مدارسی که می‌توانند باشگاه ورزشی باشند

اصولا ورزش در مدرسه بویژه در دوران ابتدایی در رتبه آخر اهمیت قرار داشت و تعطیلی این زنگ حتی نیاز به بهانه هم نداشت. بدن‌های خو نگرفته با تحرکمان در سال‌های پایانی دبیرستان، زنگ ورزش را کابوس وار طی می‌کرد از ترس دوهای طولانی و بارفیکس‌هایی که نمی‌توانستیم ده ثانیه خود را رویشان نگه داریم و دراز و نشست‌هایی که با هزار زحمت سر از تشک بر می‌داشتیم. از ورزش مدارس همین تعطیلی هایش یادمان مانده و عذاب‌هایش. اما این روزها انگار ورزش رنگ و بوی دیگری یافته و حضور معلمان ورزش حتی در مقطع دبستان این امیدواری را به وجود آورده که بخشی از بی‌تحرکی دانش‌آموزان ایرانی جبران شود.

بر اساس آمارها 60درصد دانش‌آموزان ایرانی کم‌تحرک هستند و این آمار با افزایش سال‌های عمر هم بیشتر می‌شود. شاید به همین دلیل است که هر روز ۳۰۰ نفر و در مدت یک‌ سال ۱۰۹ هزار نفر در ایران بر اثر بیماری‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهند.

توجه به ورزش در مدارس یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش کم‌تحرکی ایرانیان است. اما آنچه در این میان کم است زمان و مکانی برای ورزش است که مانعی مهم بر سر راه افزایش تحرک در بین دانش آموزان تلقی می‌شود.

تبدیل مدارس به باشگاه‌های ورزشی و قرار گرفتن فضای مدارس در اختیار دانش‌آموزان برای فعالیت‌های تخصصی‌تر ورزشی، از طرح‌هایی است که به باور کارشناسان می‌تواند ورزش و فعالیت بدنی را در جامعه بویژه بین دانش‌آموزان نهادینه کند و در عین حال بخشی از اوقات فراغت آنها را به نحو مطلوب و البته با هزینه‌های کمتر پر کند. اقدامی که وزارت آموزش و پرورش در قالب کانون‌های ورزشی درون و برون مدرسه آن را پیگیری می‌کند.

ایجاد کانون‌های ورزشی گامی در جهت توسعه ورزش دانش‌آموزی

کانون‌های ورزشی درون و برون مدرسه‌ای گامی مهم در جهت توسعه ورزش و افزایش تحرک در بین دانش‌آموزان است.

حسن محمدی معاون دفتر تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به ابلاغ دستورالعمل تشکیل کانون‌های ورزشی به مدارس سراسر کشور، می‌گوید: ایجاد این کانون‌ها بر اساس رویکرد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که مدرسه‌ها را به‌عنوان یک مرکز فرهنگی در محله معرفی کرده است که کارکردهای دیگری نیز دارند.

وی با بیان این که برای ابتر نماندن طرح موفق المپیاد ورزشی دانش‌آموزان، ایجاد کانون‌های ورزشی درون و برون مدرسه‌ای در دستور کار آموزش و پرورش قرار گرفته است، می‌افزاید: این کار با هدف غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان و همچنین استعدادیابی دانش‌آموزان انجام می‌شود تا آنها زیر نظر مربیان مجرب و متخصص و با هدایت اولیا در رشته‌های مورد علاقه خود فعالیت کنند.

محمدی کانون‌های ورزشی مدارس را اولین شناسایی استعدادهای ورزشی ذکر می‌کند و می‌افزاید: مرحله‌ای از پروسه با توجه به حضور ساماندهی شده تمامی کودکان و نوجوانان کشور در مدارس، استعدادیابی است. بر این اساس معلمان ورزش مدارس با شناسایی دانش‌آموزان با استعداد در المپیادهای ورزشی، آنها را در کانون‌های درون یا برون مدرسه‌ای ثبت‌نام می‌کنند تا تحت نظر مربیان مجرب و با صلاحیت آموزش ببینند.

وی با بیان این که کانون‌های برون مدرسه‌ای و کانون‌های ویژه با همکاری وزارت ورزش کارهای آموزشی لازم را انجام می‌دهند تا این چرخه تکمیل شود، ادامه می‌دهد: کانون‌های ورزشی پیش از این نیز در مدارس وجود داشت اما تشکیلات منظم و سازماندهی شده‌ای نداشت که تلاش کردیم با ابلاغ دستورالعمل جدید مشکلات و نواقص کار را برطرف و طرح را اجرایی کنیم.

معاون دفتر تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش در تشریح عملکرد کانون‌های ورزشی درون و برون مدرسه‌ای، توضیح می‌دهد: مدیر مدرسه با توجه به امکانات مدرسه درخواست تشکیل کانون را به اداره آموزش و پرورش منطقه ارائه می‌کند و کارشناسان آموزش و پرورش پس از بررسی درخواست و بازدید از محل معرفی شده، مجوز تشکیل کانون را صادر می‌کنند.

وی با بیان این که با تشکیل کانون ورزشی در مدرسه، معلم تربیت بدنی مدرسه در صورت داشتن کارت مربیگری می‌تواند به آموزش دانش‌آموزان ثبت‌نام شده اقدام کند، می‌افزاید: در صورتی که معلم ورزش مدرسه نتواند در این خصوص همکاری کند،از دیگر مربیان آموزش و پرورش استفاده می‌شود.

