رصد لحظه به لحظه حوادث تهران

اینجا قلب تپنده تهران است

انتهای اتوبان جلال آل‌احمد،‌ نرسیده به بزرگراه اشرفی اصفهانی؛‌ ساختمان بزرگ سازمان مدیریت بحران شهر تهران چندسالی است که در این گوشه پایتخت جا خوش کرده است. ساختمانی به ظاهر آرام که نبض کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین حادثه‌ها و وقایع را دردست دارد. اینجا قلب تپنده تهران است به وقت حادثه. اتاق فرماندهی پیشگیری و مدیریت شهر تهران قرار است در روزهای سخت مرکز کنترل و برنامه‌ریزی مدیریت حادثه باشد. همین بهانه کافی است تا با سیدعلی شجاع، مسئول مرکز فرماندهی و ستاد مدیریت بحران شهر تهران همراه شویم و به گوشه و کنار این اتاق بزرگ 250 متری سرک بکشیم. ساختمانی ضدحریق و ضدزلزله با سیستم‌های مکانیزه نگهدارنده در برابر حوادث. شجاع در توضیح بیشتر می‌گوید: منابع سوخت، انرژی و آب شرب ساختمان مدیریت بحران به گونه‌ای است که این مرکز می‌تواند فارغ از اتفاقاتی که در بیرون افتاده حداقل تا یک هفته به فعالیت خودش ادامه بدهد.

احمد صادقی، رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران هم درباره آمادگی این مرکز به جام جم می‌گوید: عملکردچندسال گذشته این مرکز نشان داده که اینجا در حوزه مسائل سخت افزاری و نرم افزاری توانسته همگام با کشورهای پیشرفته دنیا حرکت کند و با اینکه حادثه خبر نمی کند اما کارشناسان این مرکز برای رویارویی با حوادث مختلف درآمادگی به‌سرمی برند.

فرصتی برای حضور 86 نهاد و سازمان عمومی و دولتی

دیوارهای بلند اتاق فرماندهی مدیریت بحران پر است از مانیتورهای بزرگ و کوچک؛ مانیتورها به سامانه‌های مختلف اطلاع‌رسانی وصل‌اند و لحظه به لحظه آخرین وقایع را در معرض دید کارشناسان این مرکز قرار می‌دهند. شجاع درباره نحوه فعالیت مرکز می‌گوید: اینجا محل تشکیل ستاد مدیریت بحران شهر تهران است؛‌ ریاست ستاد با دکتر قالیباف، شهردار تهران است که در نبود ایشان دکتر صادقی، ریاست سازمان جانشین ایشان هستند. تک‌تک صندلی‌های این سالن هم برای حضور نماینده سازمان‌های مسئول و درگیر در بحث مدیریت سازمان تعریف‌شده است. به این ترتیب در زمان حادثه هر مسئولی که فراخوانده می‌شود، می‌داند باید کجا بنشیند. بر این اساس ستاد اصلی مدیریت بحران با توجه به نوع بحران و حادثه تشکیل می‌شود. شجاع با اشاره به این موضوع می‌گوید: حدود 86 سازمان، نهاد عمومی و دولتی در شهر تهران در قالب تعدادی کارگروه و کمیته تخصصی درگیر بحث مدیریت بحران هستند؛ سازمان‌هایی مثل اورژانس، هلال احمر، آتش‌نشانی، شهرداری، سامانه 137، سازمان پسماند، معاونت خدمات شهری و همچنین سازمان‌هایی که درگیر بحث شریان‌های حیاتی هستند؛ مثل آب، برق، گاز، همین طور پزشکی قانونی، پلیس در بحث امنیت، سازمان‌های مدیریت بحران کشور، قرارگاه ثارالله، وزارت کشور، استانداری و... بسته به موضوع حادثه کارگروه‌های مختلف فراخوان شده و باید در این مکان حاضر شوند.

رصد تهران از منظر حوادث

سیل، زلزله، توفان؛‌ از نظر ما شاید فقط همین حادثه‌ها دلیل جمع شدن اعضا روی صندلی‌های مشکی رنگ اتاق فرماندهی باشند، اما برای تشکیل ستاد اصلی مدیریت بحران بهانه‌های دیگری هم وجود دارد. جزئیات را بهتر است از زبان مسئول مرکز فرماندهی و ستاد مدیریت بحران شهر تهران بشنوید . در طول سال به خاطر مانورهای مختلف و همچنین حوادث واقعی یا روزهای خاصی مثل چهارشنبه آخر سال یا حتی مراسم ارتحال امام(ره) اعضای ستاد دور هم جمع می‌شوند و ما با استفاده از سامانه‌هایی که داریم شهر تهران را رصد می‌کنیم، تمام وضعیت شهر رویت می‌شود و با وجود گزارشی که از سطح شهر می‌گیریم یا حادثه‌ای که رویت می‌شود، رئیس ستاد یا جانشین‌اش دستور لازم را به نماینده سازمان مربوط می‌دهد. برای مثال اورژانس باید آمبولانس اعزام کند یا هلال احمر برای اسکان اضطراری وارد عمل شود.

