سریال‌هایی که فرصت دیده شدن را از دست می‌دهند

سریال‌هایی که دهه اول محرم، دهه فجر و شب‌های قدر به مخاطبان ارائه می‌شوند از مهم‌ترین سریال‌های مناسبتی هستند که متاسفانه در هیاهوی جشن‌ها و سوگواری‌های مردم نادیده می‌مانند. از میان این مناسبت‌ها، سریال‌های ویژه شب‌های قدر مهجورتر واقع می‌شوند زیرا تلویزیون همیشه سریال‌های ویژه‌ای برای ماه مبارک رمضان تدارک می‌بیند که با شروع این ماه، پخش این سریال‌ها هم آغاز می‌شود و زمانی که تقریبا بیش از نیمی از این سریال‌ها به نمایش درآمده، وقت نمایش سریال‌های ویژه شب قدر آغاز می‌شود.

مخاطبی که از ابتدای ماه مبارک رمضان سریال ویژه این ماه را دنبال کرده، ترجیح می‌دهد ادامه همان سریال را ببیند و در میان این سریال به تماشای یک اثر کوتاه ننشیند.

از طرفی عموم مخاطبان در شب‌های قدر از تعطیلات رسمی بهره می‌گیرند و به دعا و نیایش می‌پردازند یا راهی سفر می‌شوند. این دسته از مخاطبان که تعدادشان کم نیست به طور طبیعی فرصت و رغبت کمتری برای تماشای تلویزیون دارند و اگر هم فرصتی باشد براحتی آن را صرف یک مینی‌سریال نمی‌کنند، زیرا پیگیری چنین سریال‌هایی ساده نیست؛ مخاطب تا بخواهد شخصیت‌ها را بشناسد و با آنها ارتباط برقرار یا همذات‌پنداری کند، سریال به پایان رسیده است.

بجز آن که زمان و موقعیت مناسب برای پخش در اختیار سریال‌های مناسبتی قرار نمی‌گیرد، به لحاظ محتوایی نیز امکان موفقیت به صورت بالقوه برای این آثار فراهم نیست. یک سریال مناسبتی در پنج یا هفت قسمت فرصت دارد تا شخصیت‌هایش را معرفی، ماجراهایی را روایت و پیامی را به مخاطب ارائه کند.

در این فرصت کوتاه جلب نظر مخاطب کاری نشدنی نیست به شرط آن که پیش از تولید سریال فرصت مناسب در اختیار نویسنده فیلمنامه قرار گرفته باشد که از مرز کلیشه‌ها عبور کند، به ایده‌های تازه و جذاب برسد و البته بتواند مفاهیم دینی را در جان و درونمایه اثرش بگنجاند که به ورطه شعارزدگی نیفتد.

فرصت‌ کوتاه برای نگارش فیلمنامه و کوتاهی قسمت‌های سریال‌های مناسبتی، بزرگ‌ترین چالش تولیدکنندگان این دست آثار است و حتی اگر فرصت کافی برای نگارش و تولید این آثار در اختیار سازندگان اثر باشد، قطعا کوتاهی قسمت‌ها، آن قدر چالش بزرگی هست که تولید این نوع سریال‌ها متوقف شود و در عوض، از همان ابتدا برای ماه مبارک رمضان سریال‌هایی ساخته شود که پخش آن در شب‌های قدر هم ادامه داشته باشد و دست‌کم چند قسمت از آن با حال و هوای مخاطبان در شب‌های قدر تناسب داشته و از عمق و وزن مناسب با این شب‌ها برخوردار باشد.

سریال‌های بلند، فرصت بهتری برای طرح و بسط موضوعات در اختیار قرار می‌دهند و نویسنده می‌تواند بسیاری از مفاهیم و آموزه‌های دینی و اخلاقی را بدون شعارزدگی در دل داستان‌های مفصل‌تر بگنجاند.

این آثار فرصت همراهی و همذات‌پنداری را فراهم می‌کنند و می‌توانند امر به معروف را به مدد ایجاد شوق و اشتیاق ناشی از همین همذات‌پنداری به انجام برسانند و منکر را به واسطه دعوت مخاطب به تفکر و عاقبت‌اندیشی، نهی کنند.

رادیو و تلویزیون

آذر مهاجر