محمدی با اشاره به نبود امکانات مناسب برای برخی رشته‌ها در همه مدارس، ادامه می‌دهد: در صورت نبود امکانات در داخل مدارس، کانون‌های برون مدرسه‌ای کار کانون‌های درون مدرسه‌ای را تکمیل می‌کنند و در سالن‌های ورزشی تحت پوشش آموزش و پرورش به آموزش دانش آموزان می‌پردازند. وی تعداد اماکن ورزشی آموزش و پرورش را در سراسر کشور حدود 3000مکان ذکر و خاطرنشان می‌کند: امکان تشکیل کانون‌های ورزشی درون و برون مدرسه‌ای در همه مقاطع تحصیلی و برای همه مدارس وجود دارد.

معاون دفتر تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش با بیان این که کار کانون‌های ورزشی یک فعالیت فوق‌برنامه است و بودجه دولتی برای این کار وجود ندارد، اضافه می‌کند: این کانون‌ها به صورت خودگردان و با مشارکت اولیا فعالیت می‌کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان مدیران مدارس را به تشکیل این کانون‌ها تشویق کرد، می‌گوید: این فعالیت‌های فوق‌برنامه برای مدارس تبدیل به نوعی برند خواهد شد و قطعا مدارسی که چنین فعالیت‌هایی در آنها وجود دارد با استقبال بیشتری از سوی والدین و دانش‌آموزان روبه‌رو می‌شوند. محمدی ابراز امیدواری می‌کند با جا انداختن این رویکرد که تابستان فصل استراحت مطلق نیست، دانش‌آموزان به شرکت در فعالیت‌های ورزشی تشویق شوند و خانواده‌ها نیز این آگاهی را پیدا کنند که با تقبل هزینه کلاس‌های ورزشی به سلامت فرزندان خود و ایجاد جامعه‌ای سالم‌تر کمک کنند.

استعدادیابی ورزشی دانش‌آموزان، انگیزه آنها را افزایش می‌دهد

فرشید ارمیان، رئیس فدراسیون ورزش دانش‌آموزی نیز دو ساعت زنگ تربیت بدنی در طول هفته را زمان کوتاهی برای ترغیب دانش‌آموزان به ورزش می‌داند و می‌گوید: ورزش‌هایی که در ساعات تربیت بدنی انجام می‌شود بیشتر جنبه عمومی دارد اما ایجاد کانون‌های ورزشی این امکان را فراهم می‌کند که به ورزش در مدارس با دید تخصصی‌تری نگریسته شود و با استعدادیابی دانش‌آموزان، آنها را برای ورود به رشته‌های ورزشی مورد نظر آماده کرد.

وی با بیان این که ساعات ورزش و فضای برخی مدارس پاسخگوی نیازهای ورزشی دانش‌آموزان نیست، می‌افزاید: ایجاد کانون‌های ورزشی می‌تواند باعث ایجاد انگیزه بیشتری در دانش‌آموزان برای روی آوردن به ورزش‌های مورد علاقه‌شان شود.

ارمیان با تاکید بر لزوم تفکیک بین فعالیت کانون‌های ورزشی و ساعات تربیت بدنی مدارس، می‌گوید: با تشکیل این کانون‌ها می‌توان ورزش را به صورت سازماندهی‌شده‌تری در مدارس دنبال کرد.

وی با اشاره به این که در کانون‌های ورزشی مدارس مربیان ورزشی هر رشته جای معلمان تربیت بدنی را می‌گیرند، می‌گوید: در صورتی که معلمی کارت مربیگری داشته باشد اولویت با حضور آنها در این کانون هاست اما این امکان هم فراهم شده تا در صورت نبود این شرایط نیروی انسانی با صلاحیت و مجرب آموزش دانش آموزان را به عهده بگیرد.

راه توسعه پایدار ورزش از مدارس می‌گذرد

از سوی دیگر معاون پیشین تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش قرارگیری فضای آموزشی در اختیار ورزش و تبدیل مدارس در ساعات غیرکاری و تعطیلات به باشگاه‌های ورزشی را یک اقدام خوب و در عین حال پیچیده ذکر می‌کند و می‌گوید: این کار در بعد کلان اقدامی مناسب است اما پیچیدگی‌های زیادی در بعد اجرایی خواهد داشت.

کیومرث هاشمی با اشاره به اقداماتی که در زمان مدیریت خود در تربیت بدنی آموزش و پرورش داشته، می‌افزاید: در آن زمان موفق شدیم 15هزار دانش‌آموخته ورزش را به‌عنوان معلم ورزش در مدارس ابتدایی استخدام کنیم که گامی بزرگ در جهت احیای زنگ ورزش در مدارس بود.

وی به شکل‌گیری معاونت تربیت بدنی مستقل از معاونت پرورش در زمان مدیریتش اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: اجرای طرح‌های پایه‌ای و عملیاتی در مقاطع سنی و تحصیلی مختلف یکی از دیگر از اقداماتی بود که با هدف پرداختن جدی‌تر به ورزش در مدارس پیگیری شد؛ هرچند برخی از این طرح‌ها به دلیل کمبود اعتبارات تعطیل شد. اجرای طرح‌هایی مانند آموزش شنا و ژیمناستیک برای برخی پایه‌های دبستان از جمله اقداماتی بود که در دنیا تجربه شده و ما نیز تلاش کردیم با توجه به این تجارب این طرح‌ها را در کشور پیاده کنیم.

رئیس کمیته ملی المپیک با تاکید بر این که ورزش کشور زمانی می‌تواند به توسعه پایدار در حوزه همگانی و قهرمانی برسد که مسیر درست آن از آموزش و پرورش بگذرد، می‌گوید: بدون توجه به بحث ورزش در مدارس و رویکرد جدی به این موضوع نمی‌توانیم ورزش قهرمانی کشور را از افت و خیزهایی که هم‌اکنون در مقاطع مختلف با آن مواجه است، دور نگه داریم.

الیزا ذوالقدر / جام‌جم