محدودیت به جای ممنوعیت

سال 92 رئیس سازمان غذا و دارو ادعا کرد بازار دارویی کشور را با چند عمل ساده از بحران خارج کرده است و در توضیح سازوکار این اعمال ساده توضیح داد: «به جای این‌که به حل مشکلات ناشی از کمبود دارویی بپردازیم، بازار آشفته ناشی از چند قیمتی، واردات فوریتی و... را مدیریت کردیم. چراکه کمبودهای دارویی را نمی‌توان با واردات حل کرد و این یک استراتژی اشتباه است که بخواهیم با واردات دارو، کمبودهای دارویی کشورمان را حل کنیم.»

برای آگاهی ازسیاست‌های جدید وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به منظور مدیریت بازار داروی کشور، به سراغ رسول دیناروند،‌رئیس سازمان غذا و دارو رفتیم.

آنچه از ظاهر امر پیداست، این که امسال واردات دارو افزایش پیدا کرده است. چرا این اتفاق افتاده است؟

خیر،‌ واردات دارو افزایش پیدا نکرده و آماری که در اختیار ما قرار گرفته به هیچ عنوان این مساله را نشان نمی‌دهد.

آمار شما چیست؟

آمار نهایی مربوط به سال 93 که به جمع‌بندی رسید و حکایت از کاهش 350 میلیون دلار واردات نسبت به سال 92 داشت. در سال 94 نیز به طور قطع سیاست ما افزایش واردات دارو نخواهد بود. یعنی سیاست ما تامین داروهای مورد نیاز مردم با اتکا به نیروی داخل است.

یعنی نیروی داخل تا این اندازه توانمند است که بتواند تمام نیازهای دارویی کشور را پوشش دهد؟

البته به آن دسته از داروهایی که تولید داخل نداشته، اما وجود آنها ضروری باشد، اجازه واردات را خواهیم داد. اما درجاهایی که تولید داخل داریم، واردات داروهای مشابه را محدود کرده‌ایم.

دقیقا واردات کدام داروها قرار است محدود شود؟

به‌طور مشخص واردات داروهایی که تولید داخل دارند محدود می‌شود. یعنی آن‌طور نخواهد بود که بازار به شکل بدون حد و حصر در اختیار داروی خارجی باشد. ما این سیاست را در سال 93 اجرایی کردیم و سال 94 نیز آن را ادامه خواهیم داد.

آیا این سیاست که به آن اشاره کردید، راه را برای قاچاقچیان دارو باز نمی‌کند؟

چرا، در واقع از این بابت نگرانی‌هایی وجود دارد و به همین دلیل است که ما از واژه محدودیت به جای ممنوعیت استفاده می‌کنیم. در سیاست‌های جدید ممنوعیت واردات را نخواهیم داشت، چراکه این مساله همان‌طور که شما اشاره کردید به قاچاق دارو منجر خواهد شد، اما برای تامین نیاز یک جمعیت مشخص که حدود 5 تا 10 درصد افراد جامعه را تشکیل می‌دهند، اجازه واردات به داروهای برند را می‌دهیم. این هدف را از آن جهت دنبال می‌کنیم که قاچاق این داروها رونق پیدا نکند.

از واژه محدودیت استفاده کردید. در این میان تکلیف مردم در قبال این محدودیت‌های دارویی چه خواهد بود؟

در حالت کلی داروهایی که توسط سازمان غذا و دارو مجوز گرفته و وارد بازار شده‌اند، از نظر کیفیت و اثربخشی مورد تائید ما هستند. بنابراین فکر نمی‌کنیم که به نفع مردم، نظام سلامت و سازمان‌های بیمه‌ای باشد که ما داروهای گران‌قیمتی که گاه قیمت آنها به 10 برابر داروهای مشابه نیز می‌رسد، بدون حد و مرز وارد کشور کنیم. سیاست کلان سلامت و اقتصاد مقاومتی نیز به ما گوشزد می‌کند که اتکای خود را بر توانمندی‌های داخلی قرار دهیم. سیاست‌های ما در قبال کمبود دارو و تجهیزات پزشکی به شکلی دنبال می‌شود که در آنجا که توانمندی صنعت داخلی ما پاسخگو است، حمایت انجام می‌شود. آنجا هم که ما نیازمند واردات به منظور درمان بیماران هستیم اجازه واردات داده می‌شود، اما این‌که بخواهیم اجازه واردات بدون حد و مرز را بدهیم، مطمئن باشید که این به ساختار صنعت و تولید کشور آسیب می‌زند. متاسفانه هنوز فرهنگ جامعه و مردم ما به شکلی است که متمایل به مصرف داروی خارجی در مقابل داروی داخلی است و تا زمانی‌که این فرهنگ اصلاح نشود، ما نمی‌توانیم اجازه واردات آزادانه دارو را صادر کنیم.

دقیقا چه داروهایی قرار است جایگزین شوند؟

اولا ما یک فهرست از داروهای رسمی کشور داریم که بر مبنای بیماری‌های کشور و نیاز بیماران تدوین می‌شود. اگر این داروها تولید داخل داشته باشند، بین تولیدکنندگان داخلی رقابت ایجاد می‌شود. اگر هم دارو به‌صورت وارداتی باشد، رقابت بین واردکنندگان وجود خواهد داشت. گاهی اوقات داروهایی وجود دارد که به هیچ‌وجه تولید داخل ندارند، البته نه به این دلیل که توان تولید آنها در کشور وجود ندارد، بلکه عمدتا به این دلیل که اثر اختصاصی آنها کم‌مصرف است و ارزش کافی ندارند. برای تولید بعضی از آنها نیز تکنولوژی وجود ندارد، اما به هرحال داروهایی که مجبور هستیم جایگزین کنیم عمدتا از منابع معتبر می‌آیند. تائیدیه داروهای تولید داخل نیز از سوی سازمان غذا و دارو صادر شده و مجوز لازم را دارند. لذا محدودیت زمانی صورت می‌گیرد که ما برای یک دارو 10 تولیدکننده داشته باشیم و از بازار خارجی وارد کشور کنیم که اینجا ما این اجازه را نمی‌دهیم.

به نظر می‌رسد سیاست محدودیت واردات برای تمام داروها جنبه عملیاتی نداشته باشد. به‌عنوان مثال می‌توان از داروهای بیماران خاص نام برد.

وضعیت در مورد بیماران خاص قدری متفاوت است. واقعیت این است که این بیماران حساس هستند و نباید کاری کنیم که کوچک‌ترین آسیبی از نظر روانی به آنها وارد شود. در مورد این بیماران، حتی جاهایی که داروی تولید داخل هم داریم، اگر نیاز باشد، اجازه واردات به داروهای خارجی داده می‌شود. به هر حال ما در مورد برخی بیماری‌ها نمی‌توانیم محدودیت را اعمال کنیم. بیماران ام‌اس، تالاسمی و هموفیلی جزو این دسته از بیماران هستند که برای این بیماران دسترسی به داروهای خارجی و داروهای تولید داخل وجود دارد. در مورد برخی داروهای جانبازان نیز باوجود این‌که تولید داخل داریم، اجازه تامین نوع برند وارداتی آن را می‌دهیم. این نشان‌دهنده انعطاف در سیاست‌های ماست تا
به برخی بیماران صدمات روانی وارد نشود.

در سیاست‌های جدید وزارت بهداشت، تعرفه داروها به چه شکل می‌شود؟

تعرفه‌های سال 94 نسبت به سال 93 و همچنین تعرفه‌های گمرکی و خدمات درمانی هیچ تغییری نکرده است.

آریا کیانی