرها در بیشتر موارد به یادداشت های منشی صحنه مراجعه می کنند در مواردی نیز که این مراجعه کارگشا نباشد، فیلمنامه قطور و سنگین سریال دست به دست می گردد و ورق می خورد گاهی نیز آبدارچی ساختمان ویلیام با چای خود، به آنها یادآور می شود که باید زمانی را هم به استراحت خود اختصاص دهند.صحنه هایی از سریال در حال نمایش است که در آن ، دختر بچه ها با لباسهای بلند و رنگارنگ ، در جوی آب جست وخیز می کنند محمد فیلی بالای درخت است بچه ها او را با سیب می زنند و او برای دفاع از خود، گیوه اش را در مقابل صورتش گرفته است با آمدن ماموران حکومتی ، دخترها از سیب زدن به فیلی که اینجا نقش مموش را ایفا می کند دست می کشند و فرار می کنند تصاویر از زوایای مختلف گرفته شده است گاه صدا و تصویر عوامل هم روی صفحه میز تدوین دیده و شنیده می شود صدای احمدجو که بازیگران را هدایت می کند، واضح تر از صداهای دیگر است در صحنه ای دیگر، دخترها در حال شستشوی دیگهای چدنی هستند که ناگهان در جوی آب سیب می بینند و با سروصدا و قشقرق زیاد به جوی آب می پرند و دیالوگ هایی ردوبدل می شود: بندازش لیلا نذار بره ، سی چه معطلی او سی مو بود او سی مو بود شیوا گلزاری ، تدوینگر این مجموعه ، بهمن ماه 1379 با همکار خود مهشاد شمس به این گروه پیوست . تا آن مقطع ، نادر جلایی راش ها را سینک کرده بود و پس از آن ، گلزاری و همکارش ردیف کردن پلان ها را براساس فیلمنامه آغاز کردند پس از این مرحله ، راف کات آغاز شد و در حال حاضر نیز فاینکات صورت می گیرد.گلزاری در ابتدای کار درباره نکاتی همچون : ایده اصلی ، ریتم کار، شکل گیری سکانس ها با کریم مسیحی به توافق رسیده بود وقتی از او می خواهم تا این نکات را به صورت جزئی تر توضیح دهد، می گوید: تدوینگرها به دلیل آگاهی از زبان فنی ، کدهای مشترکی دارند که صحبتهای یکدیگر را بخوبی می فهمند؛ ولی در بیشتر موارد نمی توان این مسائل را بسادگی منتقل کرد اما با اصرار من ، او سعی می کند ایده مونتاژ را بصورتی واضح توضیح دهد: به نظرم در این سریال ، براساس آنچه که از راش ها دیدم ، در نیمه اول سریال بیشتر از پلان ها و نماهای ریز تشکیل شده است ؛ اما در نیمه دوم ، سریال بیشتر بر حرکت دوربین تاکید دارد تا برشهای مونتاژ وی علت این تفاوت را این گونه توضیح می دهد: این تفاوت به علت این است که در نیمه دوم ، از زمانی که روس ها وارد داستان می شوند، داستان چرخشی واضح پیدا می کند. پیش از این مقطع ، شخصیت های اصلی با ورود روس ها اعدام شده اند و طبیعی است که این چرخش در فیلمبرداری، میزانسن، اندازه پلانها تاثیر بگذارد یک فیلم سینمایی ندو تا صد دقیقه ای ، بین دو و نیم تا چهار ماه در اتاق تدوین متوقف می شود تا پس از طی این مدت ، نسخه تدوین شده آن از زیر دست تدوینگر خارج شود. با توجه به زمان 1800 دقیقه ای تفنگ سرپر، کار تدوین حدود3 سال ونیم طول می کشد. با توجه به کارهایی همچون : ساخت موسیقی و صداگذاری ، این زمان که در اصطلاح فیلمسازی به پس تولید معروف است ، به زمان بیشتری افزایش می یابد استفاده از این شیوه تدوین ، راه حلی است که هم به واسطه آن ، کیفیت هنری کار حفظ می شود و هم با شرایط خاص تلویزیون تناسبی به وجود می آید؛ شیوه ای که به گفته یکی از عوامل ، استفاده از آن چندان امیدوارکننده نبود، اما به مرور با گذشت زمان و آشنایی بیشتر عوامل، همه متوجه شدند که این شیوه هم چیز بدی نیست.