توجه به هشدارها

نمونه‌هایی از همان سامانه‌های اطلاعاتی مرکز پایش‌ در اتاق فرماندهی مدیریت بحران هم وجود دارد. از آنجا که زلزله مهم‌ترین حادثه‌ای است که تهران را تهدید می‌کند، یکی از سامانه‌ها وظیفه اطلاع‌رسانی در این زمینه را به عهده دارد، اطلاعاتی که روی مانیتور اول از بالا در دیوار سمت راست اتاق نمایش داده می‌شوند. شجاع در این باره می‌گوید: در کشور ما مرجع رسمی اطلاع‌رسانی زلزله موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران است؛ در نتیجه ما ارتباط برخط و آنلاین با این موسسه داریم. ارتباط به صورت لحظه‌ای است و هر زلزله‌ای که در تهران، شهرهای همجوار و حتی در ابعادی وسیع‌تر در کل ایران و نواحی همجوار ایران اتفاق می‌افتد، در این سامانه ثبت می‌شود. همین طور از طریق سایت‌های بین‌المللی مثل یواس‌جی‌اس هم آمار زمین‌لرزه‌ها را تا دو هفته گذشته در دست داریم.

مانیتور دوم سامانه‌ای است مخصوص ‌ تهران؛ سامانه‌ای به نام شتاب نگاری شهر تهران. شجاع در توضیح این سامانه می‌گوید: در سطح شهر تهران، ‌ 14 ایستگاه شتاب‌نگار نصب کرده‌ایم؛ این پروژه با مشاوره کارشناسان ژاپنی موسسه بین‌المللی ژاپن یا جایکا اجرا شده است. در این سامانه محور افقی، محور عبور زمان است و محور عمودی هم نشان‌دهنده ایستگاه‌های ماست که به صورت لحظه‌ای شتاب‌ها و لرزش‌های خفیفی را که در زمین احساس می‌شود به اینجا منتقل کرده و در یک بانک اطلاعاتی ذخیره می‌کنند. اطلاعاتی که در سامانه تخمین خسارات زلزله شهر تهران مورد استفاده قرار می‌گیرند. سومین و چهارمین مانیتور از ردیف بالا، اطلاعات مربوط به سامانه تخمین خسارات زلزله را نمایش می‌دهد؛ ‌این سامانه همان‌طور که از اسمش پیداست در زمان وقوع زلزله می‌تواند تخمین اولیه‌ای از میزان خساراتی که به ساختمان‌ها وارد شده، همین طور آماری از تعداد تلفات، مجروحان و افراد بی‌خانمان و... را به صورت جداول آماری و نقشه گرافیکی به طور خودکار تولید می‌کند. این داده‌ها به رئیس ستاد در اختصاص منابع کمک می‌کند. همچنین در زمان رخداد زلزله، خروجی‌های این سامانه به صورت خودکار به تلفن همراه اعضای ستاد پیامک می‌شود.

کنترل مخاطرات جوی

سامانه اطلاع‌رسان دیگری که روی دیوار اتاق فرماندهی جا خوش کرده، مربوط به مخاطرات جوی شهر تهران است. از آنجا که مرجع رسمی اطلاع‌رسانی در کشورما سازمان هواشناسی کشوری است، این سامانه هم ارتباط آنلاین با سازمان هواشناسی دارد و اطلاعات و وضعیت فعلی و 24 ساعت آینده تمام استان‌ها، کلانشهرها، فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های اصلی قطار را به صورت لحظه‌ای دریافت می‌کند. شجاع در توضیح این سامانه نیز می‌گوید: سازمان مدیریت بحران به طور مستقل یک ایستگاه مجهز هواشناسی هم دارد که تجهیزاتش درون محدوده سازمان نصب شده و از طریق این ایستگاه شهری، خودمان هم وضع شهر تهران را پایش می‌کنیم؛ ‌اطلاعاتی مثل دما در سطح و چندلایه زیر زمین، جهت شدت و سرعت باد میزان رطوبت و فشار هوا، با این حال مرجع ما اطلاعات سازمان هواشناسی است.

دو مانیتور دیگر شرایط معابر شهر تهران را پوشش می‌دهد. بر این اساس اطلاعات از طریق بیش از 1200 دوربین ترافیکی که در سطح شهر، تقاطع‌ها، بزرگراه‌ها،‌ میادین، تونل‌ها و... نصب شده است. به صورت زنده در اختیار ستاد مدیریت بحران قرار داده می‌شود.

مرکز پایش و رویت 24 ساعته

در طبقه دوم ساختمان مدیریت بحران شهر تهران، مرکز پایش مشرف بر اتاق فرماندهی قرار گرفته است؛ کارشناسان مرکز پایش به صورت شبانه‌روزی به دنبال خبر حادثه هستند. در این بخش بجز سامانه‌های موجود در اتاق فرماندهی، شبکه‌های مهم خبری داخلی و بین‌المللی و همین طور سایت‌ها و خبرگزاری‌ها به طور دائم رصد می‌شود. سازمان صداوسیما هم در این مرکز یک دوربین و تریبون ثابت در اختیار دارد؛ دوربین و تریبونی که برای روزهای بحرانی وظیفه اطلاع‌رسانی و ارتباط مستقیم با مرکز مدیریت بحران را بر عهده دارد. اتاق پیام، بخش دیگری از مرکز پایش است، بیسیم سازمان‌های متولی مانند اورژانس،‌آتش نشانی، هلال احمر، مدیریت بحران کشور، شهرداری و استانداری در این قسمت به صورت شبانه‌روزی شنود می‌شود.

مینا مولایی

جامعه